Katma değer öncüsü
22.10.2020 - 07:03 | Son Güncellenme:
EBRU SUNGUR
Kişi başına gelirde de, kişi başına vergide de Türkiye ortalamasının kat kat üzerinde olan Kocaeli, koşullar ne olursa olsun yatırımda ve üretimde hız kesmiyor. İlin hedefi 5 yıl sonra yılda 40 milyar dolarlık ihracat hacmine ulaşmak.
Anadolu Kaplanları dizimizde okurlara genel bir fikir vermesi açısından şehirlerin ekonomisindeki göze çarpan rakamlardan, verilerden bir tablo hazırlıyoruz. Kocaeli sayfasını hazırlarken bu rakamlar yazmakla bitmedi! Dile kolay, ülkenin Türkiye’nin en büyük 500 firmasından 79’u Kocaeli’nde faaliyet gösteriyor. Hatta, Kocaeli’nde faaliyet gösteren şirketlerin bir kısmının merkezi İstanbul’da olduğu için kayıtlı rakamlar, ilin gerçek büyüklüğünü yansıtmıyor bile!
Fert gelirinde birinci
Kocaeli Sanayi Odası (KSO) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, şehrin, ülke ekonomisindeki yerini anlatırken rakamları vermenin yanı sıra, bunların ülke ortalamasına kıyaslamasını da yapıyor. Bu da Kocaeli’nin farkını ortaya koyuyor. Başkan Zeytinoğlu’nun cümlesi bu durumu çok güzel özetliyor: “Kocaeli, yüzölçümü bakımından küçük ancak katma değer bakımından Türkiye’de önde gelen iller arasında.”
Zeytinoğlu, bu katma değeri şu örneklerle anlatıyor:
- Kocaeli kişi başı sanayi üretiminde 38 bin 197 TL ile birinci sırada yer alıyor. Bu rakam, 13 bin 386 TL olan Türkiye ortalamasının yaklaşık üç katı.
- İl düzeyinde GSYH sıralamasında, İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa’dan sonra, dördüncü sırada yer alıyor. Kişi başı GSYH’da ise Kocaeli 79 bin 254 TL ile Türkiye birincisi.
- Kocaeli, İstanbul ve İzmir’den sonra toplanan vergilerin yüzde 10.63’ünü karşılayan üçüncü il konumunda. İlimiz, 2019’da 71 milyar 555 milyon TL vergi ödedi. Bu rakam, Türkiye genelinde 69 ilin vergi gelirlerinin toplamından (68 milyar 749 milyon TL) fazla.
- Kocaeli’nin 2019’da kişi başına ödediği vergi geliri de 36 bin 638 TL. Böylece Kocaeli ödediği kişi başı vergi ile Türkiye ortalamasının (8 bin 97 TL) kat kat üzerine çıkarak yine devlete en fazla kazanç sağlayan il oldu.
Kocaeli’ndeki sanayi kuruluşlarının yüzde 10’undan fazlası yabancı sermayeli. Bunlar arasında Almanya, Hollanda, ABD, Fransa, Güney Kore, İtalya firmaları öne çıkıyor.
Yatırımlar sürüyor
Geçen yıl toplam 4.6 milyar liralık yatırım yapılan şehirde bu rakam 2020’nin ilk 7 ayında 5.8 milyar lira oldu. Yatırımların pandemide bile hız kesmediği şehre, yabancı ilgisi de hiç azalmıyor. Nitekim Başkan Zeytinoğlu şöyle diyor:
“İlimizde önemli üretim ve ihracat potansiyeline sahip Ford Otosan’ın, Volkswagen işbirliği ile gerçekleştireceği yeni yatırım bize heyecan veriyor. Bu yatırımla Volkswagen tarafından geliştirilen şehir minibüsü olan Amarok ve Ford’un tasarladığı yük minibüsün, Kocaeli’nde kurulacak tesis ile üretilmesi planlanmakta. Bu, ilimiz için hem üretim hem istihdam açısından çok önemli bir gelişme.”
Zeytinoğlu, “Beş yıl sonra Kocaeli sanayisini nerede görüyorsunuz?” sorusunu şöyle yanıtlıyor:
“Türkiye’nin katma değer açısından önde gelen kentlerinden biri olan Kocaeli’nin yatırım ve üretimle büyüyerek, ihracatta 40 milyar dolar seviyesini aşacağını bekliyoruz.”
REFORM VE EĞİTİM
Türkiye sanayisinin ana damarlarından biri olan Kocaeli’nin hiç sorunu yok mu? KSO Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, iki konuya dikkat çekiyor ki aslında bunlar ülke için de en elzem konular: Reform ve eğitim. Zeytinoğlu, “Ülkemiz 2004-2005 yıllarında önemli ve kritik reformlar yaparak, yatırım olarak yabancı sermaye girişlerini 28 kat artırmıştı. Daha önce başarmış olduğumuz işleri tekrar yapabiliriz” diyor. Yatırımların istihdamı artıracağını belirten Zeytinoğlu, bu alanda önemli adımında da nitelikli eğitimle atılacağını, zira işsizliğin yanı sıra iş açığının da dikkat çekici boyutta olduğunu anlatıyor. Zeytinoğlu, “Firmalarımızın nitelikli ara eleman arayışları devam ediyor. Burada esas çözümün mesleki eğitim olduğunu düşünüyoruz” diyor.
