Rize
Rize’de Ziraat Odası Başkanı Nevzat Paliç ile sohbet ediyoruz. Anlatıyor: ‘Rize’nin nüfusu 324 bin. Rize’de çay ruhsatı alan nüfus 127 bin. Bu 127 bin ruhsat sahibinden biri de R.T. Erdoğan. Ruhsat numarası 168, ruhsat tarihi 1993. Ruhsata göre 2 dönüm çaylığı var. R.T.Erdoğan’ın babası meşhur kaptan Ahmet Erdoğan Güneysu ilçesinden.’
Güneysu Belediye Başkanı Ahmet Minder diyor ki, ‘Ahmet Kaptan çok sevilirdi. Ahmet Kaptan İstanbul’a gidenlerin sığınak yeri oldu. Sıkıntısı olan, parayı denkleştiremeyen Ahmet Kaptan’ı bulurdu. Ahmet Kaptan öldükten sonra R.T. Erdoğan Güneysu’ya geldi. Parasıyla 1.250 m2 arsa aldı. Annesine ev yaptı. Babadan kalan toprakları kardeşleri ve çocukları işletiyor. Çay ruhsatı var ama şimdilerde çay bahçesi ile ağabeyi rahmetli Hasan Erdoğan’ın çocukları ilgileniyor.
R.T.Erdoğan’ın 2 dönüm ruhsatlı bahçesinden yılda 5-6 ton yaş çay çıkar.’
Bahçeler ortalama 3 dönüm
Rize’de çay üretilen bahçelerin büyüklüğü ortalama 3 dönüm. Bu büyüklükte bir çay bahçesinden kesilen yaş çay yaprağının kota içindeki bölümü Çaykur’a, kalanı özel sektör çay tesislerine satılmış olsa toplam yılda 5-6 bin TL para elde edilir.
R.T. Erdoğan’ın Güneysu’daki bahçesinden çıkan çay, Çaykur Çamlıbel Alım Merkezi’ne teslim ediliyor. Ulucami Çay Fabrikası’nda işleniyor.
Bu yıl Çaykur, primi ile yaş çaya 1.35 TL ödüyor. Ancak Çaykur üreticinin getirdiği çayın tamamını almıyor. Bir dönümde ne kadar çay üretilir ise üretilsin mayıs ayında
350 kg, temmuzda 375 kg, eylülde 300 kg olmak üzere toplam
1.025 kg çay alıyor.
Bu durumda bir dönümden yılda 1.025 kg.dan fazla yaş çay yaprağı toplayanlar mecburen özel sektör çay fabrikalarına çay satıyor.
Çaykur çok önemli
1984 yılından bu yana 300 dolayında özel çay işleme tesisi kuruldu. Özel çay tesislerini işletenler, kota fazlası çaya en fazla 70-80 krş ödüyorlar. Bu ödeme de peşin yapılmıyor. İşte bundan dolayı Çaykur, Rize için çok önemli bir kuruluş.
Rize bölgesinde yetiştirilen yaş çay üretiminin yarısını Çaykur, yarısını özel sektör çay tesisleri satın alıyor.
Son yıllarda çay ürünü yanında üretilen mavi yemiş (Likapa) ve de kivi meyvesi de ek gelir sağlıyor.
Ziraat Odası Başkanı, ‘soğuk hava deposu olmadığından 6 ay süre ile saklanabilecek kivi meyvelerini kısa sürede piyasaya sürdüklerinden ürünü iyi değerlendiremediklerini’ söylüyor.
Milliyet’in Rize’de yapılan ‘Geleceğe Yatırım Türkiye’ye Yatırım’ toplantısının şeref konuğu olan Rizeli Bakan Hayati Yazıcı diyor ki, ‘Eskiden çay ürünü hem geçimi sağlar hem birikime imkân verirdi. Başarılı Rizeli işadamlarının sermayesi çay parasıdır. Ama günümüzde çay geliri birikime imkan vermiyor. Sadece
geçim kaynağı oluyor.’
