70 gram kaju 90 gram fındık!

Duygu Erdoğan

Koronavirüs pandemisi ile evlerde geçirilen süre artarken, atıştırmalık arayışında kuruyemişler ilk sırayı aldı. Yanı sıra Ramazan ayının başlamasıyla yine bu haftanın alışverişinde kuruyemişlerin hatırı sayılır yeri vardı. Artık tüketici, eskisi gibi kuruyemişçiden almak yerine marketten paketli kuruyemiş tercihi yaparken, azalan paket gramajları ve artan fiyatlar dikkati çekmeye devam ediyor. Market raflarında 29 gram, 90 gram, 145 gram fındık; 145 gram, 180 gram Antep fıstığı; 70 gram, 140 gram kaju; 90 gram, 180 gram yer fıstığı göze çarpıyor. Tüketici çoğu zaman ambalajlı kuruyemişte ‘200 gram’ algısıyla aslında daha az gramajlı olan ürünü almış oluyor. Üstelik küçülen ambalajlar maliyeti yükseltirken, dolayısıyla tüketiciye yansıyan fiyatı da artırıyor. Örneğin Osmaniye’de Türkiye’deki bazı marketler ve firmaların tedarikçisi olan firmadan yer fıstığının kilosu 20 liraya çıkarken, İstanbul’da markette 90 gramı 5.5 liraya satılıyor. 100 gramının 6 lira olarak hesaplanmasıyla, birim fiyatından kilosu ise 60 lira oluyor. Tüm Kuruyemiş Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TÜKSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Aykut Dinler, paketli kuruyemişte yüksek fiyatın, dünyada artan hammadde fiyatlarının etkisiyle artan ambalaj maliyeti nedeni ile oluştuğunu söyledi.

‘Paketi daha pahalı’

Buna göre ambalajlı kuruyemiş gramajları ve fiyatları şöyle:

Fındık; 90 gram 13 lira, 145 gram 20 lira, 160 gram 24.75 lira, 180 gram 26 lira. Yer fıstığı; 90 gram 5.50 lira, 180 gram 10 lira. Antep fıstığı; 145 gram 24 lira, 180 gram 30 lira, 200 gram 22 lira. Leblebi; 200 gram 9 lira/11 lira. Çekirdek; 180 gram 10 lira. Kaju; 70 gram 14 lira, 140 gram 27.50 lira. Kuru kayısı; 140 gram 13 lira, 165 gram 14.50 lira.

Aykut Dinler, kuruyemiş fiyatlarının genel olarak bir süredir stabil seyrettiğini anlatırken, fiyat artışlarının enflasyon oranı kadar olduğunu söyledi. Dinler, ortalama artışların yüzde 10-15 seviyesinde olduğunu belirtirken, “Kuruyemişte çok ciddi bir artış olmadı ama ambalaj fiyatlarında anormal bir yükseliş var. Karton koliden tutun da boyalı ambalaja naylon torbaya kadar maliyetler katlanıyor. 2 liraya yaptırdığımız bir koli 6 liraya çıktı. 4 euro’ya yaptırdığımız ambalaj malzemesi 6 euro’yu geçti. Çekirdek, leblebi gibi uygun fiyatlı ürünlerde paket maliyeti daha fark edilir oldu. Çünkü paketin içindeki ürünün değeri kadar paketin fiyatı var. Hurma, ceviz ve bademde ise ithalat kaynaklı döviz kuru farkı var” dedi.

‘100’er gram artmalı’

Eskiden özellikle kuruyemişçilerden daha yüksek gramajlı ürünler alındığını hatırlatan Dinler, artık tüketicilerin daha düşük gramajlı ürünlere talebi olduğunu söyledi.

Ancak gramajlar konusunda belli bir orana göre düzenleme yapılmadığını aktaran Dinler, şöyle konuştu:
“Bir standardı olması gerektiğini kabul ediyoruz. Mesela 100’er gram şeklinde azalıp artmalı. Tüketicinin algısı da genelde bu yönde oluyor.”

Paketsiz kilosu daha ucuz!

Üretici şehirlerin ticaret borsalarında ve paketsiz olarak kuruyemişçi satışlarına bakıldığında ise şu fiyatlar görülüyor; Denizli Ticaret Borsası’nda nohut 4-5 lira, leblebi 7-11 lira, kuruyemişçide ise kilosu 15-17 lira. Çiğ ay çekirdeği kilosu ise 10 lira. Kavrulmuş Antep fıstığı Gaziantep Ticaret Borsası’nda kilo fiyatı 68-75 lira arasında işlem görüyor. Kuruyemişçilerde ise 80-100 lira aralığında bulunuyor. Fındık, FİSKOBİRLİK internet sitesinde çeşitli gramajlara alınabiliyor. 250 gramı 27 lira, 400 gramı 43.50 lira, 1 kilosu ise 92 liraya satılıyor, kuruyemişçide ise 93 lira. İstanbul’da çerez alımı için uğrak noktalardan Eminönü çarşılarında ise Antep fıstığı kilosu 70-80, fındık kilosu 80-85, leblebi kilosu 20-24, çekirdek kilosu 20-25, yer fıstığı kilosu 30-35 lira bandında bulunuyor.

‘OnlIne siparişe yöneliş var’

Tüketicilerin artan e-ticaret alışkanlığı, kuruyemiş alışverişinde de öne çıkıyor. Özellikle üretici bölgelerden leblebi, fıstık, fındık alımı giderek yaygınlaşıyor. Bu kapsamda tüketicilere online alışverişlerinde dikkatli olmaları da tavsiye ediliyor.

Osmaniye’de coğrafi işaretli Osmaniye yer fıstığı satışı yapan firmalardan birinin yetkilisi olan Ali Binboğa, son yıllarda tüketim alanı artan fıstıkta talebin yüksek olduğunu söyledi. Bölge çiftçisi için geçim kaynağı olan yer fıstığının yeni yeni başka bölgelerde de ekiminin yapıldığını anlatan Binboğa, “Kavrulmuş olarak yer fıstığı kilosunu 20 liraya satıyoruz. Paketlenince markalı ürünün fiyatının daha yüksek olması normal ama aradaki kar yüksek” dedi.