Sosyapatlık, genellikle çevresel faktörlerden kaynaklanan manipülatif ve aldatıcı davranışlar da dahil olmak üzere, antisosyal davranış ve tutum modelini ifade eden terimdir.

Sosyopatlık davranışlarının çok aşina oluncaya kadar tanımlanması güçtür. Sosyopatlar genellikle manipülatifdir, sıklıkla yalan söyler, empati eksikliği yaşar ve davranışlarının yanlış olduğunu bildiklerinde bile dikkatsiz ya da agresif davranmalarına izin veren zayıf bir vicdanları vardır. Nihayetinde sosyopatların tanımlayıcı özelliği derin bir vicdan eksikliğidir.

Sosyopat tanısı nasıl konulur?

Davranışları, aşağıdaki özelliklerden en az üçünü göstermelidir:

- Sosyal normlara veya yasalara saygı göstermezler.

- Yalanlar söylerler, başkalarını aldatırlar, takma adlar kullanırlar ve başkalarını kişisel kazanç için kullanırlar. Sosyapatların ilişkilerle ilgili yaptığı şeylerin çoğu, başkalarını kontrol etme ve istediklerini alma niyetidir. Unutmayın, tipik bir sosyopat ne hissettiğinizi tam olarak anlayamaz ve size zarar verdiğinde hiçbir şey hissetmez. Sosyapatlar narsist olma eğilimindedirler ve patolojik yalancıdırlar. Genellikle bir ilişkiyi kontrol etmek için gaslighting gibi psikolojik oyunları kullanırlar.

- Sosyapatların standart bir özelliği, büyüleyici ve kibar insanlar olmalarıdır. Genellikle esprili bir kişiliğe sahiptir ve sizi etkilemek için başlangıçta iltifatlarla sizi memnun edecektir. Eğer kişi ilk bakışta çok çekici ve girişkenken, soğuk ve duygusuz bir kişiliğe çabucak döndüyse, bu bir sosyopatla uğraştığınızın iyi bir işaretidir.

- Bir sosyapatı yalanıyla yakalasanız bile, ona uzun süre kızmış gibi görünemezsiniz çünkü bir sosyopat sizi cezbedecektir.

- Herkesten daha zeki olduklarına inandıkları için zayıf kararları vardır ve deneyimlerden ders almazlar.

- Uzun vadeli planlar yapmazlar. Genellikle sonuçları düşünmeden davranırlar.

- Agresif davranış gösterirler. Sürekli olarak kavga ederler veya başkalarına fiziksel olarak zarar verirler. Kendi güvenliğini veya başkalarının güvenliğini düşünmezler.

- Başkalarına zarar verdiği için suçluluk veya pişmanlık duymazlar. Sosyopatlar ne hissettiğinizi anlayamazlar ve duygularınızı incitirken kendilerini suçlu hissetme yetenekleri yoktur.

-Sosyapatlarda genel bir içgörü eksikliği vardır. ‘Sorunları olduğunu kabul edebilirler. Başlarının belaya girdiğini fark edebilirler. Eşlerinin onlarla mutlu olmadığını bilebilirler. Fakat diğer insanları, diğer koşulları suçlamaya meyillidirler.’

- Sosyopatlar patolojik olarak egosantriktir(benmerkezci) ve sevgisizdirler.

Hayatında Sosyopat Varsa Ne Yapmalı?

Sosyopatik davranışı olan insanları tedavi etmek çok zordur. Sorunun bir kısmı, tanımı gereği, bu bozukluğu olan bir kişinin davranışlarının nasıl sorunlu olduğunu göremediği ve problemi için bir tanı veya tedavi aramasının mümkün olmadığıdır. Terapi, özellikle hafif vakalarda, bazı semptomların ve yan etkilerin yönetilmesine yardımcı olabilir. Ancak bir sosyopatın profesyonel yardım istemesi olağandışıdır.

Genellikle sosyopatlar resmi bir tanı almazlar. Birlikte çalıştığınız veya aile üyesi olan birinin, kişilik özelliklerine ve davranışlarına dayanarak bu kişilik bozukluğuna sahip olduğundan şüphelenebilirsiniz. Onların yalan, zorlama, manipülasyon veya saldırganlıklarının kurbanı bile olabilirsiniz. Güçlü sınırlar çizmeniz bu noktada önemlidir. Sınırlarınızı netleştirmeniz ve hangi özel davranışların sizin için kabul edilemez olduğunu bilmesi gerekir.

Sosyopatik bir kişiliğe sahip biri size veya sevdiklerinize fiziksel veya duygusal zarar veriyorsa, bunları yaşamınızdan çıkarma hakkına sahip olduğunuzu bilmelisiniz. Bazı durumlarda, özellikle yakın aile üyeleriyse, onları hayatınızdan tamamen kesemeyeceğinizi hissedebilirsiniz. Bu, onların her davranışına katlanmanız gerektiği anlamına gelmez.

Bazı insanların vicdanı olmadığını kabul etmelisiniz. Çok kolay acıma eğiliminizi sorgulamanız bu noktada önemli olacaktır. Merhamet uyandırmak klasik bir sosyopatik araçtır. Sizi sürekli inciten birisini veya diğer insanlara acıyan ifadeler görürseniz, bir sosyopatla uğraştığınız yüzde 100'e yakındır. Vicdanı olmayan birinin, sizi insanların iyi olmadığına ikna etmeye çalışmasına izin vermeyin.

Hepsinden önemlisi, eğer hayatınızda sosyopatik özellikler sergileyen biri varsa, bunu kendi başınıza çözmeye çalışmamanız gerektiğini unutmayın. Sosyapat kişilerin aileleri ve arkadaşları için destek grupları vardır. Hem kendiniz hem de sevdiğiniz kişiler için profesyonel danışmanlık almanız faydalı olacaktır. Kişilik bozukluklarının üstesinden gelmek zor ve aşırı zorlayıcıdır. Başka birini tamir etmeye çalışmadan önce kendinize iyi bakmayı ve yalnız olmadığınızı bilmeyi öncelik edinmelisiniz.

