Podcast evreninde neler oluyor?

Son bir yılda ortak sözcükler etrafında dönüyor tüm dünyanın gündemi. Çocuklar bile pandeminin ne demek olduğunu öğrendi. Aşı en sevdiğimiz sözcük. Podcast’se sığınağımız... En azından analiz şirketi Chartable’ın verileri bunu söylüyor. Tüm dünya 2020’de podcast’e sardı. Nasıl mı? Geçen yıl sunulan yeni podcast içeriği 885 binden fazlaydı. Bu 2019’un 3 katı yeni içerik demek. Podcast indirme sayısı 180 kat artarken, son 5 yılda üretilen podcast sayısı 17 kat artmış. Podcast dinleme oranlarında en çok artış gösteren ülkelerden biriyse Türkiye. Türkçe podcast üretiminde de büyük bir artış söz konusu. Bir önceki yıla göre 3 katı fazla Türkçe podcast üretilirken, ülkelere göre podcast cihaz büyümesinde Türkiye zirvede. Peki, nedir bu podcast? Kısaca her bölüm farklı bir konunun işlendiği, canlı kaydedilen ve paylaşıldığı mecralar nedeniyle dilediğiniz zaman ve yerde dinleme imkanı veren bir hikaye anlatma, içerik sunma biçimi. Chartable verilerinin de ortaya koyduğu gibi dünyada geçmişi 20 yılı deviren podcast ülkemizde hızlı bir yükselişte. Podcast evreni olarak tanımlanan platformda dizilerden spor programlarına sayısız içerik mevcut. Podbee yapım ağı podcast dizileri üretiminde dikkat çekerken, bu dizilerde oynayan oyuncular için de yeni bir keşif alanı. Podcast ajansı Podfresh, podcast’in a’sından z’sine eğitimler verirken Türkiye’nin ilk podcast dergisi PodiaMag’i de hazırlıyor. Senaryo Stüdyosu da podcast atölyeleriyle bu alana kulak verenlerden. Storytel, verdiği sponsor desteğiyle özel içeriklerin sunulmasına katkı sunuyor. İlki 2018’de gerçekleşen podcast festivalininse bu yıl 4’üncüsü düzenlenecek. Podcast evreninde hazırladığım içerikle kendi yerimi almak istiyorum diyorsanız işte podcaster olmanın yolları ve podcast’in geleceği.

Podcaster’lara (podcast yayıncısı) tavsiyeleri

- Yayın istikrarı. Yayın rutini oluşturulmuşsa bu rutine uygun üretimin ve yayının yapılması son derece önemli.

- Yayın tonu ve içerik istikrarı. Dinleyicinin ne tür bir podcast ile karşı karşıya olduğunu bilmesi, gelecek bölümde karşılaşabileceği konu veya konukları tahmin edebilmesi oldukça önemli.

- Yayın süresinin doğru belirlenmesi. Pandemide podcast süreleri kısalmaya başladı. Mümkünse 30-40 dakika sınırı aşılmamalı.

- Podcast şovunuzun içeriğine uygun renk kodlarının belirlenmesi, mümkünse oluşturulacak görsel temalar üzerinden birbirleri ile uyumlu görsellerin hazırlanıp paylaşılması.

- Podcast yayıncılığının en zorlu tarafı kesinlikle yayınlarımızı “görünür” kılmak. Bunun için mümkünse podcast yayınınız için bir internet sitesi.

- Kitleniz ile ses dışında kuracağınız etkileşim. Son dönemde e-posta bültenlerinin yıldızı oldukça yükselişte.

- Podcaster kimliğinin sahiplenilmesi. Hayatımızda farklı kimlik ve unvanlarımız olabilir ama eğer podcast yayınları yapmaya başladıysak bunu görünür ve bilinir kılmak zorundayız.

Yazılım ve ekipman

Uraz Kaspar verdikleri podcast eğitimlerinde genelde 3 kategori halinde yazılım ve ekipman önerisi yapmayı tercih ettiklerini söylüyor: İlk 6 aylık rutininizi hemen hemen hiç yatırım yapmadan ve ücretsiz olanaklarla geçirebilir ve podcast yayıncılığına ilk adımlarınızı atabilirsiniz.

