Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu şekilleniyor! Tek aday şartı yasayla gelecek

Cumhurbaşkanlığı Seçimi Kanunu’nda gerçekleştirilecek değişikliklerle, yeni sistemdeki uygulamalara ilişkin anayasa değişikliğinin “flu” bıraktığı pek çok konu netleşecek. Yapılacak düzenlemeler ile, Meclis dışı partiler için mevcutta var olan her partinin Cumhurbaşkanlığı için “tek aday” gösterebilme sınırlaması, TBMM’de grubu bulunan partiler için de geçerli kılınacak.

Ak Parti’nin, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine göre devletin yapılandırılması ve mevzuatın uyarlanmasına yönelik yapılacak düzenlemeler için oluşturduğu, “uyum” komisyonları çalışmalarını sürdürüyor. Bu kapsamda, Cumhurbaşkanlığı Seçimi Kanunu’nda yapılacak değişiklikler de şekillenmeye başladı. Bu çerçevede söz konusu yasada yapılması planlanan bazı değişiklikler şöyle:

Bir koltukta iki karpuz olmayacak: Anayasa değişikliğinin ardından bir kişinin aynı anda yapılacak seçimlerde hem milletvekilliğine hem de cumhurbaşkanlığına aday olup olmayacağı tartışma konusu olmuştu. Özellikle Cumhurbaşkanlığı’na aday olmayı düşünen parti genel başkanları açısından önemli bu tartışmaya yasal düzenleme ile nokta konulacak. Bir kişinin hem Cumhurbaşkanlığı hem de milletvekilliğine aday olamayacağına ilişkin açık hüküm yasaya konulacak.

100 bin imzayla adaylık: 16 Nisan referandumuyla 100 bin seçmenin imzalı desteğiyle Cumhurbaşkanlığı adaylığı mümkün hale getirildi. Bu imzaların nasıl toplanacağı konusunda ilk etapta gündeme gelen “noter” formülünden vazgeçen Ak Parti iki seçenek üzerinde duruyor. İlk formül, vatandaşın bağlı olduğu ilçe seçim kuruluna bizzat giderek istediği adayla ilgili dilekçe vermesini öngörüyor. Bu formüle göre ilçe seçim kurullarında toplanan imzalar 100 bini bulduğunda, YSK o kişiye aday olmak isteyip istemediğini soracak. Aday gösterilmek istenilen kişinin onayının alınmasının ardından da adaylık işlemleri yapılacak. İkinci formül ise, aday olmak isteyen kişinin adaylığı için gerekli 100 bin imzanın toplanmasını organize edecek 30 kişilik bir komisyon kurmasını, bu komisyon aracılığıyla toplanan imzaların YSK’ya sunulmasını öngörüyor. Taslakta bu formüllerden her ikisine yer verilebileceği ifade ediliyor.

Her parti tek aday gösterebilecek: Anayasa değişikliğine göre siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5’ini almış olan siyasi partiler ile en az 100 bin seçmen aday gösterebilecek. Yani geçmişteki gibi 20 milletvekilinin yazılı teklifi ile adaylık mümkün olmayacak. Mevcut kanunda sadece parlamento dışı partiler için yer alan, “her parti ancak bir aday için teklifte bulunabilir” sınırlaması, TBMM’de grubu bulunan partiler için de hüküm altına alınacak.

İkame için süre: Anayasaya göre Cumhurbaşkanlığı seçiminde 1. tur oylamada bir adayın yüzde 50+1 oyu alamaması durumunda, oylamayı takip eden 2. pazar günü 2. tur oylama yapılacak. Bu oylamaya ilk oylamada en çok oyu almış iki aday katılacak. İkinci tura katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde ise bu tur, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi yoluyla gerçekleştirilecek. Yani ilk turda en çok oyu alan 3. aday, boşalan adaylık yerine 2. tur oylamaya girecek. Ağırlıklı olarak benimsenen formüle göre, 1. tur sonuçlarının Resmi Gazete’de ilanını takip eden gün ya da en geç ertesi gün saat 17.00’ye kadar “ikame” mümkün olabilecek. Bu süreden sonra adaylıktan çekilme olsa dahi ikame yapılmayacak ve son tur bu durumda tek adayla referandum şeklinde yapılacak.

En yaşlı yardımcı vekâlet edecek

Anayasa değişikliğine göre Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde 45 gün içinde Cumhurbaşkanı seçimi yapılacak, yenisi seçilene kadar da Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanı’na vekâlet edip, yetkilerini kullanacak. Anayasadaki bu hüküm, Cumhurbaşkanı yardımcısı sayısının birden fazla olması durumunda hangi yardımcının vekâleti üstleneceğine ilişkin bir netlik taşımıyor. Getirilecek düzenleme ile Cumhurbaşkanlığı’na, “en yaşlı” yardımcı vekâlet edecek.