Venüs 122 yıl sonra çok yakından geçiyor

Anadolu Üniversitesi (AÜ) Uydu ve Uzay Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Can Ayday, 122 yıl aradan sonra gerçekleşecek Venüs geçişini, kent halkıyla paylaşacaklarını söyledi.

Ayday, güneşe uzaklığı yaklaşık 108 milyon kilometre olan Venüs‘ün, aynı zamanda dünyaya 42 milyon kilometreye kadar yaklaşabilen en yakın gezegen olduğunu kaydetti.

En parlak gezegen Venüs‘ün, yörüngesinin dünyadan daha küçük ve güneşe yakın olması nedeniyle daima ufka yakın yer aldığını ifade eden Ayday, şöyle konuştu: "Ay gibi safhaları gözlenir ve sık sık sabah veya akşam yıldızı olarak isimlendirilir. Venüs, yoğun atmosfer yapısı nedeniyle 1962‘deki radar gözlemlerine kadar tanımlanamayan ve diğer gezegenlere göre zıt yönde olan kendi ekseni etrafındaki dönmesini, yaklaşık 243 günde tamamlanmaktadır. Bu zıt dönme hareketi nedeniyle Venüs yüzeyinde güneş batıdan doğmakta ve doğudan batmaktadır."

Ayday, gezegen geçişlerinin sadece Merkür ve Venüs için geçerli olduğunu belirterek, bunun nedenini, "iki gezegenin yörüngelerinin güneşe dünyadan daha yakın olması" diye açıkladı. Geçişin sadece güneş ve dünyanın aynı doğrultuda bulunduğunda gerçekleşebildiğini ifade eden Ayday, şöyle devam etti:

"Venüs‘ün son olarak 6 Aralık 1882 tarihinde güneşin önünden geçtiği gözlenmiştir. Günümüzden 122 yıl önce gerçekleşen son Venüs geçişi, 8 Haziran 2004 tarihinde tekrar gözlenebilecek. Güneş diskine ilk temas Türkiye saati ile sabah 08.13‘te başlayacak ve yaklaşık 6 saat 12 dakika sürecektir. Güneş diskini kat ederek 14.25‘te son dış temas noktasına gelmesiyle tutulma son bulacak. 122 yıl aradan sonra gerçekleşecek Venüs geçişini kent halkıyla paylaşacağız."

Ayday, Anadolu Üniversitesi Uydu ve Uzay Bilimleri Araştırma Enstitüsü‘nün İki Eylül Yerleşkesi‘nde Venüs geçişinin gözleminin yapılacağını belirterek, gözlem süresince Venüs‘ün fiziksel özelliklerinin ve tutulmanın ayrıntılarının ilgilenenlere anlatılacağını sözlerine ekledi.

İzleyeceklere Uyarı!
Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serdar Evren, 8 Haziran‘da Venüs‘ün güneş önünden geçişinin Türkiye‘nin her izlenebileceğini belirterek, "Bu geçiş çıplak gözle de izlenebilir ancak güneşe uzun süre korumasız bakılırsa geçici körlük yaşanabilir" dedi. Serdar Evren, tarih boyunca ay, güneş ve gezegenlerin hareketi, ay ve güneş tutulmalarının gökbilimcilerin her zaman ilgisini çektiğini belirterek "Bugün dünyada yaşayan hiç kimsenin görmediği bu olayı izlemenin büyük bir şans olduğunu düşünüyorum" diye ekledi.

Venüs‘ün geçişi gözleminin, parçalı güneş tutulması gözlemine çok benzediğini ifade eden Serdar Evren, geçişin gözleminde kullanılan, teknik olarak çok maliyetli ve karmaşık olmayan gözlem yöntemlerinde temel amacın, gözü koruyarak geçişi net olarak izlemek ve gerekiyorsa ölçümler yapmak olduğunu kaydetti. Venüs geçişini, bir filtre yardımıyla çıplak gözle de izlemenin mümkün olduğunu dile getiren Evren, şunları söyledi:

"Ancak gözümüzden daha yüksek ayırma ve büyütme gücüne sahip araçlar olan dürbün, güneş teleskopu, aynalı ya da mercekli bir teleskop gibi optik araçlar kullanmak, geçişi ayrıntılı olarak izlemek için tercih edilir. Unutmamak gerekir ki temel kural, gözümüzü korumaktır. Bu nedenle gerek çıplak gözle, gerekse de bir optik araçla gözlem yaparken Güneş filtreleri kullanmamız şarttır. Venüs‘ün güneş önünden geçişi çıplak gözle de izlenebilecektir. Ancak, bilindiği gibi kısa süreli bile olsa çıplak gözle güneşe bakıldığında gözde geçici bir rahatsızlık ortaya çıkar. Eğer herhangi bir koruyucu filtre kullanmadan çıplak gözle, uzun süre güneşe bakılırsa geçici körlük yaşanabilir. Venüs geçişi anlık, kısa bir olay değildir. Çıplak gözle gözlem için kullanılacak filtrenin kaliteli olması göz sağlığı için önemlidir."

Serdar Evren, görüntü ve fotoğraf almak isteyenlere de internetten ücretsiz paket programlarla yardımcı olan bir çok gözlemevi bulunduğunu, "www.astronomy.sci.ege.edu.tr‘‘ internet adresinden kendilerine de ulaşarak, ayrıntılı bilgi edinebileceklerini söyledi.