AKILLARA ZARAR KIŞ MEVSiMi - UYUM SORUNLARI

Psikiyatri Uzmanı Dr. Zeynep Pınar, uyum soruları hakkında sorularımızı yanıtladı.

Birçok kişi zaman zaman hayata uyum sağlamakta güçlük çekiyor. Hangi şikayetler ortaya çıktığında bir hekime başvurmak gerekir?
İnsanların hayatında bazen büyük değişimler olur; yakın bir kişinin ölümü, ayrılık ya da aniden ortaya çıkan hastalık gibi. Bu süreçte kişi kendini tamamen sosyal hayattan soyutlar, içine kapanır, hayattan zevk almamaya, hayatın bir anlamı olmadığını düşünmeye, her kötü şeyin onun başına geldiğini düşünmeye başlar ve işlevselliğini yitirir. Uyum sağlamak zorlaştığı için psikolojik destek almak gerekir.

Hangi yaşam olayları beraberinde uyum güçlüklerini getiriyor?
Bir ilişkinin ya da evliliğin sona ermesi, iş kaybı veya iş değişikliği, sevilen birinin ölümü, kişinin kendisinde veya sevdiği birinde hastalık ortaya çıkması, kaza geçirme, evlenmek, çocuk sahibi olmak, emekliye ayrılmak, göç, doğal afetler, uyum güçlüklerini beraberinde getiriyor.

“Uyumsuz olmak” bir kişilik tipi mi?
Uyumsuz olmak bir kişilik tipi değil çünkü uyumsuz olmak görecelidir. Uyumsuz, genellikle anti-sosyal kişilik özelliklerine sahip bireylere karşı söylenir.

Uyum güçlüğü yaşayanlar ne tür savunma mekanizmaları geliştiriyor?
Uyum güçlüğü yaşayan insanlar bu sorunlarını bastırmaya çalışırlar ve bilinçaltına atarlar, sürekli farklı nedenler bulurlar ve başkalarını suçlarlar. Genelde sorunu kendisinde aramaz, devamlı bahaneler bulur. Uyum güçlüğü yaşayanlar iş, eş, şehir ve koşulları değiştirmek yerine öncelikle kendilerini değiştirmeye çalışmalı.

Uyum güçlüğü riskinin daha yüksek olduğu kişilikler var mı?
Narsistik, şizoid ve paranoid, anti-sosyal kişilik bozukluklarda uyum güçlüğü daha çok görülür. Çünkü bu kişilik tiplerinde dış çevreyi değiştirme ve kendine uyumlu hale getirme, çevrede yarattığı uyumsuzluktan rahatsız olmama, iyileşme ve tedavi aramayı reddetme, her şeyi kendince, kendi için ve kendine göre algılama vardır. Uyum güçlüğü yaşayanlarda saldırganlık değil, mağduriyet söz konusudur.

Yaşla uyum sorunları arasında bir ilişki var mı?
Çocukların değişimleri kabul etmesi daha kolaydır çünkü henüz onlar hayatın başındadır. Ancak erişkinler için değişim oldukça zor bir süreçtir. Çünkü yetişkinler değişecek olanın bir durum değil de kendileri olduğunu zanneder. Yaşlılar erişkin ağaç gibidir kökünden sökülüp başka bir yere götürdüğünde yaşayamazlar. Psikolojik anlamda yaşlılığın belirtisi yeniliklerden korkmaktır.

Evlilik, terfi, taşınma gibi aslında pozitif olan değişimler de uyum sorunlarına yol açar mı?
Uyum sorunu sadece negatif bir olayla karşılaşıldığında yaşanmaz. Uyum, hayatta gerçekleşen yeniliklere alışma dönemidir. Bu sebeple, kişiler evlilik, terfi, taşınma gibi pozitif yeniliklerde de uyum sürecinden geçer. Mesela çok erken yaşta evlilik çok ciddi uyum bozukluğu yaşatır. Bilgi ve tecrübe tamamlanmadan gelen terfi uyum güçlüğü yaşatabilir. İleri yaşta ülke değişikliği, ihtiyarlıkta ev değişikliği, bunamada oda değişikliği değil nevresim değişikliği bile uyum güçlüğü yaratabilir.

Mevsim değişikliğinde de uyum sorunları yaşanıyor...
Mevsim değişiklikleri birçok psikolojik bozukluğa neden olabilir, bunlardan biri de uyum sorunları. İklim değişiklikleri sırasındaki sel, fırtına, aşırı yağışlar bile insanlarda stres ve endişeye yol açıyor.

Özellikle iş ortamında uyum güçlüğü takımın motivasyonunu düşürüyor. Yöneticilere tavsiyeniz var mı?
Yöneticiler, çalışanların inisiyatif kullanmasına, işle ilgili bazı karar mekanizmalarının içinde yer almasına müsaade etmeli. Bu durum, işin verimliliğini ve çalışanların üretkenliğini artıracaktır, çalışanlar kendi fikirlerine de değer verildiğini görünce motive olacaktır.
Bir de yöneticiler, çalışanlara insani boyutlarda iş yükü vermeli ve çalışanların mesai saatlerine gösterdikleri itinayı, çalışanların ara vermesi gereken saatlere de göstermeli. Yönetici lider olmalı; doğru gündemler belirlemeli ve pozitif davranmalı.

YARIN: GÜN HASTANESİ MODELİ