Instagram: instagram/terapistvolkanpelenk

Mail: volkan.pelenk@hotmail.com

Gaslighting, karşıdaki insana çeşitli oyunlar oynayarak zamanla kendisinden şüphe etmesini sağlamasına yönelik olan bir psikolojik şiddet, duygusal manipülasyon yöntemidir.

İngilizcesinden gaz ışığı, gaz lambası diye çevrilen bu kelimenin hikayesi ilginç bir tiyatro oyununa dayanıyor. Kelime, 1930’larda oynanan bir tiyatro oyunundan geliyor. Senaryoya göre Jack, karısı Bella'nın psikolojisini manipüle etmek için her gün gaz lambasının ışığını biraz kısıyor. Karısı “Bu lambanın ışığı azaldı mı?” diye sorduğunda ise sert bir şekilde karşılık verip kadını aşağılıyor. Böylece, Bella yavaş yavaş kendi aklından şüphe etmeye ve delirdiğini düşünmeye başlıyor. Sonuç olarak Bella'nın kendisine olan güvenini yitirmesini ve “Acaba kafayı mı yedim?” sorusunu sormasını hedefliyor. İşte bu nedenle duygu terminatörlüğünün adı gaslighting oluyor.

Gaslighting yapan bireyler, bir şeyi siz ona kanıtını gösterseniz bile yaptıklarını reddederler. Bu sayede kendi gerçekliğiniz hakkında sürekli şüpheye düşer, aklınızda “acaba”lar biriktirmeye başlarsınız ve kendinizi yetersizi hissederek mutsuz hissedersiniz. Gaslighting yapan kişi sizin beyninizi kendi mülkiyet alanı gibi kullanır. Geçmişte yaptıklarınız arasında da kopukluklar başlar ve geçici hafıza kaybı, unutkanlık gibi sorunlar yaşayabilirsiniz.

Gaslighting yapan bireyler ayrıca çevrenizdeki yakınlarınızla ilgili telkinlerini empoze etmeye çalışırlar. Negatif yönlerinizi size karşı kullanır ve bunlar olmasaydı değerli biri olurdunuz derler. Zira hedefleri temel benliğinize saldırmaktır.

Size kendinizi değersiz hissettiren ve kafanızı karıştıran bu bireyler, bazen yaptıklarınızdan dolayı sizi överler. Bu durumda siz de onların o kadar da kötü olmadıklarını düşünmeye başlarsınız.

Bir durumda gerçekten aşırı tepki verip vermediğinizi veya partnerinizin sizi gerçekten manipüle edip etmediğini anlamak bazen zor olabilir. Birkaç önemli gaslighting belirtisine dikkat ederek, neler olduğunu tanımlayabilir ve bununla nasıl başa çıkacağınızı çözebilirsiniz.

Gaslighting İşaretleri:

- Sürekli kendinizi sorguluyorsanız,

- Kendinize günde birkaç kez “Ben çok hassas mıyım?” diye soruyorsanız,

- Sık sık şaşkın ve hatta aklını yitirmiş hissediyorsanız,

- Her zaman partnerinizden özür diliyorsanız,

- Yalan söylemeye başladıysanız,

- Basit kararlar bile vermekte zorlanıyorsanız,

- Kendinizi yetersiz ve değersiz hissetmeye başlamışsanız,

- Eskiden çok farklı bir insan olduğunuzu hissediyorsanız; daha güvenli, daha eğlenceli, daha rahat gibi

- Kendini umutsuz ve neşesiz hissediyorsanız,

-“Yeterince iyi” bir partner olup olmadığınızı sorguluyorsanız gaslightinge maruz kalıyor olabilirsiniz.

Partnerinizin size gaslighting yaptığından şüpheleniyorsanız yapmanız gerekenler;

1. Gaslighting’in ne olduğunu öğrenin

Gaslighting belirtilerini bilmek, partnerinizin ne yaptığını ya da yapmadığını anlamanıza yardımcı olacaktır. Burada gösterge, duygularınıza nasıl tepki verdiğidir. Duygularınız inciniyorsa ve iletişim kurmaya çabalamanıza rağmen partnerinizin cevabı her seferinde sizi yetersiz hissettirmek ve saptırmaksa, sizi küçümseyerek gaslighting yapıyor olabilir. Sizi, bu düşüncelerinizin yersiz olduğu veya durumlara aşırı tepki gösterdiğiniz konusunda ikna etmeye çalışıyorsa, size gaslighting yapıyor olabilir.

2. Davranışların kelimelerden daha yüksek sesle konuşacağını unutmayın

Partnerinizin size gaslighting yaptığından şüpheleniyorsanız, size söylediklerini gerçekten hissedip hissetmediğini ya da sizi manipüle etmeye teşebbüs edip etmediğini anlamak zor olabilir. Ancak davranışlarının söyledikleriyle uyuşup uyuşmadığına dikkat etmek size ipucu verebilir. Yaptıklarına, söylediklerinden daha fazla dikkat edin. Genellikle gaslighting yapanların davranışları ve kelimeleri uyumsuz olur. Kelimelerin arkasındaki davranışlara bakmak gerçeği bulmanıza yardımcı olabilir.

3. Sizi ne yapmakla suçladıklarına dikkat edin

Gaslighting yapanlar projektör gibidir. Yani sizi sıklıkla yaptığınız davranışlarla suçlayacaklar. Partneriniz diğer insanlarla konuşarak ya da bir durum hakkında onlara yalan söyleyerek onlara sadakatsizlik ettiğiniz konusunda sizi ikna etmeye çalışıyorsa, geri adım atın ve davranışlarınızı eleştirel bir gözle düşünün. Gerçekten senin suçun olduğuna inanmıyorsan, aslında seni suçladığı şeyi o yapıyor olabilir.

4. Duygularınıza güvenin

Gaslightinge maruz kalıyorsanız, duygularınızın gerçek olup olmadığından şüphe etmeye başlayabilirsiniz. Kendi duygularınıza güvenmek, bir durumu nasıl çözebileceğinizi bilmenize yardımcı olacaktır. Örneğin, partneriniz sizi, insanların sizin hakkında yaptığı yorumlar konusunda üzülmemeniz gerektiğine ikna etmeye çalışıyorsa, bu durumu kabul etmek yerine, üzgün hissettiğiniz gerçeğine güvenin. Bu olaylarla ilgili bir günlük tutun. Kendi sezgileriniz burada en iyi barometrenizdir.