- Cep telefonlarının içinden çıkan mikrofonlu kulaklıklar ve nispeten sessiz ve yankısız bir odada alacağınız kayıtlar, yayın serüveninizin ilk 6 ayında yeterli olacaktır.

- Anchor bir podcast kayıt, çok temel seviyede edit ve dağıtım platformu olarak özetlenebilir. En güçlü yanlarından olan mobil uygulamaları sayesinde, cep telefonunuz veya tabletinizin üzerinden de kayıtlarınızı alıp, şovunuza uzaktan konuk dahil edip yine aynı ekran üzerinden de dağıtımını yapabilirsiniz. Anchor, podcast yayıncılığının havasını koklamak ve şansını denemek isteyenler için en önemli araç olarak gözümüze çarpıyor.

- Bunun dışında podcast yayınınızı internet üzerinde barındırmanızı (hosting) sağlayacak onlarca firma ve ürüne kolaylıkla ulaşabilirsiniz. Çoğu giriş paketlerinde ya ücretsiz ya da çok düşük bir abonelik ücreti ile hizmet veriyor.

- Bionluk gibi yetenek havuzları içinden saat ücreti ile yayınlarınızın görsellerini hazırlatabilir, podcast editlerinizi yaptırtabilirsiniz.

“İlk 6 ay hiç yatırım yapmadan podcaster olabilirsiniz”

 “Podfresh olarak iki sene önce hayata geçirdiğimiz Podcast Akademi bünyesinde 130’dan fazla podcast eğitimi verdik. Pandemi öncesinde fiziki olarak başladığımız eğitimlerimiz online olarak sürüyor. Podcast eğitim ve danışmanlıklarımızın bu denli yoğun olmasının sebebi, tarihi 20 yılı geçmiş olmasına rağmen Türkiye için “yeni” olarak adlandırabileceğimiz medya formatı olan podcast özelinde üretim ve giriş bariyerlerinin nispeten düşük olması. Odak noktasının ses olması, üretim süreci içinden estetik kaygı ve görsel yatırımın da çıkartılmış olması özellikle podcast’i popüler hale getiren sebepler arasında.

“Çok ince bir his yaratmaya çalışıyorum”

Sadece ses dinlemek, görüntünün neredeyse her duygumuzun ve algımızın saflığını ve bize aitliğini bozduğu, istediği gibi manipüle ettiği ve kendini dayattığı halinden sonra, ilaç gibi geliyor bana... Hepsi birbirinin aynı cümleyi söyleyen fotoğraf gördükten sonra ses dinlemek çok daha temiz ve bana ait hayallerin ve gerçeklerin olduğu bir his veriyor. Oyuncu olarak en başta bu hissi herkesle paylaşmak üzere hareket ettiğim için, hikayenin sesimin kimliğinin ve onu kullanma becerimin altında kalmayacağı, ama herkesin alıştığı o görüntünün de olmadığını bildiğim bir yerden hazırlık yapıyorum. Ve temelde bunu hedefliyorum. Bu dizilerin kurgusunu da yapma fırsatı bulduğum için aradaki dengeyi diğer oyuncu arkadaşlarımı da kurgularken çok net anlıyorum. Doğal, kendi halinde konuştuğun hal bazen tek düze bir his verip dinleyenin konsatrasyonunu bozabiliyorken, “hadi burada çok daha iyi yapayım, yükselteyim okuduğum karakteri ya da hikayeyi”  dediğin her an hikayeyi bozuyor. Çok arada ve çok ince bir his yaratmaya çalışıyorum. Daha da işin tekniğine girmeden böyle açıklayabilirim sanırım.

“Podcast hayal gücüne iyi geliyor”

Podcast tüketiminin artarak büyüyeceği görüşündeyim çünkü dinlerken son derece özgürsünüz. Otuz saatlik bir diziyi hiç kıpırdamadan seyrederken, podcast dinlerken yürüyebilir, yemek yapabilir, çalışabilir, araba kullanabilirsiniz. Eski radyo tiyatrosu günlerini hatırlayanlar bilir, sesleri kafanızda tamamlar, yüzleri, ortamı hayal eder, kıyafetleri giydirir, dinlediğiniz dünyayı siz yaratırsınız. Seyretmek ne kadar pasifse, dinlemek o kadar aktif katılım sağlar. Bir diziyi, filmi seyreden bin kişi aynı şeyi görür ama aynı kurmaca podcast’i dinleyen bin kişi bin farklı şey canlandırır kafasında. Bunun ayrıca hayal gücüne, yaratıcılığa çok iyi geldiğini düşünüyorum. Biz de Senaryo Stüsyosu olarak podcast atölyeleri de düzenliyoruz. Sıfırdan başlayarak temel podcast eğitimi verdiğimiz atölyemiz var. Bir de teknik bilgilendirmeden yayına kadar götüreceğimiz podcast atölyemiz var.

