Kovid-19 bilançosu giderek artıyor ve bu sorundan kurtulmanın tek yolu herkesin en kısa zamanda aşılanması. Peki bıkıp usanmadan aşıyı tartışanlar ne olacak? Aşıya inanan, ikna olan ve yaptıranların kaç doz aşı olması gerek? Zamanlama nasıl olmalı? Bir de havaların soğuması ile çok sayıda grip vakası var, ne yapmalı? Diğer aşıları da olmalı mıyız? Ne zaman olmalıyız? Gelin tekrar tüm bu sorulara bir göz atalım...
Ek doz Kovid-19 aşısı olmalı mıyız?
FDA ve Amerikan Hastalık Kontrol Merkezi, 24 Eylül tarihinde yüksek riskli hastalara ek doz aşı yapılması gerektiğini anons etti. Amaç önceki aşılarla sağlanan immün cevabı artırmak. Yeni çıkan varyantlar için özellikle yaşlı hastalar ve kanser, diyabet, obezite gibi hastalıklar sebebiyle bağışıklık sistemi yeteri kadar güçlü olmayanlara ek doz aşı öneriliyor. İki doz aşı sonrası bu kişilerde oluşan bağışıklık yanıtı yeterli olmayabiliyor; üçüncü hatta dördüncü doz aşı ise oluşan yanıtı artırabiliyor.
İki doz Biontech aşısı olduysanız ve üzerinden altı ay ya da daha fazla zaman geçmişse veya iki doz Sinovac aşısı olduysanız, üçüncü doz aşı şart ve tabii ki bunu Biontech yaptırmanız tavsiye ediliyor.
Yıllık olabilir mi?
Bu sorunun cevabı için henüz çok erken. Yapılan aşıların ne kadar süreyle yüksek antikor sağladığı, kaç doz aşı gerektiği vb. soruların cevaplarını henüz bilmiyoruz. Tahminimiz, grip aşısında olduğu gibi her yıl (hakim olan alt tipine göre) hazırlanacak aşılar uygulanabilir. Virüsteki değişiklikler yakinen takip edilerek, her yıl uygun Kovid-19 aşısı hazırlanabilir.
Herkese Biontech mi yapılmalı?
Aşının Faz IV çalışmaları çıkmadan bu sorunun net bir cevabını vermek mümkün değil. Ancak şimdiye kadar aşı yapılanlardaki gözlemlerimiz ve bağışıklık sistemi ile ilgili temel bilgilerimiz; otoimmün hastalık zemini olan ve özellikle de kolajen doku hastalığı olan kişilerde, Biontech aşısının olumsuz sonuçlarının olabileceği... Bu konuda romatolog meslektaşlarımızın seslerini daha çok çıkarması, en azından bu hastalığa yakalanmış olanları gereksiz Biontech dozlarından koruyacaktır.
Ek dozda eski yan etkiler oluşacak mı?
Kol ağrısı, halsizlik, yorgunluk, hafif ateş vb. gibi yan etkiler her dozda tekrarlanabilir. Ancak unutulmaması gereken, oluşan yan etkilerin kişiye göre değişeceğidir; bazıları aşıya hiç tepki vermezken, bazı bünyelerde çok ağır yan etkiler oluşabilir.
Grip aşısı ile birlikte Kovid-19 aşısı olabilir miyiz?
Evet olabiliriz, olmalıyız. İnfluenza yani grip de en az Kovid-19 kadar tehlikeli olabiliyor. Pandemi ile influenza rakamlarını unuttuk, ancak Ocak 2020’de Amerika Birleşik Devletleri’nde 30 bin kişi grip sebebiyle kaybedilmişti. Maske sayesinde geçtiğimiz yıl çok fazla grip vakası görülmedi, ancak eylül ayında biraz serbestleşmeyle birlikte, çok sayıda kişinin grip olduğunu görüyoruz. Her iki önlemi de almak açısından aşı olmak iyi bir seçim olabilir. Altı ay ve üzerinde, bilinen bir alerji öyküsü olmayan herkes grip aşısı olabilir. Grip aşısının da en önemli faydası, hastalığın daha hafif atlatılmasını sağlamasıdır. İstatistiklere göre grip aşısı, 2019-2020 yıllarında 7.5 milyon hastalığı, 3.7 milyon griple ilgili hasta başvurusunu, 105 bin kişinin hastaneye yatmasını ve 6 bin 300 kişinin ölümünü engelledi. Bu yılın rakamları ise aşının yoğun bakıma yatış oranını yüzde 26, ölümleri ise yüzde 31 oranında azalttığını gösteriyor. Yine sayılar bize grip aşısının, gribe bağlı kalp ve akciğer hastalığı komplikasyonlarını azalttığını gösteriyor. Hamilelerde de uygulanmasının hiçbir sakıncası yok. Hamileler üzerinde yapılan çalışmalar, virüse bağlı hastalanma riskini yüzde 40 azalttığını gösteriyor.
Daha önceki yazılarımda da belirttiğim gibi aşı olup olmamayı değil hangi aşıyı olacağımızı ya da aşıların etkinliğini nasıl artırabileceğimizi tartışmalıyız. Hayatımızda virüsler oldukça aşılar da olacak. Bilgili, maskeli, sağlıklı ve mutlu yaşayın.