5. Arkadaşlarınızdan Tavsiye İsteyin

Gaslightinge uğruyorsanız nasıl tepki vereceğinizi bilemeyebilirsiniz, ancak güvendiğiniz arkadaşlarınıza ne olduğunu anlatmak size daha sonra ne yapılması gerektiği konusunda yardımcı olacaktır. İlişkiye tamamen son vermeyi düşünmeniz gerekip gerekmediğini çözmenize yardımcı olabilirler.

6. Profesyonel yardım alın

Partneriz sizi sürekli küçümsüyorsa, aşırı tepki gösterip göstermediğinizi sorgulamaya başlarsanız. Bu durumda olaylara objektif bakacak bir terapistten yardım almak iyi olacaktır. Arkadaşlarınız, sizi duygusal olarak manipüle eden bir partnerle nasıl başa çıkmanız konusunda size yardımcı olsalar da muhtemelen taraf tutacaklardır. Bu nedenle en sağlıklı yaklaşımı öneremeyebilirler. Öte yandan, bir terapist, partnerinize yaklaşımlar konusunda size yol gösterebilir. Ayrıca, gaslightinge maruz kalmanız nedeniyle oluşan her türlü şüphenizden kurtulmanıza yardımcı olacaktır.

7. Partnerinizle yüzleşmeyi deneyin

Partnerinizin size gaslighting yaptığından şüpheleniyorsanız, içinde bulunduğunuz durumlarla ilgili ona soru sormayı deneyin. Ancak gerçek bir gaslighter ile uğraşıyorsanız açık olmayacaklarını unutmayın. Sahte dinleme yapabilirler, ancak size nasıl cevap verdiklerini çok iyi bilmeniz gerekiyor. Bu tür davranışları reddetmeye başlarlar veya davranışlarını yanlış anladığınızı söylerlerse, bilin ki bu önemli bir göstergedir.

8. Sakin kalın

Bazı durumlarda, partneriniz sizinle yüzleşmek istemeyebilir. Çünkü yüzleşme öfkelenmesine neden olabilir. Öfke sorunları varsa, ‘sakin kalma’ yöntemini uygulamak daha iyi bir fikirdir. “Psikopatlar, sosyopatlar ve narsistler verilen aşırı duygusal tepkilerden hoşalanırlar. Vereceğiniz büyük duygusal tepkiler onlar için yakıt gibidir, bu yüzden onlara sadece sade, yumuşak ve sıkıcı cevaplar verin.

9. İlişkiden uzaklaşın

Partnerinizle konuşmak bazı durumlarda sağlıklı olabilirken, bunun sizin için güvenli bir seçenek gibi görünmediği bir durumda olabilirsiniz. Güvenliğinizin tehdit altında olduğunu düşünüyorsanız, ilişkiyi bitirmek uygun olacaktır. Böyle bir ilişkiyi bırakmak zor olabilir. Bu süreçte size rehberlik edecek arkadaşların, aile üyelerinin ve profesyonellerin desteğini almak faydalı olacaktır. Şunu unutmayın; sizi manipüle etmesi sağlıklı bir davranış değildir, bu nedenle ilişkiyi bitirmenin sizin için daha iyi olup olmadığını ciddiye almalısınız.

Instagram:instagram/terapistvolkanpelenk

Hepimizin hayatında ufak tefek takıntıları olmuştur. Arabanın kapısını kilitleyip birçok kez kontrol etmek, evden çıkmadan evin kapısını kilitleyip kilitlemediğini kontrol etmek, eşyalar simetrik olmadığı zaman rahatsız olmak gibi... Peki bu takıntılar hayatımızı kabusa çevirecek düzeyde ilerlerse, saatlerimizi takıntılar yüzünden kaybetmeye başlarsak? Eğer ki takıntılı düşüncelerimiz günlük rutinimizi bozacak düzeye gelmeye, belirgin bir sıkıntı verip kişiyi zorlamaya, yaşamla, kendisi ile ve çevresi ile ilişkisini bozmaya başlarsa Obsesif-Kompulsif Bozukluktan (OKB) söz edebiliriz.

Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB); insanların zihnini ve zamanını kemirerek insanların hayattan zevk alamamasına sebep olan ve ruhsal sağlığını önemli derecede etkileyen psikolojik bir hastalıktır. Obsesif- kompulsif bozukluk, kişinin kendi isteği dışında aklına gelerek tekrarlayan ve rahatsızlık verici düşünce, imaj ve dürtüler nedeniyle yoğun kaygı yaşadığı ve bu sıkıntıdan kurtulmak için bazı zihinsel eylem veya davranışları yapmaktan kendini alıkoyamadığı bir hastalıktır. Halk arasında ‘Takıntı hastalığı’ olarak da tanımlanmaktadır.

Takıntılar, insanın aklına istenmeden ve elinde olmadan gelen rahatsız edici düşüncelerdir. Bu düşünceler geldiği zaman kişide büyük bir sıkıntı oluşur ve kişi bu sıkıntıları ortadan kaldırmak için uygunsuz ve saçma bulduğu halde kendini yapmaktan alıkoyamadığı bazı hareketleri yinelemeye başlar. Bu hareketlere de kompülsiyon (zorlantı) adı verilir. Mesela kirlilik düşünceleri olan kişilerin sık sık ellerini yıkaması kompülsiyona bir örnektir. Bu düşünceler ve eylemler zamanla şiddetini artırır ve kişinin günlük hayatının büyük bir kısmını işgal etmeye başlar. Sonuçta kişinin işlevselliği önemli ölçüde etkilenir.

Yapılan araştırmalarda her 100 kişiden 2-3’ünde hastalığın görüldüğünü saptamıştır. OKB genellikle ergenlik dönemlerinde ve 20-22 yaşlarında görülür. Okul öncesi dönemdeki çocuklarda da OKB hastalığının görüldüğü tespit edilmiştir. Erkeklerde kadınlara oranla daha erken yaşlarda ortaya çıkar. Birinci derece akrabada OKB varsa görülme riski artar.

