Kıbrıs için yeni tur

Kıbrıs’ta kapsamlı bir çözüme ulaşılması amacıyla 12 Ocak’ta Cenevre’de düzenlenen ilk oturumla başlayan görüşmelerin yeni faslı, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide’in ev sahipliğinde, Crans-Montana’da başladı. Toplantıya KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Rum Yönetimi Lideri Nikos Anastasiadis’in yanı sıra, garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere de katılıyor. Görüşmelerde Türkiye’yi Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Yunanistan’ı da mevkidaşı Nikos Kotzias temsil ediyor. Avrupa Birliği (AB) ise, gözlemci statüsünde görüşmelerde yer alıyor. Garantör ülkelerden İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson, önceki gün katıldığı akşam yemeğinin ardından ülkesine geri dönerken, konferansta bu ülkeyi Kıbrıs Özel Temsilci Jonathan Allen temsil etti.
Dünkü ilk toplantıda güvenlik ve garanti konusu ele alınırken, Yunanistan, Kıbrıs’ta “sıfır asker ve sıfır garanti” tezini yeniden masaya koydu, garanti sisteminin tamamen ortadan kaldırılmasını istedi. Rum medyası, garanti sisteminin etkisizleştirilmesi için “kontrollü garanti sistemi” gibi bir görüş ortaya atarken, bu çerçevede, Kıbrıs’ta adımların, BM Güvenlik Konseyi’ne danışılarak atılabilmesi savunuluyor. Güvenlik Konseyi’nin izin vermediği durumlarda ise herhangi bir adım atılmaması önerilmekte.
Bir açıklama yapan Eide, “Başarının kapsamlı bir çözüm olduğunu” belirtti.
‘Montana son değil’
Çözümün zor, ama imkansız olmadığını söyleyen Eide, “İyi bir başlangıçtı, yapıcıydı” dedi. Daha önceki açıklamalarında “Montana Kıbrıs için sondur” açıklaması yapan Eide, önceki gün, “Montana son değil, en iyi çözüm fırsatı” ifadesini kullandı.
BM Genel Sekreter Yardımcısı Jeffrey Feltman da, ilk gün için “Atmosfer olumlu. Dikkat çekici bir biçimde, olumlu bir tavır var” dedi.

Türkiye’den öneriler

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ilk gün “Biz buraya çözüm için geldik. 50 senedir devam eden bu sorun, artık bir çözüme kavuşturulmalı” mesajını verdi. Türk tarafı, güvenlik ve garantiler başlığında görüşlerini ayrıntılı olarak iletirken, garanti sisteminin, kurulacak yeni ortaklığın yaşaması için neden gerekli olduğunu ayrıntılarıyla anlattı. Yeni anayasal düzenin nasıl olacağının da bilinmesi gerekeceğini dile getiren Türk heyeti, iki taraf arasında sürdürülen başlıklarda açıkta kalan konularda varılacak ilerlemenin, konferansın başarısı için gerekli olduğunu belirtti.
Öte yandan görüşmelerde masada bazı önerilerin yer aldığı öne sürüldü. Bunlar şöyle;
Mevcut garanti anlaşması, Türk ve Rum kurucu devletlerinin eşitliği temelinde oluşacak yeni federal yapıya göre revize edilecek,
İzleme komitesi kurulacak. Komitede 3 garantör, Kıbrıslı Türk ve Rumlardan 2’şer üye, federal devletten de iki üye yer alacak. Federal anayasa ve kurucu devlet anayasalarının işleyişi garanti edilecek.
Her şey yolunda giderse Ada’daki asker sayısı 3 garantör ülke tarafından yeniden gözden geçirilecek.

‘Sıcak’ diyalog

Cenevre’deki ilk toplantıda “Hazırlanmamız gerekir” gerekçesiyle Türkiye’nin “Hemen çalışalım” teklifine sıcak bakmayan Yunanistan Dışişleri Bakanı Kocias ile Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu arasında ilginç bir diyalog yaşandı. Kocias, Çavuşoğlu’na dönerek, “Mevlüt, yarın Yunanistan’da hava 43 derece olacakmış” dedi. Çavuşoğlu’nun cevabı, “Nikos o yüzden hiçbir yere gitmeden burada (masada) olman gerekiyor” oldu.