Akıl değil, katkı vermek niyetine

“Hayatın bizim ona verdiğimizden başka anlamı yoktur”

Özcan Köknel

"Kökeninden kopmamış, mayası ve ırası bozulmamış, öz ekinli ‘kültürlü’, özverili, erdemli, dirençli, sözü özüne uyan, ağzından çiğ söz, elinden çürük iş çıkmaz. Sevgiyi öfkeden, uzlaşıyı kavgadan üstün tutardı. Beyninin teknesinde yoğurduğu, yüreğinin ateşinde pişirdiği düşüncelerini yumuşak ve inandırıcı bir sesle savunurdu. Bitkilere can veren sular gibi sessiz ve derinden akmak, köklü dostluklar kurmak, darda ve zorda olanların yardımına koşmak, özgün anılarla yüklü bir çınar. Ağırbaşlı, öz güvenli, toprağa sağlam basan. Dili kaynak suları gibi arı ve duru. Biçemi yeni sağılmış süt gibi ılık ve oğul balı gibi tatlıydı. Keskin bir gözlemciydi. Belleği varsıl bir bilgelikti. Düşünceyi eyleme, düşü gerçeğe dönüştüren bir devrimciydi. Beyninin ve yüreğinin duyargaları olumlu, bilime ve çağdaş uygarlığa dönüktü.”

Okuduğunuz satırları yıllar önce eğitimci Mahmut Yağmur’un, Cumhuriyet’teki köşesinden aşırmıştım. İnci tanesi gibi dizili, hacimli sözcükleri anlayabilmek için okumayı yaparken bir yanıma diğer bir yazın ustası Ali Püsküllüoğlu’nun ‘Arkadaş’ Türkçe Sözlüğünü koymuştum. Böylesine temiz, anlaşılır, doygun, özgün Türkçe ile anlatılan insan, Cumhuriyet yıllarında dönemin ilk efsane öğretim müdürü, Köy Enstitüleri’nin mimarı İsmail Hakkı Tonguç. İnsan yaşamında ilerleyen yıllar, kaslardaki gücü eksiltirken eğer avara kasnak ‘boşa’ geçmiyorsa anlar, bilgeleşme mevsimi başlar dolu dolu yaşayarak. Kitaplar, dergiler, ansiklopediler, sözlükler, gazeteler öncü, bilgi çoğaltıcı işlevleri üstleniyorlar. Ve o yapıtları üstün bilgileriyle donatan, güzelleştiren, değerli kılan yüce insanlar. Değerli insan, Mahmut Yağmur’un köşe yazısını okumaya giriştiğimde baktım ki olmayacak, bilgim yetmeyecek, zorlanacağım sözcükleri anlamada. İşte o zaman ‘Arkadaş’ sözlüğünü bir yana aldım, kurtarıcım oldu. Takıldığım her sözcükte başvurdum ‘Arkadaş’a. Akıl değil, katkı vermek için birkaç örnek:

Töz: Cevher.
Tansık: Mucize.
Deyirgi döneminde: Hasat mevsiminde.
Oylumlu: Uzayda yer dolduran geniş, büyük.
Erim: Menzil. Bir şeyin erişebileceği, ulaşabileceği uzaklık. Esen kalın aydınlık günler.

Bir kenara yazın bulunsun

Kendi ağacını kendin sulayıp, dibini çapalayıp, yaprağını aralayıp, kendin büyütmezsen; ağaç boy verir ama meyve vermez.  (Aydın Engin)

Bir sorunun yalnızca kendini ilgilendiren bölümünü bilen, o konuda pek az bilgi sahibidir.   (John Stuart Mill)

Niçinin yanıtını aramayın. Bulamazsınız. İnsan ancak nasılın yanıtını bulabilir. Niçin dünyaya geldiğimizi bilmiyoruz. Ama nasıl geldiğimizi biliyoruz. (Auguste Comte)

Eleştirilmek bazen üzücüdür. Fakat hiç eleştirilmemek her zaman tehlikelidir.   (Victor Hugo)

Verenler her şeye sahiptir. Saklayanlar hiçbir şeye. (Hint atasözü)

Bir hikaye

Aslan, şaşıp düşerek dostluğuna kabul ettiği bir tilki tarafından tuzağa düşürülerek eli kolu bağlanır. Yine dostluğunu sunması koşuluyla da bir fare tarafından ipleri çözülerek kurtarılır. Kurtulur kurtulmaz da yürüyüp gider. Ardından, ‘Hani kalıp beni dostluğuna kabul edecektin?’ diye seslenen fareye, ‘Aslanların tilkiler tarafından bağlandığı ve fareler tarafından kurtarıldığı bir ülkede benim yerim olamaz’ der ve ardına bile bakmadan yürüyüp gider.