Bugün seçim olsa oy dağılımı değişmez

KONDA Araştırma Şirketi tarafından 16 Nisan halk oylamasının ardından hazırlanan “Türkiye’de Donan Siyasetin Şifreleri: Karar Ağacı Yöntemi ile Seçmen Tercihlerini Anlamak” başlıklı raporun sonuçları açıklandı. KONDA’nın 2010’dan bugüne kadar gerçekleştirdiği 77 araştırmadaki 213 bin 717 deneğin cevapları üzerinden siyasal tercihler ve oy verme kriterleri ortaya çıkartılırken, siyaset parametrelerinde önemli bir değişim yaşanmadığı sürece son yıllardaki oy dağılımlarının aşağı yukarı aynı bantta seyredeceği vurgulandı.

Afife Yasemin Yılmaz tarafından hazırlanan raporda Türkiye siyasetinin şu an rekabetsiz bir denge ortamında donup kaldığı belirtilirken, şu ifadelere yer verildi:

“Partiler belirli kimlikler ve aidiyetler üzerinden farklı seçmen gruplarına hitap etmekte, birinin güçlü olduğu bir grupta diğerleri neredeyse varlık gösterememekte. Buradan hareketle bu tablonun nasıl değişebileceği sorusunu ele alırsak, araştırma bulguları iki ana öğeye işaret etmekte. Bunlardan birincisi, muhalefet partileri siyasi parametreleri kökünden değiştirmedikçe bu tablonun değişmesinin mümkün olmadığı. Siyaset bu kimlikler ve kutuplaşmalar üzerinden devam ettikçe, önümüzdeki seçimlerde oy dağılımlarında ciddi bir değişim beklemek yersizdir. İkincisi ise AKP seçmeninin tercihleri ve saikleri incelendiğinde, muhalefetin buradan oy devşirmek için Recep Tayyip Erdoğan’ın şahsı üzerinden siyaset kurmaya çalışması anlamsızdır. AKP seçmeninin, bir partiyi lideri için seçme eğilimi gösterdiği görülmektedir.”

‘CHP’nin oyu maksimumda’

Raporda ayrıca CHP’nin olduğu yere sıkıştığı ve oy potansiyelinin maksimumunda olduğu, MHP’nin sorununun lider değil tabansızlık olduğu, HDP’nin ise üst limitine henüz gelmediği vurgulandı. MHP hariç diğer partilerin hepsinin kendine özgü bir seçmen kitlesi olduğuna vurgu yapılan raporda, Ak Parti için “türban-başörtüsü”, CHP için “Aleviler, başörtüsüzler ve hayat tarzı olarak kendini modern olarak tarif edenler”, HDP için ise “Kürtler” özel seçmen kitlesini oluşturuyor. MHP’nin son dönemde içinde bulunduğu siyasi kriz ve yaşanması beklenen oy kaybı için partinin henüz ‘dibi’ görmediğini söyleyebiliriz. Oy oranlarındaki düşüş, partinin başında kim olduğundan çok partinin bir özgünlüğünün olmaması ile alakalı ve sadece lider değişikliği ile çözülmesi zor bir sorun.”

Siyasi partilerin analizi

KONDA Araştırma Şirketi tarafından, 2010’dan bugüne kadar gerçekleştirilen anketlerde görüşülen 213 bin 717 deneğin cevapları üzerinden partilerin mevcut durumu hakkında şu görüşlere yer veriliyor:

Ak Parti: “AKP seçmeni olmanın en ana belirleyeni seçmenin kendisinin ya da eşinin başörtülü veya türbanlı olması. Bu grup içinde AKP neredeyse yüzde 60’a yakın bir orana ulaşıyor. Buna karşılık başını örtmediğini söyleyenler arasında oy oranı yüzde 25’e düşüyor. Bu grup bekar erkekleri de kapsıyor. Kendisini ‘liderci’ ve ‘taraftar’ seçmen olarak ifade eden seçmenler arasında AKP oyları baskın konuma geçiyor. Burada AKP’nin oy oranı neredeyse yüzde 50.”

