ALZHEIMER
Alzheimer hastalığı, demansın en sık nedeni olmakla birlikte, bunamaya neden olan pek çok başka hastalık da vardır. Kişiyi adım adım yakın çevresinden, sonra kendinden uzaklaştıran, bir süre sonra da mevcut yaşamla ilgili anıların teker teker silikleştiği, en sonunda insanın kendini dahi tanımakta güçlük çektiği nörolojik bir hastalık türüdür. Alzheimer, çoğunlukla psikiyatrik hastalıklarla karıştırılabilmektedir. Her unutkanlık Alzheimer hastalığı anlamına gelmez. Unutkanlıkla beraber beceri kaybı görülüyor ve kişilik özellikleri değişim gösteriyorsa, daha dikkatli olmak gerekiyor.
Bu rahatsızlık, sıklıkla 65 yaşın üzerindeki kişilerde görülür. Hem kadın hem de erkekte görülen bu hastalığın, kadınlarda biraz daha fazla olduğu saptanmıştır. Yapılan araştırmalar, 65 yaşın üzerindeki, ortalama her 15 kişiden birinde görüldüğünü ortaya koymuştur. 80-85 yaşın üzerindeki, her iki kişiden
birinde alzheimer görülmektedir.
Belirtileri nelerdir?
Bozuk hafıza ve düşünce:
Kişi hatırlamakta ve yeni şeyler öğrenmekte zorluk çeker. İleri aşamalarda uzun süreli hafıza kaybı oluşur, yani kişi doğum yeri, mesleği veya aile üyelerinin isimleri gibi kişisel bilgileri anımsayamaz.
Yön duygusu yitimi ve kafa karışıklığı: Alzheimer hastaları kendi başlarına dışarı çıktıklarında kaybolabilir ve nerede olduklarını veya oraya nasıl geldiklerini hatırlamayabilirler. Daha önceden bildikleri yerleri ve olayları anımsamayabilirler.
Bir şeyler kaybetmek:
Gözlük, işitme cihazı veya anahtar gibi her gün kullanılan eşyaları koydukları yerleri unuturlar. Ayrıca eşyalarını garip yerlere koyabilirler, örneğin gözlüklerini buzdolabına koymak gibi...
Soyut düşünme: Banka hesabını dengelemek gibi belirli görevler, eskisine nazaran daha zor gelmeye başlayabilir. Örneğin, sayıların anlamını ve onlarla ne yapmaları gerektiğini unutabilirler.
Her zamanki görevleri yapmakta zorlanma: Yeme, giyinme, kendine çekidüzen verme gibi rutin günlük işleri yapmakta zorlanmaya başlarlar. Günlük işleri de planlayamazlar.
Kişilik ve davranışlarda değişiklik: Kişi alışılmışın dışında kızgın, asabi, huzursuz veya sessiz olur. Bazen kafaları karışır, paranoyak olabilirler veya korkabilirler.
Muhakeme kapasitesinde zayıflama veya azalma: Alzheimer hastaları soğuk bir günde evden paltosuz veya ayakkabısız çıkabilir veya markete pijamalarıyla gidebilirler.
Açıklamaları anlamada zorlanma: En basit yönlendirmeleri veya açıklamaları anlamada zorlanırlar. Kolaylıkla kaybolup uzaklaşmaya, ortalıkta gezinmeye başlarlar.
Lisan ve iletişim problemleri: Kelimeleri hatırlayamaz, nesneleri tanısalar bile isimlerini söyleyemezler (çok bilindik şeyler olsa bile-örneğin ‘kalem’) veya yaygın kullanılan kelimelerin anlamını kavrayamazlar.
Bozulmuş görsel beceriler: Mekansal becerisini (nesnelerin şekillerini ve büyüklüklerini muhakeme yeteneği ve nesneyle boşluk ilişkisi) kaybeder ve parçaları belli bir sıraya göre dizemezler veya şekilleri tanıyamazlar.
Motivasyon ve inisiyatif kaybı: Kişi çok pasifleşebilir. Bir şeylerle ilgilenmek ve başkalarıyla etkileşime girmek için harekete geçirilmesi gerekebilir.
Normal uyku düzeninin kaybı: Kişi gündüz uyuyup gece uyanık kalabilir.
Tanısı nasıl konur?
Öncelikle yukarıdaki belirtilerden bazılarının olması durumunda, nöroloji ve psikiyatri uzmanı doktorlar tarafından değerlendirilmesi gerekir. Çekilen beyin filmi, yapılan kan tahlilleri ve laboratuvar tetkikleriyle, alzheimer hastalığı diğer hastalıklardan ayırt edilmeye çalışılır. Çünkü her unutkanlık, bu rahatsızlığın belirtisi değildir. Bu şekilde kesin tanısı konur.
TEDAVİSİ
Hastalığın kesin tedavisi yoktur. Yani yapılan tedaviyle, hastalık tamamen ortadan kaldırılamaz. Öncelikle şunun bilinmesi gerekir; erken tanı çok önemlidir. Yapılan araştırmalar, alzheimer tedavisine gecikmeden başlayan kişilerin, aylar sonra başlayanlara göre daha iyi bir durumda olduklarını gösteriyor.
Yapılan tedaviyle, hastalığın ilerlemesi yavaşlatılır ve semptomları azaltılır. Amaç, hastanın yaşam kalitesini artırmaktır. Ayrıca, ortaya çıkan psikolojik problemlerle başa çıkabilmek için de çeşitli ilaçlar (antidepresan gibi) kullanılır. Fakat bu ilaçlar, doktor kontrolünde alınmazsa daha kötü sorunlara yol açabilir.
Hastanız için evde güvenli bir ortam yaratmanız gerekir. İleri evrelerde, temizlik, tuvaletini yapması ve beslenmesi açısından yardım etmeniz gerekecektir. Hastanızı koruyacak şekilde evde tehlikeli bölgelerde değişiklikler yapmalısınız. Örneğin mutfağa, ilaçlarınızı sakladığınız alanlara, girmesini engellemeniz gerekecektir. Banyoda tutunması için barlar ve dış kapının kilitli kalması gerekebilir.
Gün geçtikçe, alzheimer hakkında daha fazla bilgi sahibi oluyor ve daha fazla ilaçlarla karşılaşıyoruz. Yapılan çalışmalar, hastalığın tedavisinde büyük adımlar atılacağını göstermektedir.
