Ayasofya Camii Müzesi

DÜNDEN BUGÜNE İstanbul’da kadının adı-15


       İSTANBUL’LA bütünleşmiş yapıların başında hiç kuşkusuz Ayasofya gelir. Yüzlerce yıldır Hıristiyan inançlarının kutsal azizesi Sofia’nın adıyla anılıyor bu görkemli yapı. Çok tanrılı inanç döneminin bir başka tapınağı üzerine kurulduğu söylenen Ayasofya, İmparator Constantius (337-361) tarafından yaptırılmış. 360 yılında büyük bir törenle kapılarını Bizans halkına açan bu mimarlık şaheseri, neredeyse 17 yüzyıldır uygarlıklar beşiği İstanbul’da bir inanç abidesi olarak yaşamını sürdürüyor. Nice yangınlar görmüş, olağanüstü kubbesi depremlerde çatlamış, yıkılmış. Ancak haşmetinden bir şey kaybetmemiş. Bizans döneminde olsun, Fatih’in İstanbul’u alışından sonra olsun çeşitli onarımlarla günümüze kadar görkemini korumuş bir sanat eseri Ayasofya. Öyle ki, dış görünüşünün sadeliğine karşın iç yapısı günümüzde bile görenleri büyülemeyi sürdürüyor. Efes’teki Artemis tapınağı gibi belli başlı antik kentlerden ve tapınaklardan getirilen sütunlar, Ayasofya’nın ihtişamını arttırıyor. Her biri ayrı bir sanat eseri olan mozaiklerin dünyada bir eşi daha yok. Cami olarak kullanılmaya başlayınca da geleneksel sanatlarımızın en güzel örnekleriyle bezenmiş. Tarihçiler, Bizans’ın son günlerinde imparatorluğun zafiyetinin bu kutsal mekânda da iz bıraktığını ve Ayasofya’nın bir harabe haline geldiğini yazarlar. Fatih’in İstanbul’u alışıyla, gerekli temizlikler ve onarımlar yapılmış ve ilk ahşap minaresiyle camiye dönüşmüş binanın yanına, Fatih bir de medrese ekletmiştir. İkinci minare II. Beyazıd döneminde, diğerleri ise II. Selim döneminde Mimar Sinan’a yaptırılmıştır. Ayasofya için de çeşitli söylenceler var. Bunlardan en ilginci, bir arının, ayin sırasında yere düşen kutsal ekmeği yerden kaldırıp uçmasıyla ilgili olandır. Çevredeki tüm arıcılara haber salınmış ve ekmeği bulanın ödüllendirileceği açıklanmış Çok geçmeden bir kovan sahibi elinde değişik bir petekle gelir. Hikaye o ki, Ayasofya’nın planı bu petek şeklindedir. Ve dünyanın hiçbir yerinde, zaman tünelini aşıp da iki büyük dinin sanat anlayışını böylesine iç içe günümüze taşıyan bir başka mekân yoktur.

       Yarın: Haseki Hürrem Hamamı