En Sık Rastlanan Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB) Belirtileri:

Bulaşma Obsesyonu Ve Temizlik Kompulsiyonu; Kişinin bedenine ve eşyalarına kir, toz, mikrop, idrar gibi etkenlerin bulaşmasından kaynaklı oluşan düşünceler ve bu düşünceleri yok etmek için yaptığı davranışlardır. Kişi de sürekli el yıkama, yiyecekleri sık yıkama, evde kullanılan tabak, bıçak çatal, kaşık gibi eşyaları sürekli olarak takıntılı bir şekilde yıkama görülebilir.

Kuşku Obsesyonu ve Kontrol Kompulsiyonu; En çok görülen obsesyonlardan biridir. Örneğin, kişi evden çıkarken prizlerden fişleri çekmiştir ama duyduğu kuşkudan dolayı kontrol etme isteği oluşur veya kişi kapıyı kilitlemiştir fakat oluşan kuşkudan dolayı sürekli olarak kontrol etme gereksinimi duyar.

Etraftaki Yakın Çevresine veya Kendisine Zarar Verme; OKB hastalığı bulunan bireyler genellikle çevresine, ailesine veya kendine zarar vermekten korkar. Ya da toplu bir yerde ağzından kötü bir söz kaçıracağı için korku duyar. Bunun sonucunda da kişi de içine kapanma toplum içine çıkamama gibi durumlar görülebilir.

Cinsel İçerikli Obsesyonlar; Kişi kendinden beklemediği ya da kendisine yakıştıramadığı düşünceler kurabilir. Toplum içinde çevresindeki insanlarla kendi zihninde çeşitli düşünceler kurabilir. Bunun sonucunda kişi de içine kapanıklık ve toplum içine çıkamama gibi belirtiler görülebilir.

Dini İçerikli Obsesyonlar; Kişi kendi inancına zıt düşünceler kurmaya başlar ve bu düşünceler bireyi oldukça rahatsız eder. Hastada günahkâr bir insan düşüncesi oluşabilir. (İbadet esnasında küfür etme düşüncesi gibi.)

Dokunma Kompulsiyonu; Kişi bir işe başlamadan önce veya evden çıkarken belirlediği bir nesneye dokunma isteği duyar. Eğer dokunmazsa o günün kötü geçeceğini veya kendine bir zarar gelebileceğini düşünür.

Simetri Obsesyon ve Kompulsiyonu; Kişi bazı eşyaları belirli bir sıraya ve düzene göre sıralar. Eğer bir kısmının aynı hizada olmadığı veya eksik olduğu düşüncesi belirirse hasta sıralama işlemini tekrar tekrar yineler. Bunun sonucunda da ortaya çok fazla zaman kaybı çıkar.

Sayma Kompulsiyonu; Kişi de içeriden veya sesli olarak sayı sayma veya belirli duaları tekrarlayarak okuma şeklinde görülebilir.

Biriktirme ve Saklama Kompulsiyonu; Kişide değersiz şeyleri biriktirme veya saklama görülür. Sık görülen bir kompilasyondur. Kişide çöpleri veya kapakları saklama görülebilir. Eğer biriktirdiği çöpleri atarsa hastalanacağını düşünür.

Batıl İnançlar veya Uğurlu Sayı ve Renkler; Bazı kültürlerde yer alan inançlar kişiyi engelleyerek sürekli tekrarlama isteği uyandırabilir. Örneğin; evden sağ ayakla çıkmak, önce sağ ayakkabıyı giymek, suyu belirli yudumda içmek gibi.

TEDAVİ

İlaç tedavisine ek olarak Obsesif Kompülsif Bozukluk’ta Bilişsel Davranışçı Terapinin etkili olduğu birçok araştırma ile gösterilmiştir. Şiddetinin fazla olduğu kişilerde obsesyonları ve kaygıyı azaltmak için ilaç kullanımı ile birlikte Bilişsel davranışçı Terapi etkili sonuçlar vermektedir. Kişinin tedaviye uyum göstermesi ve devamlılığı sağlaması tedavinin başarı oranını artırır.

Instagram: instagram/terapistvolkanpelenk

Disleksi, özel öğrenme güçlüğü türlerinin en fazla karşılaşılan çeşididir. Disleksi yeterli zekâ, sosyokültürel fırsatlar ve bireye uygulanan eğitime rağmen verimli okuma becerisi kazanmada meydana gelen beklenmedik ve kalıcı başarısızlıktır. Disleksi bireylere göre farklılık göstermekte; bireyin yapısı, çevresel faktörler, aile desteği, aldığı eğitimin süresi ve etkililiği, bireydeki disleksinin yapısını değiştirmektedir.

Disleksinin belirtilerini şu şekilde sıralamak mümkündür;

* Konuşmayı öğrenmede gecikme,

* Harfleri ve onlara ait olan sesleri yeterince öğrenememe,

* Yazarken/Okurken harf atlama

* Harfleri birbirine karıştırma(b,d,p gibi)

* Rakamları ters yazma (3,6,9 gibi)

* ''6-9'', ''3-8'', ''7-4'' gibi harfleri birbirinden ayırt etmede güçlük

* Renkleri karıştırma

* Sözlü ve yazılı dili organize edememe,

* Numaraları ezberlemede sıkıntı yaşama,

* Akıcı okumada sıkıntı yaşama,

* Uzun okuma parçalarını takip etme ve anlamada sıkıntı yaşama,

* Yazmada güçlüklerle karşılaşma,

* Yabancı bir dil öğrenmede problem yaşama ve

* Matematiksel işlemleri yapmada sıkıntı yaşamadır

DİSLEKSİ HAKKINDA YANLIŞ BİLİNENLER

- Disleksili Çocuklar ''Geri Okuma'' Yaparlar: Bu çocukların, harfleri ve kelimeleri geriye doğru görüp algıladıklarına dair hiçbir kanıt yoktur. Bu çocuklar özellikle; harfleri hafızadan geri getirmede problem yaşamakta, özellikle ‘b’ ve ‘d’ harflerini ayırt etmekte güçlük çekmekte ya da hatalı okuma yapmaktadırlar: ''koş'' yerine ''şok'', ''kedi'' yerine ''yedi'' olarak okuma gibi. Bu hataların nedeni ise çocukda var olan görsel problemler değil, dili işleme ile ilgili sorunlardır.

