New York Times, İsrail askerlerinin çektiği videoların izini sürdü: 'Kaç mahalleyi sildiğimi saymayı bıraktım'

Derleyen: Ayşe Kısakürek Sosyal medya videolarının analizi, İsrail askerlerinin Gazze'de kendilerini filme aldığını ve sivil mülk gibi görünen yerleri yok ettiğini ortaya koydu. Görüntüler savaşa nadir ve gayr-ı resmi bir pencere sunuyor.

Videolardan birinde; İsrailli bir asker, buldozerini Gazze'nin kuzeyindeki Beyt Lahya'daki bir caddede sürüyor. Asker buldozeriyle yıpranmış bir arabayı yarı yıkılmış bir binaya doğru iterken kameraya baş parmağını kaldırıyor. Militarist bir marş eşliğinde kişisel TikTok hesabında yayınlanan videonun başlığında 'Kaç mahalleyi sildiğimi saymayı bıraktım' notu yazılmıştı. 

İsrail'in Ekim ayındaki işgalinden bu yana askerler, sosyal medyada Gazze'den videolar paylaşarak sahadaki operasyonlara nadir ve gayri resmi bir bakış açısı sundu. Bazıları küçük insan çevreleri tarafından görüntülendi, diğerleri ise on binlere ulaştı.

KENDİLERİ PAYLAŞTILAR

Bazı videolar bir askerin hayatının dikkat çekici olmayan kısımlarını gösteriyor; yemek yemek, vakit geçirmek veya yakınlarına mesaj göndermek. Diğerleri ise; askerleri Gazze sakinlerine ait mağazalara ve okullardaki sınıflarına zarar verirken, Filistinliler hakkında aşağılayıcı yorumlarda bulunurken, sivil mülk olduğu anlaşılan yerleri buldozerlerle yıkarken ve bazı aşırı sağcı İsrailli politikacılar tarafından desteklenen aşırıcı ve kışkırtıcı bir fikir olan 'Gazze'de İsrail yerleşimleri inşa edilmesi' çağrısında bulunurken yakalıyor.

Ancak buna benzer yeni videolar online yayınlanmaya devam ediyor ve bu, sosyal medyanın savaşı nasıl değiştirdiğini hatırlatıyor. Rusya ve Ukrayna savaşında da benzer olarak askerler artık doğrudan savaş alanından videolar paylaşıyor, sıklıkla çatışma görüntülerini yayınlıyor, hatta bazen kask monteli kameralardan birinci şahıs bakış açısı bile sunuluyor. Cepheden kayda alınan görüntülerde aynı zamanda işkence ve infazları gösteren videolar da yayınlandı.

SOYKIRIM DAVASINDA KANIT OLARAK SUNULDU

İsrail'in Gazze'de sürdürdüğü savaş yoğun bir inceleme altındayken, askerlerin işgal ettikleri Gazze'de çektikleri videolarının çoğu eleştirilere yol açtı. Güney Afrika'nın İsrail'i soykırımla suçlayarak Uluslararası Adalet Divanı'na getirdiği davada, videolardan biri mahkemede yayınlandı ve diğer beşi de delil olarak gösterildi. İsrail suçlamayı kategorik olarak reddetti.

Amerikan New York Times gazetesi, İsrail'in askeri muharebe mühendisliği birimlerine ait 50'den fazla videonun izini sürdü. Videolarda; evler, okullar ve diğer sivil binaları yok etmek için buldozerler, ekskavatörler ve patlayıcılar kullanıldığı görüldü. İsrail kontrolü altındaki bölgelerdeki bu tür yıkımların boyutuna dair endişelerini dile getiren insan hakları uzmanları, uluslararası savaş standartları hatırlatıyor. Söz konusu standartlar, sivil mülklerin yok edilmesi için açık bir askeri gereklilik talep ediyor.

HİÇBİRİ YORUM TALEBİNE CEVAP VERMEDİ

Bu haberdeki videolar, kaydedildikleri tarih ve yerler belirlenerek veya videolarda yer alan askerlerin ve birliklerinin, görüntülerin yüklendiği sıralarda Gazze'de oldukları kanıtlanarak doğrulandı. Videoları çeken ve yayınlayan askerlerden hiçbiri yorum talebine cevap vermedi.

İsrail'in eşi görülmemiş bir vahşete yol açtığı Gazze'de, geride kalan dört ayda 27 bin Filistinli hayatını kaybetti. Kurbanların üçte ikisinden fazlası çocuklar ve kadın.

İsrail ordusu, Gazze'nin kuzey kıyısı boyunca üsler kurdu. Üsler, New York Times'ın incelediği pek çok sosyal medya videosunun arka planını oluşturuyor. Savaştan önce bölge Gazzeli ailelere ait evler, tatil mülkleri, seralar ve tarım alanlarından oluşuyordu. 

'BURASI BENİM EVİMDİ' ŞARKISIYLA KLİP

Şu anda İsrail kıyı üssü olan yerde bulunan hasarlı bir ev, aynı zamanda DJ olan bir yedek asker tarafından Kasım ayında yayınlanan videoda kullanıldı. Klip, son aylarda Filistinlilerle dalga geçen İsrailli sosyal medya kullanıcıları arasında internette yayılan 'This Was My Home' (Burası benim evimdi) adlı İsrail şarkısıyla eşleştirildi.