CHP: “Başını örtmeyenler arasında CHP, yüzde 44 ile Türkiye genelinde aldığı oyun çok üstünde bir varlık gösteriyor. Başı açık Aleviler arasında CHP’nin oy oranı neredeyse yüzde 80’e geliyor. Buna karşılık, başörtüsü, türban, çarşaf giydiğini söyleyenler ve bekar erkekler, mezhep üzerinden bölünüyor ve Aleviler bir tarafa, diğer din ve mezheplere mensup olanlar diğer tarafa ayrılıyor. Burada da Aleviler arasında CHP’nin oy oranı yüzde 55. Yani, bir bakıma kendisinin ya da eşinin başının açık olması ve Alevi olmak CHP’li kimliğinin en temel ve en öngörülebilir bileşenleri.”

MHP: “Türk dışında bir kimlik ifade edenler arasında MHP oyu 24 bin küsur, gözlem içinde Marjinal sektör (işporta, temizlik) çalışanları, emekliler, çalışamaz halde olanlar ve ev kadınları arasında MHP oyu yüzde 10’un altına düşüyor. Aleviler arasında MHP oyu neredeyse yüzde 5. MHP seçmeni olmanın en ana göstergesi daha önce bir noktada MHP’ye oy vermiş olmak.”

HDP: “HDP seçmeni olma ve olmama ekseninde ilk ayrışma etnik kimlik üzerinden. Kürtler ve Zazalar yine ağacın bir tarafına toplanırken, Türkler ve Araplar diğer tarafta toplanıyor. HDP’liler, Kürt ve Zaza olarak ayrışan grubun yüzde 40’ını oluşturuyor. HDP açısından dikkat çekici bir diğer sonuç, ağacın Türk ve Arap oylarından bölünmeye devam eden kısmı. Bu grup, bir sonraki aşamada dindarlık seviyesi üzerinden ikiye ayrılıyor ve kendini inançsız olarak tarif edenler bir tarafa, inançlı, dindar ve sofu olarak tarif edenler diğer tarafa toplanıyor. HDP, kendini inançsız olarak tarif eden Türkler ve Araplar arasında yüzde 10’luk bir oranla temsil ediliyor. Partiye ne sebeple oy verdiği açısından yaşanan ayrışmada ideolojik ve taraftar seçmen arasında HDP yüzde 50’lik bir orana ulaşıyor. Buna karşılık, son dakikacı, liderci ve partisiz seçmen arasında HDP’liler yüzde 25’e düşüyor. Buradan hareketle, HDP’li siyasetçilerin de sıkça dile getirdiği üzere, partinin kişilere bağlı değil, bir kadro hareketi olduğu söyleminin seçmen nezdinde de karşılık bulduğunu söyleyebiliriz.”

Muhafazakârlık, modernlik kriteri

Hayat tarzı kümesinde 63 bin 45 kişi içerisinde geleneksel muhafazakar, dindar muhafazakar olup “CHP’ye oy verdim” diyenler sadece 3 bin 223 kişi. Buna karşılık 59 bin 822 kişi muhafazakar olduğunu ve CHP oy vermediğini söylüyor.

Kendisini modern olarak tanımlayan 16 bin 885 kişiden sadece bin 493’ü Ak Parti’ye oy verdiğini söylerken, 15 bin 372’si Ak Parti’ye oy vermediği söylüyor.

Arap, Kürt, Zaza olduğunu söyleyen 24 bin 838 kişiden sadece 342 kişi MHP’ye oy verdiğini söylerken, bu kişilerden 24 bin 496’sı MHP’li değilim diyor.

İnançlı, dindar, sofu olduğunu söyleyen 128 bin 821 kişiden HDP’ye oy verenlerin oranı sadece 682. Buna karşın “HDP’ye oy vermedim” diyenler bu grupta 128 bin 139.