Eşsiz hazine: Anadolu bitki mirası
Bitki çeşitliliğimiz benzersiz bir zenginliğe sahip. İstanbul Salt Beyoğlu galerisinde “Anadolu’nun Bitki Mirası” sergisi bu şaşırtıcı zenginliği ortaya koyuyor. Sergi 10 Ağustos’a kadar doğaseverlerin ziyaretine açık.
Salt Beyoğlu’daki mutfak alanında açılan “Anadolu’nun Bitki Mirası” sergisi, American Society of Botanical Artists tarafından hazırlanan ve 30 ülkenin katılımıyla gerçekleştirilen Botanical Art Worldwide 2025 programı kapsamında düzenlenmiş. Sergi, 2005’ten bu yana floristik botanik alanında araştırma ve eğitim projeleri yürüten Flora Araştırmaları Derneği bünyesindeki Bitki Ressamları Topluluğu (BİRET) tarafından hayata geçirilmiş. Türkiye’den 47 bitki ressamının 80 çalışmasını içeriyor.
Anadolu coğrafyasında binlerce yıldır var olan, hayıtımızda mutfağımızda, soframızda bulunan, halk tababetinde yeri olan bitkiler serginin odak noktası. Seçkide tarımı yapılan tahıllar, tarla ürünleri, sebze ve meyveler kadar şifa veya farklı amaçlarla kullanılan bitki türleri de yer alıyor. Tüm bu bitkiler bitki resmi sanatçılarının detaylı gözlemleriyle çizime aktarılmış. Her biri Anadolu’nun kendine özgü renk, doku, tat ve kokularını şekillendiren ortak mirasın tanıkları olarak sunuluyor. Seçki, iklim krizi ile tarımsal çeşitliliği tehdit eden sanayileşmiş üretim modelleri karşısında yerel bitki türlerinin taşıdığı genetik ve kültürel mirası görünür kılmayı amaçlıyor. Serginin amacı bu mirasın korunmasının biyoçeşitlilik ve gıda güvenliği açısından yaşamsal önemini vurgulamak.
Sergi sadece bitki ressamlarının yaptığı çizimlerden oluşmuyor. Çizimlerin yanı sıra herbaryum örnekleri, tarihsel belgeler, nadir eserler gibi muhtelif kaynakları da içeriyor. Anadolu’nun bu zengin genetik ve kültürel mirasını ortaya koyan sergi paralelindeki programlar 18 Mayıs Dünya Bitki Ressamları Günü’nde başlıyor. Martyn Rix, Christabel Frances King’in yanı sıra Sanatsal Seçici Kurul üyeleri Gülnur Ekşi Bona, Hülya Korkmaz Çalı ile Işık Güner’in bir araya geleceği sunum ve söyleşi programı Zoom üzerinden kayıt gerekmeksizin ücretsiz olarak izlenmeye açık.
Bana çiçeğin resmini yapabilir misin?
Bilimsel bitki ressamlığı floristik çalışmalarda son derece önemli. Antik dönemlerden beri gerek zehirli bitkilerin gerekse de yenilebilir bitkilerin doğru tanımlanması için resmedilmesi gereği doğmuş. Özellikle keşifler döneminde yepyeni topraklara ayak basan kâşiflerin en önemli amaçlarından biri, karşılaştıkları yeni bitkileri tanımlamak amacıyla resmetmek olmuştu. Bitkinin kökten gövdeye, tohumdan çiçeğine kadar her türlü özelliğinin ve her hâlinin âdeta yazıyla anlatır gibi detaylı olarak yansıtılması bitkinin doğru teşhis edilebilmesi açısından son derece önemli. Fotoğrafını çekmek varken bitkiyi resmetmenin anlamı sık sorulan bir nokta. Ancak fotoğraf hiçbir zaman bitki hakkındaki bilgiyi tam yansıtamıyor. Oysa bitki hakkındaki bilgiyi tam yansıtabilmek için fotoğrafta görünemeyecek detayları ayrı ayrı çizmek, bitkiyi tanımlayan bütün karakteristik özellikleri tek bir resimde bir araya getirmek; bitkinin mevsimsel döngüsünü, yani dönemsel farklarını, örneğin tohum, çiçeklenme, meyve gibi aşamalarını bir arada göstermek mümkün. Bu noktada bitki ressamı hiçbir zaman fotoğraftan çalışmıyor, birebir bitkiyi gözlemlemesi gerekiyor. Böylece doğru ve bilimsel kıstaslarla yapılmış bir bitki resmi bilimsel çalışmaları ışık tutucu oluyor. Türkiye bitki ressamlığı konusunda usta fırçalara sahip.
Bitki hazinesini korumak için
20’nci yılını kutlayan Flora Araştırmaları Derneği, Türkiye’deki bitki çeşitliliği konusundaki araştırmalara destek vermek amacıyla kurulmuş. Bitkisel çeşitliliği araştırma ve koruma çalışmalarının yanı sıra toplumu bitki bilgisi konusunda aydınlatma amaçları arasında. Özellikle endemik bitkilerin önemi ve korunması konusunda bilinçlenmek sahip olduğumuz bitki hazinesini kaybetmemek son derece önemli. Sağlıklı beslenme ve fitoterapi, yani bitkilerle doğal tedavi gibi akımlarının giderek yükseldiği günümüzde bitkilerin doğru kullanımı konusunda bilgi aktarımı giderek önem kazanıyor. Bu doğrultuda floristik botanik bilgisini geliştirmek ve bitki örtüsünü korumak ve bitkilerin doğru ve akılcı kullanım yollarını belirlemek son derece önemli. Bu doğrultuda eğitim programları, araştırma projeleri, kongreler düzenleniyor, yayınlar yapılıyor. Sergiyi hazırlayan Bitki Ressamları Topluluğu (BİRET) dernek bünyesindeki komitelerden biri.