Türkiye'den ABD'ye 45 milyar dolarlık rest

ABD Kongresi’nin alt kanadı Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi, 1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddialarını içeren 252 nolu tasarıyı bugün görüşerek oylayacak.

Görüşme, TSİ 17.00’da başlayacak. Demokrat Parti California Milletvekili Howard Berman’ın başkanlığını yaptığı komitede, 46 milletvekili bulunuyor. Komitede, bugünkü görüşmeye hangi milletvekillerinin katılacağının önem taşıdığı belirtiliyor. Tasarıya destek veren ile karşı çıkan milletvekillerinin sayısının birbirine yakın olduğu, bu nedenle sonuçtaki oy farkının çok az olabileceği ifade ediliyor.

Komitenin toplantısını, tasarıya karşı lobi faaliyetinde bulunmak için hafta başından bu yana Washington’da temaslarda bulunan ve özellikle dün, kararsızlar ile tasarıya “evet” demeyi düşünen milletvekilleriyle görüşen TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanı Murat Mercan ile TBMM Türkiye-ABD Parlamentolararası Dostluk Grubu Başkanı Suat Kınıklıoğlu’nun başkanlığında heyetler de izleyecek.

ABD Başkanı Barack Obama’ya ve Amerikan devletine, “1915 olaylarını soykırım olarak tanıması” çağrısında bulunan tasarı, geçen yılın Mart ayında, Temsilciler Meclisi’ndeki Ermeni lobisinin en önemli isimlerinden Demokrat milletvekilleri Adam Schiff ve Frank Pallone ile Cumhuriyetçi milletvekilleri George Radanovich ve Mark Kirk tarafından sunulmuştu.

Tasarı, komiteden geçse bile bağlayıcılığı bulunmuyor, tavsiye niteliği taşıyor. Ancak, tasarının komiteden geçmesi halinde Temsilciler Meclisi Genel Kurulu’na sunulması gündeme geliyor. Yine de tasarının Genel Kurul’a çıkması kesin değil. Nitekim, 252 sayılı tasarının aynısı 2007 yılında da Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu’nda 21’e karşı 27 oyla kabul edilmişti, ancak o zamanki Başkan George W. Bush yönetiminin çabaları sonucu, Temsilciler Meclisi genel kurulu tasarıyı gündemine almamıştı.

Öte yandan, tasarının Temsilciler Meclisi Genel Kurulu gündemine gelip, kabul edilmesi durumunda dahi bağlayıcılığı olmayıp, tavsiye niteliğini taşıyor. ABD Başkanı Barack Obama ve ABD yönetiminin tavsiyeye uyması gerekmiyor, ancak tasarının kabulü, Kongre üyelerinin bu konuya “hassasiyet” gösterdiğini ifade ediyor.

ABD'Lİ DEV ŞİRKETLER TASARIYA KARŞI BİRLEŞTİ

ABD’de savunma, havacılık ve uzay endüstrisi alanındaki önde gelen şirketler, Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’ni, bugün görüşülecek “Ermeni soykırımı” tasarısını reddetmeye çağırarak, tasarının geçmesinin Türkiye’ye ihracatı tehlikeye atacağı uyarısında bulundu.

Lockheed Martin, Boeing, Raytheon, United Technologies ve Northrop Grunman şirketlerinin icra kurulu başkanları, Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Howard Berman’a, 26 Şubat’ta ortak mektup göndererek, Türkiye’ye yönelik Amerikan savunma ve uzay endüstrisi ihracatının geçen yıl toplam 7 milyar doları geçtiğini vurguladı ve “tasarının komiteden geçmesinin Türk-Amerikan ilişkilerinde çatlağa yol açacağı ve Amerikalıların iş faaliyetlerini riske atacağı” yönünde uyardı.

ABD’de 270’ten fazla üye şirketi temsil eden Havacılık ve Uzay Endüstrileri Derneği (AIA) de, ayrı bir mektupta, tasarının geçmesine ilişkin kaygısını, Türkiye’ye ihracatın 2008 yılında üçe katlanarak 10 milyar doların üzerine çıktığı ve Amerikan şirketlerinin şu anda daha fazla silah satışı peşinde olduğu sözleriyle dile getirdi.

AIA Başkanı Marion Blakey, “Mevcut ekonomide, en önemli ticaret ortaklarımızdan birini küstürerek, Amerikan ihracatının artırılmasına ve iş faaliyetlerinin sürdürülebilir kılınmasına sırtımızı çeviremeyiz” dedi.Carneige Uluslararası Barış Vakfı isimli düşünce kuruluşunun uzmanı ve Lehigh Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Henri Barkey de, Washington Post gazetesinde yayımlanan makalesinde, “Ermeni soykırımı tasarısı her bakımdan saçma” diye yazdı. Tasarının geçmişte olduğu gibi bu yıl da “fazla ilerlemesinin” beklenmediğini belirten Barkey, milletvekillerinin de bunu bildiğini, ancak Ermeni lobisinden “puan kazanmak” için tasarıyı desteklediklerini vurguladı.

Barkey, “ABD Kongresi yıllık Ermeni soykırımı tasarısını iptal etmelidir” diyerek Amerikan milletvekillerinin güçlerini, eski çatışmaları yeniden ele almak yerine, halen devam eden çatışmaları sona erdirmek için kullanmalarını tavsiye etti.Öte yandan ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Philip Crowley, Ermenistan ve Türkiye’yi “geçmişe bakmaya değil, ileri doğru hareket etmeleri yolunda desteklediklerini” söyledi.

Süreç nasıl işleyecek?

- Ermeni yasa tasarısı ABD’nin iki yasama organından biri olan Temsilciler Meclisi’nin Dış İlişkiler Komisyonu’nda bugün oylanacak.

- Çok büyük ihtimalle kabul edilip meclis genel kuruluna sevkedilecek.

- Bu durumda yasa tasarısını genel kurulda oylatma kararı Meclis Başkanı Nancy Pelosi’ye ait.

- Yasanın geçmesi için 435 vekilden 218’inin oyu gerekiyor. Yasa tasarısının altında ise 137 vekilin imzası var. Komitede kabul edilmesinin ardından bu sayının artması bekleniyor.

- ABD’de bir tasarının yasa haline gelmesi için Temsilciler Meclisi, Senato ve Başkan’ın oyuna ihtiyaç var. Ermeni tasarısı da Temsilciler Meclisi’nin ardından Senato’ya gidecek.

- Tasarının Senato’dan geçme ihtimali düşük.

- Ermeni diasporası ise Amerikan Meclisi’ne bunu kabul ettirerek Türkiye’ye karşı sembolik ve stratejik bir zafer kazanma peşinde.