Öğretmenim Peru

Ne iş yaptığımı soruyor. İstanbul ve Bursada uygulamaya çalıştığım depreme hazırlık projem Mahalle Afet Yönetiminden, kısa adıyla MAYdan söz ediyorum. Konuşmaya dalıyoruz. Limada insanların depreme nasıl hazırlandığını merak ettiğimi söylüyorum. Sıradan bir Limalı olarak bildiklerini istekle anlatıyor. Afet yönetiminde doğrudan görev almamış. Limada büyüdüğü için, büyük depremi yaşamış. 1970teki 70 bin kişinin öldüğü afette akrabalarının çoğunu kaybetmiş. Lima şehrinin depremi çok ciddiye aldığını anlattı. Bütün şehir her yıl bir kez büyük bir deprem tatbikatı yapıyormuş. Okullarda depremde boşaltma tatbikatı ve "çök, kapan, tut" hareketi her ay yineleniyormuş. Bunları çok sıradan gündelik iş gibi anlatıyordu. Korkular, ürküler duymadan... Depremle sıradan bir iş gibi yaşayan genç bir Perulu olarak... Rosayı hem dinledim hem deprem ürküsünü her geçen gün daha derinlere gömen Marmara Bölgesini düşündüm. Ankarada yetkili birinden birkaç gün önce bizzat işittiğim hazin laflar aklımdan çıkmıyor. Hükümetin önündeki en öncelikli 100 sorun içinde deprem ne yazık ki artık 98inci sırada imiş. Birkaç hafta önce sessizce ve pek az kayıpla yine bir büyük afet atlatan Peruyu düşündüm. Düşünmek yeter! Rosanın öğrettikleriyle başlamalıyız hemen. Bütün şehirlerimizde, bütün mahallelerimizde afete hazırlanmak. İşte bütün mesele... Kaliforniya Sismik Güvenlik Komitesince MAY projemi tanıtmak için San Francisco, Berkeley ve San Joseye davet edilmiştim. San Franciscoda mahallelileri afete hazırlamak için bir kolej açmışlar ve 11 yılda 9 bin eğitici yetiştirmişler. NERT kolejinin "al götür evde yap sınavı"nda sorulanlardan da yararlanarak derlediğim "zangırtılı" testusa buyur ola bu kez de... Dikkat: Deprem hakkında her şeyi biliyorsanız bu satırları okumanıza gerek yok. Ama kendinize ve sevdiklerinize gereken değeri veriyorsanız ve bildiklerinizden çok emin değilseniz lütfen bu testusu okumakla işe başlayın. Havaalanında... Döneceğim İstanbulu düşünüyorum. Bekleme yerinde yanıma genç bir kadın oturuyor. Ufak tefek, örülmüş uzun siyah saçlı, çehresi toparlak... Yaşının verdiği güven ve evrensel giysiler içinde. Blucin ve tişört... Hali tavrı ve tebessümü Latin Amerikalı. "Merhaba" diyerek gülümsüyorum, "Ola" diye karşılık veriyor, "buenos dias"... Ortak bir dilde anlaşamayacağız diye telaşlanıyorum. İngilizcede karar kılıyoruz. Adı Rosa. Perulu. Bir Türkle evlenecek olan kız arkadaşının düğününe geliyormuş İstanbula. Gelin ve güvey başkent Limada tanışmışlarmış. a. Depremden önce: Hazırlanmakb. Deprem sırasında: Sakin olmakc. Depremden sonra: Aklını kullanmakd. Yukarıdakilerin hepsi2 San Franciscoda kişi başına günde 4 litre, 3 gün için toplam 12 litre olarak saklanması önerilen hayati şey nedir?a. Petrolb. Sütc. Kand. Su3 1976da Çindeki depremde 400 bin kişi ölmüştü. ABDdeki Ortopedi Cerrahları Derneğine göre basit ilkyardım bilgisiyle 160 bin kişinin hayatı kurtarılabilirdi. Eğer aşağıdaki hayati tehlike arz eden durumları bilir ve anında müdahale edebilirsek San Franciscolulara göre ölenlerin yüzde 40ı kurtarılabilirmiş. Anında müdahale gerektiren tehlikeli durumlar hangileri?a. Nefes yolunun kapanmış olmasıb. Kanamac. Şok altında olmakd. Hepsi4 Sizi depreme hazır olma konusunda sorular sormaya davet ediyorum, aklınıza takılan ne varsa burada yanıtlamaya çalışacağım. Örnek olarak