DÜN 'LEYLA İLE MECNUN'DU BUGÜN 'FATMA İLE MEMDUH'

Türk sinemasında aşk deyince ilk akla gelen çiftlerden biri, Fatma Girik ile yönetmen Memduh Ün... Bu aşka, Girik’in zirveye giden yükseliş öyküsü de eşlik ediyor. Milliyet Sanat dergisinden Agah Özgüç anlatıyor

Dönemlerine damga vuran Muhterem Nur’la Fatma Girik’in öyküleri, sinema dünyasına ilk adımlarını atmaları, birbirleriyle öylesine benzeşir ki... Muhterem Nur, tiplemelerinde ve özel yaşamında hep ezik, suskun ve erkeklerin sömürdüğü; Fatma Girik ise kolay teslim olmayan, başkaldıran, özgür bir kadın kişiliği sergiler.
Muhterem Nur gibi ‘vasıfsız figüran’lardan biri olarak çıkan Fatma Girik, yoksulluk döneminde yalnız değildir. Annesi Münevver Girik’le omuz omuzadır hep. Birlikte figüranlık yaparlar.

Nasıl tanıştılar?
Fatma Girik’in annesiyle figüranlık yaptığı 1956-57 yıllarında Memduh Ün, sıradan bir yönetmendir. İETT’de memurluk yaparken onu zar zor ikna ederek Turhan Ün lakabıyla oyuncu olarak sinemaya getiren Sezer Sezin’dir. Yönetmenlik de yapan Memduh Ün, o yıllarda Muharrem Gürses melodramlarının izini sürmektedir. Ve gözde yıldızı da Muhterem Nur’dur.
Fatma Girik’in Memduh Ün’le tanışması, ‘Bir Serseri’ filminin çekimi sırasında gerçekleşir. Ama Girik, bu tanışmanın, bir yıl sonra çekilen ‘Murada Ereceğiz’ adlı filmde gerçekleştiğini açıklar:
“Bir filmde figürandım. Dere kenarında balıklar tutuldu. Hepimiz balıkları filelere doldurduk, akşam yemek için eve gideceğiz. ‘Yönetmen seni çağırıyor’ dediler. Elimde file, gittim. Bir baktım, adam ayaklarını uzatmış oturuyor. Ayıp be, çocuk da olsam, ben içeri girince ayaklarını kaldırman gerek. Ben de kızdım. Sen öyle oturursan ben de balıkları böyle sularıyla asarım diye.”
Memduh Ün ise, Fatma’yı ilk kez ‘Bir Serseri’ filminin çekimlerinde gördüğünü söyler: “Bir barda çalışacaktık. Sabah figüran istedim, geldiler. İçlerinden uygun olanları seçtim. Aralarında bir kız var, tombalak ama güzelce. Beyaz ipekten bir bluz giymiş. Beyazı da sevmiyoruz filmde. Teknik olarak ışıkların karşısında uygun bir renk değil. Setçilere dönüp, ‘Şunun boynuna bir eşarp takın da bara koyun’ dedim. O kız Fatma Girik’ti. Fatma geldiğinde 13-14 yaşlarındaydı, ama biraz erken gelişmişti.”
İlk tanışmaları ‘Bir Serseri’ filminin setinde gerçekleşse de, ilk ‘kesişme’ler, ‘Murada Ereceğiz’in setinde başlar. “Memduh, bakmıyormuş gibi yapıp o kaçamak bakışlarıyla kalbimin adeta röntgenini çekmişti o gün” diyen Fatma Girik 16 yaşında, Memduh Ün ise 38 yaşındadır.
1957-58 arası Fatma Girik’in en verimli dönemidir. ‘Memiş İş Peşinde’, ‘Talihsizler’, ‘Çakır Eminem’ ve ‘Esrarlı Kadın’ gibi filmlerde rol alır. Ne var ki B tipi ucuz yapımlardır bunlar.
Ama önce Memduh Ün, ‘sürprizli çıkış’larından birini gerçekleştirir ‘Üç Arkadaş’la. Küçük insanlarını, dostluk ve dayanışmayı, şiirsel, naif bir anlatı diliyle görüntüleyen bu film, dönemin ‘efsane’lerindendir. Ve filmin oyuncusu Fatma Girik değil, Muhterem Nur’dur.
Memduh Ün, saygın yönetmenlerin arasında yerini almıştır artık. Artık sinemasal gücünü, Fatma Girik adına kullanacaktır. Ün, 1961’de ‘Ölüm Peşimizde’yle önünü açacaktır Fatma Girik’in.
Atıf Yılmaz’ın ‘Beş Hasta Var’ filminin setinde beğenilmeyen, Lütfü Ö. Akad’ın “Yahu Memduh, bu kızlarda ne buluyorsun, yazık değil mi emeğine?” diye sorguladığı ve de Osman F. Seden’in “Bu kızdan bir b.. olmaz” dediği Fatma Girik, günü geldiğinde, o ünlü usta sinemacıları ‘fena halde mahcup’ edecektir. Çünkü Memduh Ün inatçı, Fatma Girik hırslıdır...

Üç büyükten biri
Ün’ün ‘Ölüm Peşimizde’, ‘Avare Mustafa’ ve Osman F. Seden’in ‘Mahalleye Gelen Gelin’ filmleriyle Fatma Girik, ‘yıldız’laşacaktır. Bir süre sonra da Türkan Şoray ve Hülya Koçyiğit’le Yeşilçam’ın ‘üç büyükler’ini oluşturur.
Geçen yıl birlikteliklerinin 53’üncü yılını kutlayan çiftle, Pınar Yılmazerler bir söyleşi gerçekleştirir. Ve şöyle bir soru yöneltir Memduh Ün’e: “Bunca yıldır Fatma Hanım’lasınız. Neden diğer eşinizden ayrılmadınız?..”
Memduh Ün’ün yanıtı ilginçtir: “Ayrılırsam ‘İntihar ederim’ diyor. Edebilir, o yüzden boşanmadım.”
1949’da evlendiği eşi Cahide Şen’den söz ediyor Memduh Ün. Geçen yıl Ün’e “Ya Fatma intihar etseydi, ne olurdu?” diye sorduğumda yanıt vermemiş, gülmekle yetinmişti.
Sonuçta, o bir Fatma Girik ki, koşullar ne olursa olsun, bunca yıldır birlikte olduğu Memduh Ün uğruna kendini feda etmesi, elbette mümkün değildi. O, olgun, güçlü ve çağdaş bir kadındı. İlk kez yaşanıyordu böyle bir birliktelik Türk sinemasında. Evet, tam 54 yıl oldu. Dün ‘Leyla ile Mecnun’du, bugün ‘Fatma ile Memduh’...

Yazının tamamını Milliyet Sanat dergisinin şubat sayısında okuyabilirsiniz.