Kocaeli hem sanayi, hem de bir liman kenti. Doğal bir liman olan İzmit Körfezi’nde 35 liman ve iskele var. 2019’da Kocaeli limanlarından 72.2 milyon ton yük elleçlendi. Kocaeli limanı, Avrupa’nın 7’nci büyük limanı.
‘ÜRETİMDE DURMA LÜKSÜMÜZ YOK’
Kocaeli, ‘en’lerin şehri. Dünyanın tek çatı altında kurulmuş en büyük entegre MDF üretim tesisi de bunlardan biri. Bu tesis, 130 yıldır sektörde faaliyet gösteren Yıldız Entegre’ye ait. Yıldızlar Yatırım Holding çatısı altında yer alan şirketi, holdingin Yönetim Kurulu Başkanı Fehmi Yıldız anlatıyor:
“1890 yılında Trabzon’da kereste ticaretiyle başladığımız yolculuğumuza bugün Türkiye’nin en büyük 30’uncu, orman ürünleri sektörünün en büyük firması olarak Yıldız Entegre adıyla Yıldızlar Yatırım Holding çatısı altında devam ediyoruz. 2 bin 700 kişinin üzerinde çalışanımızla Kocaeli’nin ve Türkiye’nin ekonomisine katkıda bulunmaya, küresel coğrafyada varlığımızı güçlendirmeye devam ediyoruz.
Yıldız Entegre olarak toplamda 7 üretim tesisi ile 1.7 milyon metrekare kurulu alanda toplam 12 bin metreküp/gün levha üretim kapasitesine sahibiz. MDF, MDFlam, sunta, suntalam, laminat parke, boyalı levha, kapak panel, lak panel, MDF kapı, kapı paneli, emprenyeli dekor kağıdı ile tutkal üretimi gerçekleştiriyoruz. Şirketimizin amiral gemisi olan Kartepe tesisi ise dünyanın tek çatı altında kurulmuş en büyük entegre MDF üretim tesisi olma özelliğine sahip.”
Geçen yıl cirosu 5 milyar TL’yi aşan şirket, bu yıl pandemiden etkilense de hedeflerinde revizyona gitmemiş. Fehmi Yıldız, “Çünkü ülkemize inanıyoruz” diyor ve ekliyor:
“130 yıl önce temelleri atılan bir şirket olarak bu süre içinde ülke olarak savaşlar, krizler, büyük afetler gördük. Yine de durmadık, ülkemize inanmaktan bir gün bile vazgeçmedik. Bizim başarımız, Türkiye’nin başarısıdır, diyerek en zor zamanlarda bile taşın altına elimizi koyduk. Aynı bugün yaptığımız gibi... İnanıyoruz ki, bu zorlu günleri de geride bırakacağız. Sanayi aksarsa, Türkiye aksar. O yüzden bizim durma lüksümüz yok.”
İhracat devi
80’i aşkın ülkeye ihracat yapan şirketin yurtdışında yatırımları da bulunuyor. Küresel marka olmak vizyonuyla hareket ettiklerini vurgulayan Fehmi Yıldız, “Yıldız Entegre olarak gerçekleştirdiğimiz Romanya ve Slovenya yatırımları da bu alanda bizim bu vizyonumuzun en büyük göstergesi. Bu kapsamda bizim gelecek için en büyük hedefimiz, faaliyet gösterdiğimiz pazarlarda dünyanın en iyileri arasında olmak. Bunun için gerekli azim ve kararlılığa da sahibiz” diyor.
FARPLAS’IN AMACI ‘TÜRK RÜYASI’
Yarım asrı aşkın bir süre önce otomotiv yedek parçası üretmek üzere 30 çalışanla kurulan Farplas, bugün inovasyon, mobilite, dijitalleşme denildiğinde örnek gösterilen şirketler arasında yer alıyor. Fark Holding çatısı altında yer alan Farplas’ın hedefleri büyük. Fark Holding Başkanı Ahu Büyükkuşoğlu Serter şöyle diyor:
“Herkes Amerikan rüyasını konuşuyor, bizim amacımız ise Farplas’la bir Türk rüyası yaratmak. Model şirketten, rol model bir şirket olma yolunda adımlar atıyoruz. Herkes için daha iyi bir gelecek kurmak için hedefimiz, 10 yıl içinde 1 milyar euro’luk global bir Türk markası olmak.”
Bir başka deyişle geçen yılı 175 milyon euro ciro ile kapatan şirket 5 yılda bu rakamı 5 kattan fazla artırmayı hedefliyor. Bunu da hem Ar-Ge çalışmalarıyla üretim yelpazesini genişleterek, hem de satın almalarla büyüyerek yapacakları anlaşılıyor. Ahu Büyükkuşoğlu Serter şu bilgiyi veriyor:
“Mobilite, otomotiv sanayinde de öne çıkıyor ve buna odaklanıyoruz. Global anlamda büyüme projelerimizi devam ettiriyoruz. Farplas olarak ortaklık ve satın alma planlarımız var. Hırvatistan ve Romanya’da kendi know - how’ımızın yarattığı bir iş modeli ile açılım yaptık. Eskiden bize yapılanı, biz şimdi Avrupalıya yapıyoruz: Know - how ve satış bizden, üretim onlardan...”
