IRAK HESAPLARI

ABD Dışişleri Bakanlığı’nın arşivlerini yayımlayan Wikileaks sitesi, Irak savaşı öncesinde Türkiye ile ABD arasındaki pazarlıkların ayrıntılarını ortaya çıkardı. 9 Aralık 2002 tarihli belgede Amerikalı yetkililer ile dönemin Başbakanı Abdullah Gül ve Dışişleri Müsteşarı Uğur Ziyal arasında 3 Ocak’ta yapılan toplantı notlarına yer verilmiş. Türkiye’ye, ‘savaşa katılmayı kabul etmesi halinde en az iki yıl boyunca 2 milyar dolar önerildiği’ belirtiliyor. Milliyet, haberi “Kuruş kuruş savaş pazarlığı” başlığıyla sayfalarına taşıdı.
Bahri Camcı adlı okurumuz söyle diyor:
“Haberinizde Ankara’ya önerilen pakette 2 yıl boyunca 2 milyar dolardan söz ediliyor. (ABD hükümetinin yabancı ülkelerin ordularına yaptığı yardımların yanı sıra IMF ve Dünya Bankası’yla ortaklaşa verilecek Ekonomik Yardım Fonları üzerinden verilecekti.) Diğer ülkeler tarafından bağışlanacak 1 milyar dolar değerinde petrol ve ABD savunma güçlerinden 500 milyon dolarlık teçhizat tedariki bulunduğunu söylüyorsunuz.
Ancak haberde ‘iki yıl boyunca’ diyorsunuz. Bunu şundan söylüyorum: ‘İki yıl boyunca’ derseniz bu düzenli bir ödemeye işaret eder. Oysa haberinizde iki yıl boyunca her ay en az 2 milyar dolar mı verilecek yoksa yıllık mı belli değil. Aylık ya da yıllık ise o zaman 2 milyar dolar diyemezsiniz. İki yılla çarpmanız lazım. Ayrıca bu haberi yaparken Irak savaşının ABD’ye kaç dolara mal olduğunu da yazmanız gerekmez miydi?”

Ombudsman’ın görüşü:
O dönemde Türkiye’nin Irak işgaline katılması ve ABD güçlerine ‘kuzey’den koridor açması karşılığında pek çok maddi olanak önerildiğini biliyoruz. Washington’da Dışişleri Bakanı Colin Powell’la görüşen bir Hükümet heyetinin faturayı hayli kabarık tutması ve Türkiye’nin Birinci Körfez Savaşı’ndan itibaren 100 milyar doları bulan kayıplarının karşılanmasını isteyince Bush yönetimince bu durum ‘halı/at pazarlığı’ şeklinde nitelendirilmiş ve eleştirilmişti. Savaştan sonra ‘Kuzey Irak’a girilmemesi karşılığında da 1 milyar doları aşkın yardım yapılacağına ilişkin bir antlaşmaya imza atıldığı’ öne sürülmüştü.
Wikileaks belgelerinde geçen 2 milyar dolar hayli düşük kalıyor!
1 Mart tezkeresi Meclis’ten geçmeyince bu hesaplar da kadük oldu.
Öte yandan, Columbia Üniversitesi’nden 2001 yılı Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Prof. Joseph Stiglitz ile Harvard Üniversitesi Kamu Politikası öğretim üyesi Linda Bilmes, 2008 yılında Washington Post’ta ortak olarak kaleme aldıkları analizlerinde Irak Savaşı’nın ABD’ye maliyetinin 3 trilyon dolar olduğunu iddia etmişlerdi. Daha sonra ikili, Washington Post gazetesinde yeni bir analiz daha kaleme alarak, aslında Irak ve Afganistan savaşlarının maliyetinin 2008 yılı hesaplarını da aştığını ve 3 trilyon doların çok ötesinde olduğunu savundular. Dolayısıyla okurumuz haklı. Türkiye’ye önerildiği iddia edilen miktarın ne anlama geldiğini doğru okumak için ABD’nin savaş maliyeti de hatırlatılmalıydı.