- Erkeklerin Kızlara Oranla Disleksi Olma Durumu Fazladır: Erkeklerin kızlara oranla disleksi olma durumunun çok daha fazla olduğu kanısı hâlâ araştırma konusudur. Yapılan çalışmalar incelendiğinde tek bir sonuca ulaşmak mümkün değildir. Erkeklerin kızlara oranla disleksili olarak teşhis edilmesinin asıl nedeni erkeklerin cinsiyete özgü davranışlarının şüphe uyandırarak teşhise olanak vermesidir.

- Disleksili Bireylerin Hepsi Özel Yetenekli Bireylerdir: Disleksili bireylerin hepsinin özel yetenekleri olan, yaratıcı ve üstün zekâlı bireyler olduğu yanlış bilinen genellemelerden biridir. Disleksi ile zekâ arasında bir ilişki yoktur; her tür zeka seviyesinde bu problemle karşılaşılabilir. Görsel ve yazılı basında sıklıkla karşılaşılan; ‘Albert Einstein, Walt Disney, Leonardo Da Vinci, Bill Gates gibi başarılı ve zeki bireyler disleksiliydi. Bu nedenle disleksili bireyler zeki ve dahi bireylerdir’ genellemesi tamamen yanlıştır.

- Başarılı Bireylerin Disleksili Olma İhtimali Yoktur: Eğer çocuk okulda başarılı bir öğrenciyse disleksili olma ihtimali yoktur düşüncesi de başka bir efsanedir. Çünkü, disleksinin okulda başarısız çocuklarda oluşacağına olan inancın aksine bazı disleksili çocuklar, yüksek oranda görevlerine yoğunlaşarak ve çok çalışarak okulda oldukça başarılı olabilirler ve başarılı bir eğitim hayatı geçirebilirler, hatta istedikleri mesleklere ulaşabilen bireyler olabilirler. Başarısından dolayı, okul hayatı boyunca tespit edilememiş ya da geç tespit edilmiş pek çok çocuk bulunmaktadır.

- Zekâ ile Disleksi Arasında Doğrusal Bir İlişki Vardır: Disleksili çocukların bir tür zekâ geriliği yaşadıkları düşüncesi gerçeği yansıtmamaktadır. IQ testleri ve disleksi arasında bir bağ bulunamamaktadır. Bu nedenle bu testler, disleksi için bir kanıt olarak kabul edilmemelidir. Disleksili çocukların arasında ortalama zekâ üstünde pek çok çocuğun olduğu bilinmektedir. Kendi alanlarında zirvede olan, başarılı pek çok kişi de disleksili bir birey olduğundan bahsetmektedir. Disleksinin görsel ve işitsel problemlerle bir alakasının olmadığı gibi, zekâ geriliği ile de alakası yoktur.

- Bir Çocuk Okuyabiliyorsa O Disleksili Olamaz: Okuyabilen çocukların disleksili bir çocuk olamayacağı konusundaki inanış da yanlış bilinenler arasındadır. Disleksili çocuklar; kelimelerin şekillerini hafızaya alarak, tanıdık hikâyeleri ezberleyerek, ilk harflerden sonra tahminde bulunarak okuma yapma gibi farklı stratejilerle bir süreye kadar okuma yapabilmektedirler. Fakat hafızaları onları belli bir yere kadar yardımsız götürmektedir. Kelimelerdeki ses birimlerini kodlayamadıkları için kendilerine yabancı gelen kelimeleri okumakta, akıcılıkta problemler yaşayarak disleksinin belirtilerini gösterebilmektedirler. Bu durumda, disleksi sadece okuma öğrenememe problemi olarak algılanmamalı, disleksinin çocuklarda farklı boyutlarda görülebileceği göz önünde tutulmalıdır. Örneğin, bazı disleksililer hiç okuyamazken bazıları okuyabilmekle birlikte okuduğunu anlayamamaktadır ya da kelimeleri karıştırarak okumaktadır.

- Disleksi Yalnız Medikal Tedavi Yöntemleri ile Tedavi Edilebilir: Disleksinin medikal bir teşhis ve tedaviyle iyileşme göstereceği anlayışı gerçeği yansıtmamaktadır. Disleksi medikal bir tedavisi yoktur ve ilaç tedavisi ile iyileşemez. Disleksi, okuma konusunda uzmanlaşmış bireylerin uygulayacağı değerlendirme yöntemleriyle teşhis edilir ve eğitsel yöntemlerle tedavi edilir. Özel bir eğitim yapılmadan disleksi kendiliğinden düzelmez. Yani, disleksi tedavi edilemeyen bir öğrenme güçlüğü değildir. Tedavisi vardır, sadece bu tedavi medikal değil eğitseldir. Okuma deneyimleriyle daha fazla karşı karşıya kalan ve etkili bir stratejiyle eğitim verilen disleksili çocuklarda okumadaki güçlüklerin büyük oranda aşıldığı görülmektedir.

AİLEYE ÖNERİLER

- Özel öğrenme güçlüğü özel bir profesyonellik gerektirir. Bu konuyla ilgili psikoeğitim ve psikiyatrik destek; alanında uzmanlar tarafında sağlanmalı ve işbirliği içinde olunmalıdır.

- Çocuğun anlayamadığı konularda sabırlı olunmalıdır. Çünkü bu çocuklar tembellikten değil zorlandığı için anlayamamaktadırlar.

- Öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklarda arkadaş ortamında hata yapmalarından kaynaklı olarak özgüven duygularındada azalma olabilir. Aileler disleksili çocuklarına bunun zeka ile ilgili bir problem ve hastalık olmadığını, zamanla aşılabilecek bir durum olduğunu ifade etmeliler ve motive etmelidirler.

- Diğer çocuklarla kıyaslanmamalıdır.

- Öğrenme süreci eğlenceli hale getirilmeli ve ilgi çekilmelidir.

- Başarısız durumlarda da onu sevdiğinizi hissettirin.