Gemlikten Elif Hanımın sorusu şu: Evin neresi en güvenlidir? a. Her evin durumu biraz farklı; bina ruhsatlı mı, inşaatın tipi ve durumu ne? Anlıyorum, cevabı hemen istiyorsunuz, devam edelim...b. Kaçıncı kat, bina projesine göre yapılmış mı? c. Kaç yılında yapılmış? d. Sadece basit bir cevap istiyorsanız, o halde: Dış duvarlardan ve pencerelerden uzak yer daha güvenli.5 Deprem olduğunda evinizin içindeyseniz:a. İçerde kalın, pencerelerden uzakta, iç duvarlara yakın, mesela bir masanın altında, çökerek, kapanarak, tutarak durun.b. Dışarı fırlayın ki cam parçaları ve enkaz sizi paralasın.c. Diz çökün ve duaya başlayın.d. Hoop balkondan aşağıya atlayın. 6 Dışarda yakalandıysanız:a. Trotuvardaysanız sağlam bir kapı girişine sığınıp başınıza düşebilecek şeylerden sakının.b. Ağaçlardan, tabelalardan, binalardan, elektrik direklerinden uzağa, başınıza bir şeyin düşme tehlikesi olmayan açık alana gidin.c. Durup doğanın muazzam gücünü takdir edin.d. Hareket eden bir şeye isabet şansı az olur düşüncesiyle oraya buraya koşuşturun.7 Yüksek katlı bir binada iseniz aşağıdakilerden hangisini yapmalısınız? Doğru yanıtları bulun. Yoksa diğerleri çok tehlikeli.a. Derhal asansöre koşun.b. İç duvarlardan birine doğru dönün ve başınızı koruyun.c. İçerde kalın, hareket etmeyin. Tavandan kafanıza düşebilecek ağır objelerden korunun, altına girebileceğiniz sağlam bir masa varsa girin ve onu sıkıca tutun.d. Sallantının en az olacağı bodruma inin.8 Kalabalık bir markette yakalanırsanız:a. Çıkışa doğru koşmayın.b. Cam bölmelerden, cam cephelerden uzak durun.c. Duvarlardan üzerinize devrilebilecek raflardan, dolaplardan sakının.d. Hepsi! Paniğin parçası olmayın! 1 Depremden canınızı kurtaracak üç temel şey nedir? a. Sallanma durmadan yerinizden kalkmayın.b. Kafanızı ellerinizle koruyun.c. Çıkışa doğru koşmayın.d. Kalabalığın arkanızdan gelmesini kahramanca sağlayın. 10 Otomobilde yakalanırsanız:a. Flaşörleri yakın, yavaşça kenara çekin.b. Köprü, alt ve üst geçit ve elektrik hatlarından uzağa çekin.c. Sallantı durana dek içerde kalın.d. Hepsi11 Çok önemli. Mutfakta yakalanırsanız... Daha önceden mutlaka her şeyi duvara sıkıca bağlamış, dolap kapaklarını açılmaz hale getirmiş olmalıydınız... Şimdi:a. Ocaktan uzaklaşın.b. Buzdolabından sakının. c. Raflardan sakının.d. Hepsi. Haydi, hemen mutfağı depreme karşı hazırlamaya gidelim, şimdi...12 Herkesin öğrenmesi gereken bir uluslararası kurtarıcı kelime var. Triyaj nedir?a. Düğüm atma tekniğib. Suni teneffüsc. Eldeki tıbbi olanakları en etkili biçimde kullanabilmek için afette yaralıları bulundukları yaşamsal tehlike derecesine göre sınıflandırma yöntemid. Fransızcada trier, sınıflamak, ayıklamak kelimesinden13 Triyaja alışmalıyız. Triyaj yaparken kişileri hangi kategorilere ayırırız?a. Sonra müdahale edileceklerb. Acil durumdakilerc. Kaybedilmiş olanlard. Hepsi14 Dikkat, bu bir testus sorusu değil. Mahalleli olarak afete hazırlanmanın altı adımı:a. Binanızı mühendislere inceletin.b. Evinizdeki bağlanmamış eşya ve tehlikeli noktaları bulun.c. Deprem çantası yapın.d. Ulaşılabilecek adres ve telefon listelerini hazırlayın.e. Evden çıkış planınızı yapın.f. Buluşma noktalarını kararlaştırın. 9 Sinemada, tiyatroda yakalanırsanız aşağıdaki şıklardan hangisi yanlış? Yanıtlar: 1) d, 2) d, 3) d, 4) d, 5) a, 6) a ve b, 7) b ve c, 8) d, 9) d, 10) d, 11) d, 12) c ve d, 13) d