Montrö Boğazlar Sözleşmesi Nedir? Tarihi, Maddeleri, Önemi, Nedenleri Ve Sonuçları

Montrö Boğazlar Sözleşmesi, 1936 yılında imzalanmış bir sözleşmedir. Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Türkiye'ye Çanakkale ve İstanbul boğazları üzerinde kontrol ve savaş gemilerini düzenleme hakkı verilmiştir.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi Nedir?

Montrö Boğazlar Sözleşmesi 1936 yılında imzalanmış olan uluslararası bir sözleşmedir. Bu anlaşma ile Türkiye'ye İstanbul ve Çanakkale boğazları üzerinde savaş gemilerini düzenleme ve kontrol etme hakkı verilmiştir. Türkiye'ye boğazlar hakkında tam kontrol hakkı veren Montrö Boğazlar Sözleşmesi aynı zamanda barış zamanında sivil gemilerin de boğazlardan geçişini garanti altına alır. 

Tarihi, Maddeleri, Önemi, Nedenleri Ve Sonuçları

Montrö Boğazlar Sözleşmesi 20 Temmuz 1936 yılında Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya, Sovyetler Birliği, Romanya, Japonya, Avusturya, Büyük Britanya, Fransa ve Bulgaristan tarafından imzalanmıştır. Bu sözleşme ile Türkiye'nin kısıtlanmış olan hakları iade edilmiş ve Boğazların egemenliği Türkiye'ye verilmiştir. Montrö Boğazlar Sözleşmesi 9 Kasım 1936 yılında yürürlüğe girmiştir ve Milletler Cemiyeti Sözleşme Serisine de 11 Kasım 1936 yılında kaydedilmiştir. Sözleşmenin süresi yürürlüğe giriş tarihinden itibaren 20 yıl olarak belirlenmiştir.

İlk maddede doğrulanmış olan geçiş özgürlüğü ilkesi ise sonsuz bir sürelidir. 20 Temmuz 1956 yılında sözleşmenin süresi bitmiştir ve imzalayan devletler tarafından maddelerin değiştirilmesi girişiminde bulunulmuştur. Fakat bunda başarılı olunamamıştır. Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile boğazlar üzerindeki tüm sorun çözülmüş ve egemenlik Türkiye'ye verilmiştir. Türkiye'nin milli çıkarlarını kapsadığı için önemli bir sözleşmedir ve boğazlar üzerinde tam kontrol hakkı verir. Ayrıca sözleşme İstanbul ve Çanakkale boğazlarındaki savaş gemilerini düzenleme hakkını da Türkiye'ye verir. Montrö Boğazlar Sözleşmesinin maddeleri şu şekildedir:

Barış zamanında gece ve gündüz ne olursa olsun boğazlardan geçişlerde tam özgürlük olacaktır.

Savaş zamanında Türkiye, savaş taraf değilse ne olursa olsun Boğazlardan geçiş özgürlüğüne sahiptir. 

Savaş zamanında Türkiye savaştaysa Türkiye ile savaşan ülkeye bağlı olmayan ticaret gemileri, yardım etmemek koşulu ile Boğazlardan geçme özgürlüğe sahiptir. Bu gemiler gündüz girecekler ve her seferinde de Türk makamlarının gösterecekleri yoldan giriş yapacaklardır.

Boğazlar kayıtsız şartsız Türkiye Cumhuriyeti'ne bırakılacak ve ayrıca tahkimat şansı tanınacaktır.

Türk Hükümeti, savaş gemilerinin Boğazlardan geçişine dair her hükmün yürütülmesine sahip çıkacaktır.