- Tutarlı davranmaya özen gösterin. Birgün sabır gösterirken diğer gün yaptığı bir hata da sinirlenmeyin.

- Okuldaki öğretmeni ile işbirliği ve iletişim halinde olun.

- Özgüvenini arttırmak için sosyal faaliyetlere yönlendirmeye özen gösterin.

- Boncuk dizme gibi dikkat egzersizleri uygulayabilirsiniz.

- Evde birtakım sorumlulukar verilmeli ve başarıları ödüllendirilmelidir. Bu çocukların cesaretle çok ihtiyacı vardır.

- Hergün mutlaka beraber oyunlar oynayın.

- Disleksili çocuk ne yapacağını bilmekte zorlanabilir ve unutabilir. Bu nedenle onun hayatını düzene sokmak ve liste yapmak oldukça önemlidir. Hayatını düzenleyici listeler ve hatırlatıcılar fayda sağlayacaktır. (Oyun oynama, ders çalışma ve dinlenme zamanını belirleme vb.)

- En önemlisi aileler öğrenme güçlüğü olan çocuğa sevgi ile yaklaşmalıdır. Her koşulda sevdiğinizi sözel ve davranışsal olarak hissettirin.

Instagram: instagram/volkanpelenk

İnsomnia, uyku saatlerinde düzensizlik, ani gece uyanmaları, uyandıktan sonra tekrar uykuya dalmada güçlük, sabah çok erken saatlerde uyanma gibi belirtileri olan yaşam kalitesini ciddi anlamda etkileyen yeterli sürede ve dinlendirici uyuyamama hastalığıdır.

İnsomnia Belirtileri

- Uykuya geçmede zorlanma

- Uzun süre uykulu kalamama

- Çok erken uyanma

- Yorgun ve sinirli hissetme

- Gün içinde uykulu hissetme

- Ruh halinde değişmeler

- Motivasyon eksikliği

- Dikkat, konsantrasyon ve hafıza problemleri

- İşte, okulda veya araba sürerken hata yapma

- Baş veya mide ağrıları

- Uyku konusunda düş kırıklığı ve üzüntü hissetme

Bu belirtiler üç aydan kısa süreli devam ediyorsa ''akut insomniadan'', haftada en az üç kez ve en az üç aydır olması halinde ise ''kronik insomnia'' dan bahsedebiliriz.

Uyku problemi olan insanların önemli bir kısmında uyku hijyeninin düzenlenmesi ile önemli bir iyileşme sağlanmaktadır. Uyku hijyeni konusunda aşağıdaki detaylara dikkat etmek gerekir.

Sağlıklı Bir Uyku İçin Öneriler

- Yatarken çok aç ya da aşırı tok olmayın. Çok acıkırsanız hafif şeyler yemeye özen gösterin.

- Alkol,sigara,kahve, kola ve çikolata gibi uyarıcı maddeleri uyumaya yakın almayın.

- Uyku gelmeden uyumak için yatağa girmeyin.

- Yattığınız odayı ve yatağınızı olabildiğince sadece uyku için kullanmaya çalışın.

- Uyku saatlerinizi belirleyin. Ortalama aynı saatlerde yatmaya ve kalkmaya özen gösterin.

- Uyunmuyorsa uyumak için çaba sarf etmeyin, Uyuyamadığınız için kaygılanmayın, kaygı uykunuzu iyice kaçırır. 20 dakika sonra hala uykuya dalamadıysanız yataktan kalkarak başka bir meşguliyet bulun( kitap okumak, müzik dinlemek vb.), uykunuz gelince yatağa girin.

- Gündüzleri uyumamaya çalışın. Eğer uyuyacaksanızda bu şekerleme uykusu 20-25 dakikayı geçmesin.

- Doktorunuza danışmadan uyku ilacı kullanmayın. Doktor tavsiyesi olmadan kullanılan uyku ilaçları geçici olarak bu durumu azaltsada ilerleyen dönemde uykusuzuluk probleminizi arttırabilir.

- Işık, ses ve gürültü gibi uyaranlar uyumayı zorlaştırır. Uyuduğunuz ortamı olabildiğince bunlardan uzak tutun.

- Yatağa girmeden önce rahat olmak önemlidir. Bu nedenle ılık bir duş alabilirsiniz ya da gevşeme egzersizlerini uygulayabilirsiniz.(Derin nefes alın. Derinden ve tamamen nefes almanız rahatlamaya yardımcı olabilir. Gözlerinizi kapatın ve derin nefes alıp nefesinizi derinden daha derin yapın. Burnunuzun içinden nefes alın ve ağzınızdan dışarı bırakın. Ayaklarınızdan başlayarak, kaslarınızı olabildiğince gerginleştirin. 10 saniye kadar bekleyin ve daha sonra rahatlayın. Vücudunuzdaki her kas grubu için bunu yapmaya devam edin.)Ayrıca stresi azaltmak ve derin uyuyabilmek için her gün düzenli olarak 20-30 dakikalık fiziksel egzersizler yapın.(Fiziksel egzersizler vücut ısısını arttıracağı için uyumadan 5-6 saat önce yapmaya özen gösterin)

- Göz hareketleri yapmak, uykunuzun gelmesini sağlayabilir. Bilimsel araştırmalarla da kanıtlanan bu durum uyku gelmesi için hormon salgılanmasını sağlar. Yani melatonin salgılanmasına yardım eder. Yapılacak hareket, gözlerinizi kapatmak ve üç kere çevirmektir.

- Yatakta televizyon izlemek, kitap okumak, ders çalışmak, yemek yemek, var olan sıkıntılarınızla ilgili düşünmek gibi eylemlerden vazgeçin. Beyniniz bu eylemleri uyku ile bağdaştırır ve uykuya dalmanız zorlaşır.

- Cep telefonunun ışıklı uyaranları uyku kalitesini bozar. Uyurken cep telefonunuzu kapatın yada yattığınız yerden uzaklaştırın.

- Uyku ile ilgili sıkıntılarınız uzun zamandır devam ediyorsa, gündelik yaşamınızı belirgin biçimde etkiliyorsa ve önerilenleri denediğiniz halde devam ediyorsa bir uzmandan yardım alın.

