Türkiye'nin asırlık aile şirketleri

PwC Türkiye Kıdemli Ortağı Adnan Nas, son küresel krizin ve hızlı toparlanma sürecinin de katkısıyla Türk şirketlerinin kemikleşmiş alışkanlıklarını aşarak, kendi yapılarını dönüştürme ve küresel rekabete uyum sağlama yönünde olumlu bir değişim içine girdiklerini gözlemlediklerini bildirdi.

Nas, Türk aile şirketlerinin bazı noktalarda küresel rakipleri ile benzer durumda olsalar da, ayrıştıkları konuların Türk ekonomisinin yapısal özellikleri ile bağlantılı olduğunu vurguladı. Nas, özellikle ölçek yetersizliği, sermaye ihtiyacı, finans erişiminde ve kurumsal yönetim altyapısında aksaklıklar, nitelikli işgücü ve eğitim gibi sorunların şirket sahipleri ve yöneticilerin hareket alanını ve vizyonunu etkilediğinin göz önünde bulundurulması gerektiğini belirterek, konuşmasını şöyle sürdürdü:

PARADİGMA DEĞİŞTİ“Bununla birlikte yaşanan son küresel krizin ve hızlı toparlanma sürecinin de katkısıyla şirketlerimizin kemikleşmiş alışkanlıklarını aşarak, kendi yapılarını dönüştürme ve küresel rekabete uyum sağlama yönünde olumlu bir değişim içine girdiklerini de gözlemliyoruz. Ekonominin bütünü ve milli gelir içindeki payları dünya ortalamasının çok üzerinde olan Türk aile şirketlerinin bu paradigma değişikliğini kurumsallaşma ve saydamlaşma boyutlarına da taşıyarak nitelikli işgücüne ve maddi kaynaklara daha kolay ulaşmayı başaracaklarına inanıyoruz.”

Aile şirketlerinin dünyadaki zenginliğin çok önemli bir kısmını yarattığını, bu nedenle bu tür şirketlerin faaliyetlerinin kötüye gitmesi ya da son bulmasının ekonominin ciddi zarar görmesi anlamına geldiğini ifade eden Nas, çeşitli raporlara göre aile şirketlerinin global gayri safi hasılanın yılda yüzde 70 ile yüzde 90'ını yarattığını, ve dünyadaki şirketlerin yüzde 75'e yakınının aile şirketi olduğunu, aile ya da aileler tarafından kontrol edilen kayıtlı şirketlerin oranının AB'de yüzde 50, ABD'de ise yüzde 95'in üzerinde bulunduğunu kaydetti.

BİRİNCİ KAYGI HALA BÜYÜMETürkiye ekonomisinin yüzde 95'ini aile şirketlerinin oluşturduğunu ifade eden Nas, küresel krizin aile şirketleri üzerinde olumlu bir etki yaptığını, daha önce Türk şirketlerinin birinci korkusunun piyasa değil, en fazla kaygı duyulan, ciddiye alınan konunun hükümet politikaları ve mevzuat olduğunu, krizden sonra bunun değiştiğini, piyasa koşullarının ilk sıraya geldiğini anlattı.

Nas, Türk şirketlerinin birinci kaygısının hala büyüme olduğuna dikkati çekerek, son küresel krizin Türkiye'deki küreselleşme bilincini artırdığını söyledi. Basın mensuplarının sorularını da yanıtlayan Nas, yurt dışında şirket bakan Türk firmaları bulunduğunu, Godiva gibi örneklerin önümüzdeki 1-2 yılda artacağını düşündüklerini kaydetti.

“1900 YILINDAN ÖNCE KURULAN 18 ŞİRKET VAR” PwC Denetim Hizmetleri Direktörü Mehmet Karakurt da söz konusu araştırmanın gerek dünyada gerekse Türkiye'de kendi alanında şimdiye kadar yapılan araştırmaların en geniş kapsamlısı olduğunu vurguladı.

Karakurt, ailelerin kuşaklar boyu kalıcı aile şirketleri kurmak istediğini ifade ederek, en eski ve hala ayakta olan Türk şirketinin Hacı Bekir Lokumları olduğunu, bu şirketin 1777 yılında kurulduğunu, 1900 yılından önce kurulan ve halen faaliyetlerini sürdüren 18 şirket bulunduğunu anımsattı.

Karakurt, Türkler'in her tarafta şirket peşinde koştuğunu da ifade etti. Toplantıda verilen bilgiye göre, Türkiye'nin en eski ve halen faaliyetlerini sürdüren 20 şirketi şöyle:

ŞİRKET-KURUCU-KURULUŞ Hacı Bekir Lokumları - Hacı Bekir - 1777
İskender Mehmetoğlu - İskender Efendi - 1860
Ziraat Bankası - Mithat Paşa - 1863
Hafız Mustafa - İsmail Hakkızade - 1864
Vefa Bozacısı - Hacı Sadık - 1870
Karaköy Güllüoğlu - Hacı Mehmet Güllü - 1871
Kuru Kahveci Mehmet Efendi - Mehmet Efendi - 1871
Sabuncakis - İstiraki Sabuncakis - 1874
Erden Gıda Sanayi - Mahir ve Kamil Kardeşler - 1878
Komili - Komili Hasan - 1878
Çögenler Helvacılık - Rasif Efendi - 1883
Cemilzade - Şekerci Udi Cemil Bey - 1883
Hacı Abdullah - Abdullah Efendi - 1888
Hacı Şakir - Hacı Ali - 1889
Teksima Tekstil - H. Mehmet Botsalı - 1893
Tuzcuoğlu Nakliyat - Fehmi, Mustafa Tuzcuoğlu - 1893
Konyalı Lokantası - Ahmet Doyuran - 1897
Alevli A.Ş. - Yuda Levi - 1898
Arkas Holding - Gabriel Arcas - 1902
Bebek Badem Ezmecisi - Mehmet Halil Bey - 1904