Avrupa’nın İran muamması

ABD Başkanı Donald Trump’ın, İran ile 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmadan çekilme kararı sonrasında, başta Avrupa Birliği olmak üzere uluslararası toplumun söz konusu anlaşmanın devamı için gösterdiği çabalar tam bir “muamma” halini aldı. Nitekim son olarak bir Alman gazetesinin, Almanya, Fransa, İngiltere, Rusya ve Çin’in, İran ile nükleer anlaşmayı kurtarmak için bir araya geleceği, yeni bir anlaşma yapacağına ilişkin haberi yalanlanırken, İranlı yetkililer de, Avrupa’yı yeterince istekli davranmamakla suçladı.

“Welt am Sonntag”, ABD dışında İran’la yapılan anlaşmaya imza koyan diğer ülkeler İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin, Tahran yetkilileriyle bu hafta Viyana’da bir araya geleceğini yazdı. Habere göre Viyana’daki toplantıda, 2015 yılında imzalanan anlaşmaya benzer bir yeni anlaşma tartışılacak, bu kez İran’ın balistik füze programının ve bölgesel rolünün sınırlandırılması da gündeme gelebilecekti. Yeni anlaşmanın, İran’a mali yardımı içerebileceği de bildiriliyordu. Ancak Avrupa Birliği’nden farklı kaynaklar, bu toplantının gerçekleşeceğine ilişkin haberlerin gerçeği yansıtmadığını bildirdi.

Zarif sert çıktı

Başkan Trump’ın nükleer anlaşmadan çekilmemesi için diplomasi yürüten ekipte de yer alan AB kaynakları, söz konusu haberin doğru olmadığını söylerken, “Gelecek cuma günü Viyana’da bir toplantı yapılacak ancak sadece konular ve detayların belirlenmesine yönelik olacak. Kesinlikle başka konuladra girilmeyecek” dedi. İran Dışişleri Sözcüsü Bahram Kasemi de, yeni bir anlaşma üzerinde çalışılacağı şeklindeki haberlerin doğru olmadığını belirtti. Bununla birlikte Kasemi, toplantıda, ABD’nin çekilmesi sonrasındaki muhtemel gelişmelerin ele alınacağını söylemekle yetindi.

Bununla birlikte İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Avrupa Birliği’nin, İran ile nükleer anlaşmanın geleceği ve ülkesine yatırımların artırılması konularında yeterli siyasi irade göstermediğini savundu. İran’ın devlet televizyonunun bildirdiğine göre Zarif, bu görüşlerini, Avrupa Birliği’nin İklim ve Enerjiden Sorumlu Yüksek Komiseri Miguel Arias Canete ile görüşmesinde dile getirdi. Zarif, “Avrupa’nın siyasi desteği yeterli değil ve AB, İran’da yatırımları artırmak için adımlar atmalı” ifadelerini kullandı.

Avrupa Komisyonu, İran ile ticaret yapan Avrupalı firmaları ABD’nin yaptırımlarından korumak için 1996 yılında kabul edilen Blocking Statute (Engelleme Mevzuatı) adlı yasayı Cuma günü tekrar etkin hale getirmişti. Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker Sofya’daki AB zirvesinde yaptığı açıklamada “AB Komisyonu olarak Avrupalı firmaları korumak görevimiz. Tekrar engelleme statüsü düzenlemesine dönüş sürecini başlattık” demişti.