Instagram: instagram/volkanpelenk

İlişkinizde nefes alamadığınızı mı hissediyorsunuz? Partneriniz sizi durmadan eleştiriyor ve kendinize duyduğunuz güveni yok mu ediyor? Hayatınız onu mutlu etmeye çalışmakla geçiyor ve hep başarısız mı oluyorsunuz? Sosyal hayatınızdan uzaklaştınız mı? O halde, duygusal manipülasyona maruz kalıyor olabilirsiniz.

Bir ilişkide kadın ya da erkeğin diğerini duygusal baskı altına alıp, hareket alanını kısıtlamasına, emin olunan konularda bile sürekli bir tarafın haksız çıkması ve kendisini sinmiş hissetmesine duygusal manipülasyon denilmektedir.

Herkesi memnun etme çabası, olumsuz duygulardan kaçınma isteği, hayır diyememek, sınırlarınızın olmaması, öz güven eksikliği, kontrol edilme isteği duygusal manipülasyona uğramanızı daha hassas hale getirir.

Manipülatif bir karakterin temel özelliği aslında yaptığı bütün eylemleri partneri için yapıyor ve fedakarlıkta bulunuyormuş izlenimi yaratmasıdır. Her şeyin kusursuz bir yansımasının yaşandığı ilişkide; mutsuz olan tarafın mutsuzluğu basit yargılamalarla küçümsenmeye başlanır. ''Gerçekten buna mı kırıldın?'', ''Bunu düşündüğüne inanamıyorum.'' Kırgınlıkları bile küçümsenen kişi, kendisine duyduğu saygıyı ve güveni tümden yitirmeye çok yaklaşır. Manipülatif karakter küçük oyunlarla partnerini ince ince işlerken, ustalıkla kendisini mağdur gibi gösterir. Partnerini sürekli eleştirerek kişiliğine yön verir, ona kendi isteklerini unutturur, özsaygısını tüketir. Bunun sonucunda depresyon, bağımlılık başlar ve mağdur kaçıp kurtulma yetisini de yitirir.

Duygusal manipülasyona maruz kalan kişi ne yapmalı?
Duygusal manipülasyondan korunmanın ilk yolu bunu fark ettikten sonra fazla vakit kaybetmeden kişisel sınırlarınızı koruyarak kendiniz koruma altına almak olmalıdır. Sürekli istek ve ihtiyaçlarınızı baskı altına alarak, manipülatörün kendini iyi hissetmesi için çabalayarak, karşındakinin tüm sorumluluklarını üstlenerek yalnızca süreci daha da kronikleştirirsiniz. Bunların hiç biri problemi çözmede ve kendinizi iyi hissetmede uzun vadede işlevsel değildir. Dengeyi yeniden sağlamak için bu işlevsel olmayan tutumlardan uzaklaşmak gerekir. Kararlı olarak, kişisel sınırlarınızı belirleyerek ve bunların savunucusu olarak ilişki tercihlerinizi gözden geçirmeli ve gerektiği zaman profosyonel yardım almalısınız.


Instagram: instagram/volkanpelenk

1- SAĞLAM BİR KİŞİLİK
Güvenilir ve dürüst olmalıdır. Yalan söylememesi, verdiği sözü yerine getirmesi gibi. Başkasına yalan söyleyen size de söyler, istediğini elde etmek için başkasını kullanan sizi de kullanır. Kişilik bozukluğu olan bireyleri tanımak kolay olmaz; toplumda kabul gören bir dış görünüşü olabilir. Sizin veya başkalarının güvenini kazanmada ustalaşmıştır. Tatlı dillidir. Büyüleyici sözler söyleyebilir. İstediğini elde etmek için ne diyeceğini çok iyi bilir, eğlenceli ve samimi davranabilir. O nedenle fark edilmeleri zordur. Ama evlendikten sonra(istediğini elde edince) birden değişmeye başlar. ''Evlendikten sonra düzelir, ben değiştiririm'' gibi sözlerle kendinizi kandırmayın. Çünkü sizin onun üzerindeki etkiniz azalır, onun da sizin için kendini düzeltme güdüsü düşer.

2- ÖZDEĞERİNİ ALGILAMA YETENEĞİ
Kendimle ilgili ne düşünüyorum? Nasıl biriyim? Diğer insanlarla ilişkim nasıl? Başarı ve başarısızlıkla nasıl baş ediyorum?

Öncelikle kendi ruh sağlığınızdan emin olmanız gereklidir. Kendi sorunlarınızı çözmeden bir ilişkiye girerseniz, ilişkiniz yalnızca kendinizi tamamlama çabalarınızdan öteye gitmez. Öz güveniniz yoksa kendinizi onaylatmak için başkasına bağlanırsınız.

Duygusal olarak sağlıklı kişileri nasıl tanırsınız?


Öz güveni az olan kişiler genelde çekingendirler ya da fazlaca böbürlenirler, kendini över, zorba davranışlarda bulunurlar. Öfke patlamaları sık yaşar, küfürlü konuşmalar sergilerler.

3- ÖFKE DENETİMİ
Bireyler evlilik öncesi flört döneminde öfkelerini denetlemeyi öğrenmelidirler. Kavgalarını başarıyla çözümleyebilmelidirler. İyi evliliklerde çiftler; kişisel doğrularından ödün vermeden idare etmeyi öğrenmişlerdir. Partneriniz öfkesini kontrol etmeyi öğrenmiş olmalıdır.

Çözümlenmemiş öfke kişinin bağışıklık sistemini zayıflatır. Bazın insanlar öfkeyi kendilerine yöneltirler, kendilerini suçlar veya kendilerini çaresiz hissederler. Öfkenizi gerçekten kontrol edebilirsiniz. Bunun kilit noktası, kendinizi doğru biçimde algılamanız ve kuvvetli bir öz güven duygusu yaratmanızdır. Çatışma hattını seçerken dikkatli olun, bu çok önemli mi? Karşı karşıya gelmeye değer mi?