Videoda şarkının, "Burası benim evimdi, elektriksiz, gazsız" şeklinde devam eden sözleri duyulurken bir İsrail askeri hasarlı evin yıkıntıları arasında görülüyor. Asker daha sonra, pencereye yönelerek dışarıdaki yıkımı işaret ediyor. Uydu görüntüleri, evin Aralık ayı sonlarında yıkıldığını gösteriyor.

Filistin İnsan Hakları Merkezi'nde uluslararası insan hakları avukatı olan Basel el-Surani, New York Times'a şunları söyledi: 

Aynı asker, Kasım ayı ortasında, sözleri; 'Shtayim, Shalosh, Sha-ger' (İki, üç, fırlat) şeklinde devam eden bir müzik videosu yayınladı.Yaygın olarak paylaşılan klipte askerler kamera karşısında dans ediyor ve 'fırlat' kelimesi duyulduğunda videoda havaya uçurulan binanın görüntüsü dikkat çekiyor.

New York Times gazetesi, TikTok yetkililerine paylaşılan videolarla alakalı soru yöneltti. Kısa süre sonra klipler platformdan kaldırıldı. Bir temsilci, videoların nefret söylemi ve davranışlarla ilgili politikalar da dahil olmak üzere kuralları ihlal ettiğini söyledi. Facebook ve Instagram'ın sahibi olan Meta ise, yorum talebine cevap vermedi.

YIKIMLARA AÇILAN PENCERE

İncelenen en aktif hesaplardan bazıları; ordunun yollarını açmak, tünelleri keşfedip yok etmek ve yapıları yerle bir etmek için buldozerler de dahil olmak üzere ağır makineler kullanan İsrail ordusunun Savaş Mühendisliği Birliği birimlerindeki askerlere aitti. New York Times, söz konusu birimin Gazze'de yol açtığı yıkımları belgeledi.

Ocak ayı başında Gazze'nin güneyinde konumlanan Han Yunus'un eteklerinde çekilen bir videoda, arka planda sivil binaları yıkan patlamalar başlamadan önce askerlerin nargile içtiği dikkat çekti. Daha sonra ise, kadeh kaldırarak imza attıkları yıkımı alenen kutladıkları görüldü. 

Bazı videolarda askerler, yapıları ve mülkleri yok ederken Filistinlilerle dalga geçiyor. Bir TikTok videosunda askerler bir binanın buldozerlerle yıkılmasını Gazze'nin tamamen yok edilmesi çağrısı yapan İsrailli şarkıcı Eyal Golan'a ithaf ediyor. Güney Afrika, Uluslararası Adalet Divanı'nda İsrail'e karşı açtığı davada bu videoyu 'askerlerin soykırıma yönelik konuşması' olarak adlandırarak kanıt olarak gösterdi.

Buldozer Han Yunus'ta kısmen yıkılmış bir evin kalan duvarlarını yerle bir etmek için ilerlerken askerler 'Eyal Golan, sevgili kardeşimiz, seni seviyoruz' diye bağırıyor ve ekliyor: 

YIKILMIŞ BİR MANZARA 

Bir asker, 12 Aralık'ta TikTok hesabında, Gazze'nin kuzey kıyı şeridindeki İsrail işgal üssünün yakınında üç zırhlı buldozer ve tahrip edilmiş bir manzaranın bulunduğu fotoğrafı paylaştı. Fotoğrafa, "Bu, çok fazla çalışmanın ardından gerçekleşti; biz oraya ulaşana kadar her yer yeşillikler ve evlerle kaplıydı" notu düşülmüştü.

Kıyı boyunca yaklaşık bir buçuk kilometre güneyde, Aralık ayı sonlarında çekilen uydu görüntülerinde de benzer bir yıkım görülebiliyor. Aralarında evlerin de bulunduğu en az 63 binanın üssün yerle bir edildiği dikkat çekiyor. Savaş Araştırmaları Enstitüsü'nün (ISW) yayınladığı haritalara göre, o dönemde bölge, İsrail kontrolündeki bölgenin sınırından yaklaşık dört kilometre uzaktaydı.

New York Times, 63 yapının her birinin koordinatlarını İsrail ordusuna gönderdi ve bunların imhası konusunda yorum talebinde bulundu. Yazılı bir notla verilen cevapta ordu, İsrail'in 'şu anda karmaşık bir savaşla mücadele ettiği' ve 'şu anda belirli vakaları belirli koordinatla geriye doğru takip etmekte zorluklar olduğu' ileri sürdü. 

Dört hukuk uzmanı, üssün yakınındaki sosyal medya videolarını ve uydu görüntülerini inceledi ve görüntülerin, Cenevre Sözleşmelerinin ihlali olan yasa dışı yıkımı göstermek için kullanılabileceğini aktardı.

İsrail, Ekim sonundan bu yana Gazze'de büyük miktarda arazi ve mülkü yıkmak için buldozerler kullanıyor. İsrail yanı sıra 'tampon bölge' oluşturma savunmasıyla Gazze’nin yaklaşık 59 km uzunluğundaki kara sınırı boyunca yıkımlar yürütüyor. Hukuk uzmanları bu yıkımların yasallığını sorguladılar ve yıkılan binaların tamamının tehlike oluşturmasının olası olmadığının altını çizdiler.