TOGG’u aydınlatıyor
Üretimini tamamen endüstri 4.0 esaslarıyla sürdüren Farplas, Türkiye’nin Otomobili TOGG’da da görev alıyor. Ahu Büyükkuşoğlu Serter, “Yerli otomobilimiz TOGG’un kokpit, orta konsol, spoiler, şarj portu, gözlük kabı, ambiyans aydınlatma ve farklı fonksiyonlara sahip tavan aydınlatma ünitesi parçalarının tasarımlarını ve üretimlerini, Farplas olarak biz gerçekleştireceğiz” diyor.
Grup çatısı altında iki Ar-Ge merkezi bulunuyor. Bunlardan Fark Labs, özellikle mobilite ve akıllı ulaşıma yoğunlaşıyor. Ahu Büyükkuşoğlu Serter anlatıyor:
“Çalışmalarımızı temel olarak mobilite, yaşam bilimleri ve sürdürülebilir yaşam tarzı ‘dikeyleri’ altında gerçekleştiriyoruz. İlgimizi çeken, keşfetmeye ve dönüşmeye heveslendiğimiz konuları bir arada topladığımız bir ‘Merak Kabini’miz var. Blockchain, yapay zeka, uzay ekonomisi gibi geleceği dönüştürecek konular da ilgi alanımızda.”
Ahu Büyükkuşoğlu Serter, Farplas’ı, “Ülkesine olan borcunu hiçbir zaman unutmayan bir şirket” olarak tanımlıyor. Nitekim pandemide sağlık çalışanları için ürettikleri 30 bine yakın siperlik ve 2 bini aşkın entübe kabini bu tanımı doğruluyor.
ASANSÖRDE İLK YERLİ MARKA HEDEFİ
İnşaat sektörünün son derece gelişmiş olduğu, gökdelenlerden konutlara kadar her türlü yapının teknolojinin son imkanlarıyla donatıldığı Türkiye’de yerli bir asansör markasının olmadığının farkında mısınız? İşte bu eksikliği gören Öz Şirketler Grubu, 46 yıllık şirketi Öz Asansör’ü ilk yerli asansör markası olarak konumlandırmayı hedefliyor. Öz Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Korkut Öz anlatıyor:
“En önemli hedefimiz, önümüzdeki 5 yıl zarfında ülkemizin ilk ulusal asansör markası olabilmek. Bu noktada hem üretim hem montaj ve bakım yapan bir asansör şirketi olabilmek önemli bir adım. Kabin - karkas üretimi ile başladığımız bu süreç, asansör motoru, otomatik kapı, pano, homelift gibi asansör parça ve çeşitlerinin üretimi ile hız kazanıyor. Yurt içi ve yurt dışı satış ve montajlarla ana hedef global bir asansör markası olmak olarak belirledik.”
Asansör alanında Ar-Ge çalışmaları yürüttüklerini belirten Öz şöyle devam ediyor:
“Asansör motor ve otomatik kapı Ar-Ge’lerimiz TSE aşamasına geldi. Pandemide artan yüzeylere dokunmama ve kapalı dar alanlarda kalmama hassasiyetlerini görerek ‘temassız asansör’ ürettik, bunu herhangi bir butona temas etmeden idare etmek mümkün. Aynı zamanda asansör boşta kaldığı anda kabinde devreye giren ultraviole ışın sistemi ile ilgili bir çalışma başlattık. Ultraviyole ışınlar kabin boşaldığı anda devreye giriyor ve tüm yüzeylere temas ederek kabini temizliyor.”
Savunmaya girdi
Öz Şirketler Grubu bu yıl yeni sektörlere de adım atmış. Bunların başında savunma sanayii ve havacılığın geldiğini belirten Korkut Öz şu bilgileri veriyor:
“Savunma sanayi havacılık alanındaki projemizin tüm çalışmalarını bitirdik. Bu projeyi üniversite sanayi devlet desteği ortaklığı ve çalışma şekli ile yatırıma dönüştürme çabasındayız. Bu konuda son aşama olan prototip imalatı için gerekli çalışmalara başladık. KSO öncülüğünde kurulan Kocaeli Savunma Sanayi şirketine, şirket yönetimi ve şirket hissedarlarının kabulü ile ortak olduk ve bu alandaki yatırımlarımızı kuvvetlendirmek açısından bu güçlü yapının içinde bulunma şansı bulduk. 2019’da başladığımız DİMDEG askeri gemi projesi asansör ve taşıma sistemleri alanındaki çalışmalarımıza devam ettik.”
Tüm bunların yanında metal bahçe mobilyası üretimi ve müstakil konut projeleri de yapan grup, e-ticaret kanalına da girmeye hazırlanıyor.