“Herkesin ilgi alanına uygun podcast bulacağı yepyeni bir dönem”

Podcast pazarı hem global olarak hem de ülkemizde pandemi öncesinde büyüme trendindeydi. Pandemi ile birlikte büyüme trendi büyük bir ivme kazandı. Bu dönemde podcast dinleyici kitlesi genişledi ve içerik talepleri farklılaştı. Bu da podcast alanında içerikte çeşitliliği destekledi. Diğer mecralarla karşılaştırıldığında halen sınırlı bir kitleye erişimi olmasına karşın içeriğin hedeflediği kitleye doğrudan ulaşması, ilgilenen kişiyle doğrudan buluşması anlamında podcast’ler oldukça değerli. Kendi alanında uzman kişilerin oluşturacağı serilerle podcast pazarı daha da büyüyecek. Her kesimden dinleyicinin mutlaka kendi ilgi alanına uygun bir podcast serisini bulacağı yepyeni bir döneme gireceğiz. Podcast alanında yatırım yapmaya devam edeceğiz. Storytel olarak, çeşitli podcast çalışmalarına sponsor oluyor ve onların dinleyicilerle buluşmasını sağlıyoruz. Tüm bu yayınlar geniş kitlelere ulaştı, ulaşmaya devam ediyor ve Türkiye’de podcast dünyasını da hareketlendirdi. Avustralya’dan Kanada’ya Amerika’dan Azerbaycan’a kadar Türklerin bulunduğu her ülkede sadık dinleyicilerimiz var. Bu alandaki çalışmalarımızı çeşitlendirmeyi sürdüreceğiz.

“İyi hikayeye olan inancımız nedeniyle dizi yapıyoruz”

Radyo tiyatrosu geçmişi olan Türkiye’de podcast dizileri dinleyicilerin aşina olduğu bir format. Podcast dizilerinin radyo tiyatrosundan farkı ses öğeleri sayesinde arka planda dinleyiciye sunduğu dünya. Bu fark sayesinde podcast dizileri dinleyicileri kolaylıkla kendi dünyasının içine çekiyor ve sürükleyici bir deneyim sağlıyor. Podcast dizileri ABD’de büyüyen podcast pazarının bir sonucu olarak karşımıza çıktı. İçerik sayısı ve kalitesi arttıkça bu dizilerin farklı platformlara TV uyarlamaları yapıldı ve bu uyarlamaların sayıları da son zamanlarda epey arttı. Geldiğimiz noktada podcast mecrasına en büyük yatırımı yapan Spotify, podcast dizilerinin TV’ye uyarlaması konusunda Los Angeles’ta bir yapım şirketiyle anlaşmaya vardı. Bu durum podcast dizilerinin sayısının daha da artacağının ve görsel yapımcıların podcast’leri bir içerik üretim merkezi olarak göreceklerinin en önemli işaretlerinden biri. Türkiye’de podcast mecrası oldukça yeni. Podbee bir yapım ağı olarak türünün ilk şirketlerinden biri. İlk senemizde yatırımların önemli miktarını podcast dizilerine yaptık. “Karanlık Bölge” bunun ilk örneğiydi, ikinci dizimiz “Denge’m” Kasım 2020’de yayına girdi. Yeni dizimiz “Kefe” ise nisanda yayına girecek. Yatırım odağımızın podcast dizileri olmasının temel sebebi ülkemizdeki iyi hikayelere olan inancımız. Podcast dizisi yapım maliyetinin TV dizilerine göre çok daha düşük olması iyi hikayeleri farklı türlerde dinleyicinin karşısına çıkarmamıza olanak sağlıyor. Bu sayede ürettiğimiz içeriklerimizle dijital platformların bir nevi atölyeleri haline gelerek içeriklerimizin TV adaptasyonlarını yapmayı ve onları farklı dillere çevirip dünyaya açmayı amaçlıyoruz.