Ayıkla pirincin taşını! Dünya bunu tartışıyor: Gıda krizi kapıda mı?

DUYGU ERDOĞAN - Yılın ikinci çeyreğinde hızlı bir fiyat artışıyla karşılaşılan pirinçte, yeni bir fiyat atağı başladı. Fiyatların yeniden yükselişinin arkasında ise dünyanın ikinci büyük pirinç üreticisi Hindistan’ın ihracata yasak getirme tartışmaları var. Küresel iklim değişikliği nedeniyle sıcaklar ve yoğun yağışlarla karşılaşan Hindistan, iç tüketimini garanti altına almak için ürettiği pirinci ihraç etmek istemiyor. Bloomberg raporuna göre, Hindistan hükümetinin basmati dışındaki tüm pirinçler için yasaklama planı, pirinç fiyatlarında yukarı yönlü yeni bir ivme getirdi. Son bir yıllık süreçte türlerine göre dünya piyasasında dolar bazında ton başına yüzde 24 ila yüzde 58 fiyat artışı yaşanan pirinçte, yeni bir fiyat dalgasının özellikle gıdaya ulaşmakta zorluk çeken ülkeler açısından büyük bir sorun olacağı değerlendiriliyor. Devir stoku olan ve yeni mahsulde şu an için bir sorun görünmeyen Türkiye’yi ise pirinçte risk beklemiyor. Zaten yüksek olan iç piyasa fiyatlarının devam edeceği, ancak pirinç stokunun yeterli olacağı değerlendiriliyor.

Güvenlik stoku var

Geçen ay çeltik tohumlarının toprakla buluştuğunu hatırlatan Reis Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Reis, bitki gelişiminde şu an için sorun görülmediğini söyledi. Daha önce sıfırlanan gümrük vergisi ile ciddi oranda pirincin Türkiye’ye geldiğini anımsatan Reis, buradan kaynaklı 115-140 bin ton arası ithal ürün stoku da olduğunu ifade etti. Yeni gelecek hasat ve güvenlik stoku ile Türkiye’nin risk durumunda olmadığını vurgulayan Reis, “Dünya piyasalarında bir hareket olsa da Türkiye’yi bu durumda etkilemeyecektir” dedi.

‘Yeni tarım düzeni’

Dünyada üretici ülkelerin ‘yeni bir tarım düzeni’ ekseninde hareket ettiğini anlatan Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, pandemiden sonra kısıtlamalara dikkat çekerek, “Bir yandan iç tüketim için koruyuculuk politikalarıyla gelişen stok tutma; diğer yandan daha yüksek fiyat için ihracatı zorlaştıran uygulamalar var. En küçük duyum bile fiyatlarda anlık oynaklık yapıyor” diye konuştu.

Üretim yeterliliği yüzde 75’i aşıyor

Pirincin kabuklu, ayıklanmamış hali olan çeltikte Türkiye üretimi, yıllara göre 900 bin ton ile 1 milyon ton arasında değişiyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Bitkisel Üretim 1. Tahminine göre 2022 yılında 950 bin ton çeltik üretimi yapılırken, 2023’te 876 bin ton üretim bekleniyor. Pirinç üretimi ise bu sayede 600 bin ton civarında oluyor. Ülkenin üretiminin tüketimine yeterlilik oranı yüzde 75 olarak kayıtlara geçiyor. Bu oran genel itibarıyla yüzde 75-85 arasında değişiyor. Kişi başı tüketim ise 8.8 kilo. Hava şartları nedeniyle bu sezon pirinç ekimi 15-20 gün geç başladı. Buna göre hasadın da ekim ayına uzaması bekleniyor.

Türkiye pirinçte ihtiyaç duyduğu oranı değişmekle birlikte, Yunanistan, Bulgaristan, İtalya, ABD, Mısır gibi ülkelerden ithal ediyor. Hindistan’dan ise basmati gibi özellikli ürün alıyor.