Muvazaalı Satış Nedir, Nasıl İptal Edilir?

Tarafların gerçek iradelerini saklayarak, görünürde bir satış sözleşmesi yapmaları hali yani "muvazaalı satış" sıklıkla karşılan bir durumdur. Miras bırakanlar, borcu karşılığında evinin satılmasını istemeyen kişiler muvazaalı satışa başvurabilmektedirler. Muvazaalı satış hakkında merak ettiklerinizi yazımızın devamında bulabilirsiniz.

Muvazaa kelimesi Arapça kökenlidir ve “danışıklık” anlamına gelir. Muvazaalı satış da “danışıklı satış”ı ifade eder. Hukukta muvazaa, “tarafların gerçek amaçlarını gizleyerek, gerçekte rızaları olmayan bir sözleşmeyi üçüncü kişilere mevcutmuş gibi göstermek için yaptıkları gizli anlaşma”dır.

Muvazaalı Satış Nedir?

Muvaazalı satışta, taraflar üçüncü kişilere karşı aslında istemedikleri beyanla meydana gelen sözleşmeyi yapmış gibi görünmeyi, ancak gerçekte yaptıkları satış akdinin ya hiçbir sonuç doğurmamasını veya başka bir sözleşmenin hükümlerini meydana getirmesini isterler. Tarafların bu konuda anlaşması vardır.
Muvazaalı satışın en sık rastlanan örneği, borçlu kişinin bir borcu karşılığında sahip olduğu evinin satılmasını önlemek için, evi tapuda bir başka kişiye satmış gibi göstermesidir.

Muvazaanın Türleri Nelerdir?

Eğer muvaazalı sözleşme hiç hüküm doğurmayacaksa “adi muvazaa” söz konusudur. Muvazaalı sözleşmenin arkasında başka bir sözleşme gizleniyorsa “nisbi muvazaa” vardır. Muvazaa sözleşmenin tamamını kapsıyorsa tam muvazaadan, sözleşmenin sadece belli bölümlerini kapsıyorsa kısmi muvazaadan söz edilir. Örneğin, taraflar yaptıkları satışın gerçek bedeline oranla daha yüksek veya daha düşük bir bedel göstermişlerse kısmi muvazaa vardır. Ya da bir gayrimenkulün satışı yapılmış gibi görünüyor ama aslında yapılan bağış gizleniyorsa nisbi muvazaa vardır.

Muvazaalı Satış Durumunda Ne Yapılır?

Muvazaa, Türk Borçlar Kanununda düzenleme altına alınmıştır. Buna göre, bir sözleşmenin türünün ve içeriğinin belirlenmesi ve yorumlanmasında tarafların gerçek, ortak iradeleri esas alınır. Muvazaalı satış sözleşmesi de, tarafların gerçek iradesini yansıtmadığı için hükümsüz olacaktır.
Sözleşmenin hükümsüzlüğünü taraflar veya bu sözleşmede hukuki yararı olan üçüncü kişiler ileri sürebilir. Hakim de muvazaayı re’sen (kendiliğinden) göz önüne alır. Muvazaayı iddia eden ispatla yükümlüdür; muvazaalı satışın iptali davasını açar. Buradaki en önemli istisna, muvazaayı bilmeksizin alacağı iktisap eden üçüncü kişi konusundadır. Bu kişi iyi niyetli olarak alacağı edindiği için artık bu alacak onun bakımından muvazaalı değil, muteberdir.
Miras bırakanın bazı mirasçılarını miras hakkından yoksun bırakmak için aslında bağışlamak istediği gayrimenkulü tapuda satış sözleşmesi ile devretmesi hali de sık karşılaşılan bir durumdur. Böyle bir durumda, hak sahibi mirasçılar satış sözleşmesinin muvazaalı olduğunu ileri sürerek, muvazaalı satışın iptali davası açabilirler. Bu dava miras bırakanın ölümünden sonra da açılabilmektedir.