Şaraba tuhaf yasak!

Doluca Şarapları'nın sahibi Ahmet Kutman, 80'li yılların sonunda o zamana kadarki "prestij şarabı" Villa Doluca'dan da daha iyi bir şarap yapmaya karar verdi. Marmara bölgesinin en seçme üzümlerinden küçük partilerle özenli denemeler yaptı ve bu yolla ürettiği kaliteli kırmızı ve beyaz şaraplara, "Doluca Özel Kav" adını koyarak piyasaya sürdü.
O yıllarda şaraba ilgi bugünkü gibi değildi; bu şaraplar çok büyük bir heyecan uyandırmadı. Ne zaman firmanın patronu olmasının yanı sıra Kaliforniya'da şarapçılık eğitimi görmüş usta bir önolog olan Kutman bu şarapların kupajlarını değiştirdi, şaraplar o zaman "uçmaya" başladı...
Ahmet Kutman, 97 rekoltesinden itibaren kırmızı Özel Kav'larda güneydoğunun Boğazkere ve Öküzgözü üzümlerini, beyazda ise Tokat'ın Narince'sini kullanmaya başladı. Ve Özel Kav'ın kırmızısıyla bir ilki de yaptı: Güçlü ve gövdeli bu şarabı bir yıl boyunca da Fransa'dan ithal edilen küçük boy kaliteli meşe fıçılarda dinlendirdi.
Sonuç, ödüllerini almakta gecikmedi: Özel Kav'ların kırmızısına Fransa'dan, Belçika'dan hemen her yıl birer madalya geldi. Gusto'nun son iki yıldır yaptığı "Yılın En İyi Şarapları" tadımında da, kırmızı Özel Kav her zaman en iyiler arasında yerini aldı.
Benzer bir serüven, Kavaklıdere için de söz konusuydu. Bu firma da 80'lerde kimi zaman saf Boğazkere'den, kimi zaman da Boğazkere ile Çalkarası karışımından, bazen de Kalecik Karası'ndan yaptığı en iyi parti şaraplarını "Özel Kırmızı", Tokat'ın Narince'sinden ürettiklerini de "Özel Beyaz" etiketiyle piyasaya verdi. 90'larda ise her iki şarapta da birer standart belirlendi; beyazlar Emir ve Sultaniye üzümlerinden, kırmızılar da Carignan ve Alicante üzümlerinden yapılacaktı. Bu iki şarap da, son yıllarda madalya üstüne madalya alarak kalitesini kanıtladı.

Artık "özel" değiller!
Derken, devletimiz konuya el attı ve iki sene önce birdenbire bir yönetmelik çıkararak "Şarabı tanımlayıcı sıfatların etikette yer almaması"nı hükme bağladı. Yani şarap özel bile olsa, ona özel denemeyecekti. Üretici, şarabını kaliteye dönük bir sıfat kullanarak farklılaştıramayacaktı. "Sıradanlıkta eşitlik" kuralı, şarap dünyası için de geçerli olacaktı...
Firmalar direndi, itiraz etti ama Tarım Bakanlığı'nın dediği dedikti. Bu yüzden, geçtiğimiz günlerde önce Kavaklıdere'nin "özel"leri, sonra da Doluca'nınkiler etiketlerden kalktı... Kavaklıdere bu özel kalite şaraplarını artık sadece üzüm isimleriyle, "Emir-Sultaniye" ve "Carignan-Alicante" adlarıyla satıyor. Tabii tüketici de bunların firmanın normal sofra şaraplarına göre bir üst kalitede olduğunu anlayamıyor. Carignan-Alicante'nin ismini telaffuz edebilene ise aşk olsun... Doluca'nın Özel Kav'ları da "Kav" oldu. Doğrusu bu da bana Koç'un kibrit markası Kav'ı çağrıştırıyor!
Tarım Bakanlığı bu tutumuyla yeni gelişmekte olan Türk şarap dünyasına önemli bir darbe vurdu. Üreticilerin elini kolunu bağladı, kaliteli şaraplarını tanıtabilmelerini, tüketiciye keşfettirebilmelerini sınırladı.
Evet, belki Türkiye'de bir üretici "Özel Rezerv" adıyla ucuz ve sıradan şarabına başka bir etiket koyup onu daha pahalıya satabilir, tüketiciyi aldatabilir. Nitekim böyle yapanlar da yok değil. Bunu önlemenin yolu ise sıfatları yasaklamak değil. Dünyanın tüm önemli şarap ülkelerinde, özel sıfatlar kullanılıyor, yalnız belli kurallara uymak kaydıyla... Fransa'da etikete "Grand Cru" yazacaksanız, şarabın üzümünün yetiştiği bağ, Tarım Bakanlığı'na bağlı apelasyonlar idaresinin "Grand Cru bağlar" listesinde olmalı. İspanya'nın Rioja bölgesinde, şaraba "Reserva" yazacaksanız, en az bir yıl fıçıda, iki yıl da şişede dinlenmiş olmalı. "Gran Reserva" sıfatı için ise iki yılı meşe fıçıda, üç yılı da şişe içinde beş yıl dinlenme şart... İtalya'ya geçelim, orada da Chianti Classico ayrı, Chianti Classico Riserva ayrı... Riserva bir Chianti Classico şarabı, en az üç yıl meşe fıçıda dinleniyor...
Bu gibi kalite kriterleri koymadan, "Ben bağları sınıflandırmakla, şarap üreticilerini denetlemekle uğraşamam. Etiketleri tıraşlar, herkesi vasatlıkta eşitlerim, olur biter!" mantığı, yeni yeni filizlenen ve Türk ekonomisi için büyük gelecek vaat eden şarapçılığı baltalamakla eşanlamlı...