4- ELE AVUCA SIĞMAZLIK
Böyle kişiler enerjilerini son kertesine kadar tüketirler, hiç bir şeyden memnun olmazlar, zor mutlu olurlar, hep uç noktalarda gezerler, hayatta nereye gitmek istediklerini ve ne yapmak istediklerini bilmezler. Dengesiz bir kişiliğin kıyılarında kararsızca gezinirler. Delilik sınırına yakın bir kişiyle uğraşmak zordur. Bir cümleyle onları açıklayacak olursak:

5- AİLE KONUSUNDA UZLAŞMA
Evlenince çocuk sahibi olmak istiyor mu? Ya da kaç yaşında çocuk sahibi olmak ister? Sizin DNA'nızı taşımayan çocuğa ebeveyn olmak ister misiniz?

6- AİLE GEÇMİŞİ
Partnerinizin ailesinin ilişki ve iletişim biçimi, aile içindeki çatışmaları çözme becerileri, sorunları ele alış şekli, bir arada iken birbirlerine yaklaşımı önemlidir. Hepimiz aile içinden öğrendiğimiz davranış kalıpları ile yetişiyor ve kendimiz için ''doğru'' olarak tanımladığımız şeyleri aile yaşantımızda öğreniyor ve davranışa geçiriyoruz. Bu sebeple, karşıdaki aileyle ilişki içinde olmalısınız ve onları gözlemleyebilmelisiniz. ''Sağlıklı olmayan aileler, yeni sağlıklı olmayan ailelerin olmasına sebep olacaktır.'' ''Unutmayın! Bir tek kişiyle evli olmazsınız, onun ailesiyle de evlisinizdir.'' Olası eş adayının ailesini araştırın. Birlikte olduğunuzda aile fotoğraflarına bakın, birbirleri ile ilişki ve iletişim biçimine dikkat edin, ailenizle benzer ya da farklı dini inançlarına sahip olup olmadığını gözlemleyin. Eş adayınızın ailesinin sorunları çözme biçimine bakın. Karşılıklı olarak aileleriniz hakkında düşüncelerinizi samimiyetle ama karşıdakini kırmadan paylaşın. Ailelerinizin ikisine de onlara önem verdiğinizi gösterin.

7- BENZER ENERJİ SEVİYELERİ
Bireylerin birbirine yakın enerji seviyeleri olan ilişkiler daha başarılı olur. Biri oldukça enerjik, diğeri yatağa bile gitmekten bile üşeniyorsa sorunlar başlar. Unutmayın! Düşük enerji zayıf bir ruhsal yapıya dayanmaktadır.

8- RUH HALİNİ YÖNETMEK
Ruh hali değişimini uçlarda yaşayanlarla baş etmek oldukça zordur. Ani öfkelenmeler, nedeni bilinmeyen/anlaşılamayan sinirlilik-sakinlik durumu. Ruhsal iniş-çıkış halinin yoğun yaşanması. Bir gün size deli gibi aşık, göklere çıkaran biri ertesi gün, olan olumsuzluğu sayıyor. Ruhsal tutarsızlık ilişkide uyumu bozar.

9- TUTKU
Yüksek motivasyona sahip rekabetçi, gayretçi bir insan her durumdan memnun olan ''bırak herşey olacağa yere varır'' diyen bireyle beraber olmaktan hoşlanmaz. Tutku düzeylerindeki farklılık ilişkinin ilerleyen dönemlerinde sorunların çıkmasına sebep olur. Kimisi çocuklarına tutku ile bağlıdır, kimisi işine tutku ile bağldır. Her iki çift de hırs konusunda uyumlu olmalıdır.

10- İLETİŞİM
Genelde çiftler; sanki karşısındaki onun düşüncelerini okuyormuş gibi, kendisi birşey anlatmadan kendisini anlamasını/anlaşılmayı bekler. Karşımızdakinin, bizim ne düşündüğümüzü ve ne hissettiğimizi anladığını var sayarız. Oysa iyi bir iletişimde karşımızdakine ne düşündüğümüzü ve hissettiğimizi açık bir şekilde söylemeliyiz. Ve o zaman çiftler arasında sağlıklı iletişim gelişir ve birbirlerinin ne zaman, nasıl tepki vereceklerini önceden kestirmeye başlarlar ve uyumluluk artar.

Kendi içinizdeki olup biteni anlayıp sonra da onu karşınızdaki kişiye doğru ifade etmeyi öğrenirseniz ilişki sağlıklı yürür. Sorunlar daha aza indirgenir. Bazen duyarsınız Buradaki sorun kendilerini ifade edebilme yeteneklerini geliştirememeleridir.

11- ÇATIŞMALARI ÇÖZÜMLEME
En uyumlu çiftlerde bile zaman zaman çatışmalar olacağı için çiftler çatışma çözme becerilerini geliştirmelidirler. Her birinin diğerinden farklı tecrübeleri ve fikirleri vardır ve bu farklılıklar çatışmaları doğurur. Çatışmayı çözmek için verdikleri çaba onları güçlendirir ve onların daha iyi insan olmalarını sağlar.

12- SOSYALLİK
Çiftlerden biri dışarı çıkmak , başkaları ile vakit geçirmekten hoşlanırken; diğeri sadece evde oturmayı veya sadece eşiyle zaman geçirmek isteyebilir. Eşin aşırı sahiplenici, sosyalleşmeye izin vermeyen bir yapıda olması ilişkiyi zedeleyebilir, birbirlerine saygı ve anlayış gösteremeyeceği için, bir arada iken sorun yaşayabilirler.

13- UYUM SAĞLAMA YETENEĞİ
İlişki sürecinde değişim kaçınılmazdır. Hayatta bazen felaketlerle karşılaşılır; deprem, ölüm gibi ya da yeni durumlar ortaya çıkar; evlilik, doğumluluk, yaşlılık gibi. Tüm bu durumlarda partnerinizin ve sizin uyum sağlama becerisinin kuvvetli olması gerekir. Geliştirilebilen bir yetenektir. İnsanlar farklı durum ve olaylarla karşılaştıkça ve yeni deneyimler edindikçe, yeni bir duruma uyum sağlayabilme yeteneği de artar. Öz güveni yüksek olan bireylerin uyumluluk düzeyi de yüksek olur.

Instagram: instagram/volkanpelenk