‘Uzlaşma’ yerine ‘uzlaştırma’

Cezaevlerindeki doluluk oranının artmasının ardından şartla salıverme süreleri başta olmak üzere birçok düzenleme yaparak binlerce kişinin tahliyesinin önünü açan Adalet Bakanlığı’ndan yeni bir adım geldi.

Cezada alternatif çözüm yollarının genişletilmesini öngören kanun tasarısıyla ilgili çalışmalar tamamlandı. Belirli bir miktar para cezasını ödeyerek kamu davasının açılmamasını veya açılmış davanın düşmesini sağlayan ön ödemede 3 ay olan üst sınır 6 ay hapis cezasına yükseltildi. Bu uygulamayla 6 aya kadar hapse çarptırılanların cezası, günlük 30 liradan hesaplanacak şekilde paraya çevrilecek. Öngörülen bir diğer değişiklikle de ön ödemeyle sonuçlanan dosyalar, mahsus bir sicile kaydedilecek ve 5 yıl içinde suçun tekrarı halinde ödenecek miktar yarı oranında artırılacak. Böylelikle ön ödeme kapsamındaki suçların tekrar işlenmesinin önlenmesi amaçlanıyor.

Şart kalkacak

Tasarıyla kamu davasının açılmasının ertelenmesinin kapsamı da genişletilecek. Ceza Muhakemesi Kanunu’nda yer alan “Cumhuriyet savcısı, soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olup üst sınırı bir yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı, yeterli şüphenin varlığına rağmen, kamu davasının açılmasının 5 yıl süreyle ertelenmesine karar verebilir” hükmünde değişiklik yapılacak. Böylece, bir yıllık sınır, 2 yıla çıkarılarak, 2 yıla kadar hapis cezalarını gerektiren suçlar da kapsama alınacak. Kamu davasının açılmasının ertelenmesi için şikâyet şartı da kaldırılacak.

Genişletilecek

Uzlaşma, Türkiye’deki sonuçları dikkate alınarak yeniden düzenlenecek. Uzlaşmanın adı ‘uzlaştırma’ olarak değiştirilecek. Soruşturulması şikâyete bağlı suçların yanı sıra şikâyete bağlı olup olmadığına bakılmaksızın uzlaştırma yoluna gidilebilecek suçların sayısı artırılacak. Etkin pişmanlık hükümlerine yer verilen suçlara ilişkin sınırlamanın kaldırılmasıyla uzlaştırma kurumunun uygulama alanı genişletilecek.

Tehdit ve hırsızlık kapsama dahil olacak

Uzlaşma kapsamına tehdit, kişi hürriyetini yoksun kılma, hırsızlık ve dolandırıcılık da eklenecek. Uzlaşmada kapsamın geniş tutulmasıyla zanlıların doğrudan kamu davası ve cezai yaptırımlar yerine, ceza muhakemesinin onarıcı adalete dayanan kurumlarıyla karşılaşmaları amaçlanıyor. Böylelikle, suçun işlenmesiyle bozulan toplumsal düzenin, taraflar arasında sağlanan barış yoluyla yeniden tesis edilmesi hedefleniyor. Suça sürüklenen çocuklar için lehe düzenleme getirilerek, üst sınırı 3 yılı geçmeyen hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda uzlaştırma girişiminde bulunulacak. Cumhuriyet başsavcılıkları bünyesinde ‘Uzlaştırma Büroları’ kurulacak. Cumhuriyet savcısı dava açmadan önce dosyaları kurulan uzlaştırma bürosuna gönderecek. Büro tarafından görevlendirilen uzlaştırmacılar, taraflarla irtibata geçmek suretiyle uzlaştırma işlemlerini gerçekleştirecek ve sonucunu büroya bildirecek.

Alternatif çözüm dairesi

Adalet Bakanlığı, Ceza İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde Alternatif Çözüm Usulleri Daire Başkanlığı kuracak. Bu daire başkanlığı ön ödeme, uzlaşma, kamu davasının açılmasının ertelenmesi gibi alternatif usullerin etkin şekilde uygulanmasını sağlayacak. Başbakanlığa gönderilen kanun tasarısı, Bakanlar Kurulu’ndaki görüşmenin ardından TBMM’ne sevk edilecek.