Mustafa Kemal, İzmir mebusu Mahmut Celal Bey'i Çankaya'ya davet etti. "- Mahmut Celal Bey" dedi, "- Osmanlı'nın payitahtı İstanbul, bankalarıyla, tüccarıyla almış başını gitmiş... Biz Ankara'yı başşehir yapacağız. Ama bankası yok, tüccarı yok... Alınız bu 250 lirayı. Bir banka kurunuz. Ankara'nın bankası olsun. Ankara'da iktisat gelişsin."
İş Bankası böyle kuruldu. Mahmut Celal Bey (Bayar) "Ey Ankara ahalisi" diye Ankaralılara hitap etti "Mustafa Kemal'in direktifiyle Ankara'nın iktisadiyatını yükseltmek için bir banka kurduk. Bu banka sizin bankanız olacak. Bankanıza sahip çıkınız..." Bunun üzerine Ankara halkına 10 lira nominal bedel ile 159 bin adet hisse senedi satıldı.
Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Cem Behar bunları anlattıktan sonra bana bir soru yöneltti: "- İstanbul'a karşı, Ankara iktisadiyatını güçlendirmek için Mustafa Kemal'in kurduğu banka Ankara'dan İstanbul'a taşınırken, Ankaralılar acaba seslerini neden çıkarmadı? Banka acaba Ankara misyonunu tamamladığı için mi İstanbul'a göç etti?"
Prof. Dr. Cem Behar'ın uyarısı üzerine, Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu tablolarına baktım. Acaba "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu arasında, kaç tane Ankara firması var" diye araştırdım. Acaba 76 yılda Ankara "iktisadiyatı" İstanbul "iktisadiyatı"nı yakalayabilmiş miydi? Acaba 76 yılda Ankara'da kurulan ve gelişen firmalar hem sayı hem güç bakımından İstanbul'daki, İzmir'deki firmaları yakalayabilmiş miydi?
İstanbul Sanayi Odası'nın 1981 yılı 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralamasında yer alan en büyük Ankara finması 20'nci sıradaki "Türk Traktör" şirketi. 101'inci sırada "Nuh Çimento", 110'uncu sırada "Anadolu Gıda", 262'nci sırada "Özkaşıkçı Un", 309'uncu sırada "Tafteks Halı" şirketi var. 500 büyük firma arasındaki Ankara firmalarının sayısı 12 imiş.
1991 yılında 500 Büyük Sanayi Kuruluşu listesine ise Ankara firmaları epeyce sonlardan 225'inci sıradan başlayarak giriyor. "Gama Endüstri"yi 227'nci sırada "Meteksan Matbaacılık", 279'uncu sırada "Yibitaş Çimento", 296'ncı sırada "Ankara Un", 306'ncı sırada "Üstün Çelik" izliyor. Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu listesine girebilen Ankara firmalarının sayısı 14 olmuş.
Geldik 1999 yılına ait 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralamasına... Listeye 83'üncü sıradan girebilen en büyük Ankara firması "Köytur Tavukçuluk" şirketi. 97'nci sırada "Türk Traktör", 106'ncı sırada "Anadolu Gıda", 132'nci sırada "Lafarge Çimento", 138'inci sırada "FNSS - Çarmıklı Savunma Sanayi" firmaları yer alıyor. 500 Büyük Sanayi Kuruluşu listesinde 17 Ankara firması yer almış.
Sıralama ve sayı gösteriyor ki, Ankara "iktisadiyatı" ülkenin diğer köşe yerindeki gelişmeye ayak uyduramamış! Geride kalmış. İş Bankası Ankara için kuruldu ama, faaliyetini Ankara sınırları ile sınırlamadı. Ülkenin her köşesine hizmet götürdü. Başka yerlere götürdüğü hizmeti Ankara'dan esirgediği söylenemez. O zaman kusur acaba Ankaralılarda mı? Ankaralılar acaba bankanın imkanlarını iyi değerlendiremedi mi? Acaba Ankaralılar için politika - siyaset, iktisadiyattan daha mı cazip? Öyle olmalı ki, her gün politika ve siyaset konusunda nutuk atan, politikacılara ve devlete akıl satan ticaret ve sanayi odalarının yöneticileri koskoca İş Bankası Ankara'yı terk ederken seslerini çıkarmadılar.
Yetmiş altı yıl sonra anlaşıldı ki Ankara "Cumhuriyet'in ekonomik başkenti" olamayacak, politika başkenti olacak!.. Ekonomisi olmayan Ankara'da yaşayan politikacılar da tabii olarak ekonomide olan biteni anlayamayacak...
İş Bankası Genel Müdürlüğü'nün Ankara'dan İstanbul'a taşınması ve genel müdürlük için yaptırılan gökdelenlerinin açılışı için düzenlenen törene davet edilenler, binaların görkemini anlata anlata bitiremiyor. Bu davetliler arasında herhalde Ankara esnaf, tüccar ve sanayicilerinin temsilcileri de vardı. Acaba onlar neler anlatıyor? Onlar neden etkilendi?
Yazara E-Posta: guras@milliyet.com.tr
