Bankacılıkta denetime dikkat

Bankacılıkta denetime dikkat
Vergi Dünyası
MUSTAFA ÖZYÜREK

"Mali Sektöre Olan Borçların Yeniden Yapılandırılması" son günlerin en çok tartışılan yasal düzenlemesi oldu. Tasarı ilk açıklandığında çeşitli çevrelerden yoğun tepkiler geldi. Biz de bu köşede yayımlanan "El Yordamıyla Bankacılık" yazımızda yeni yasa ile 19 bankanın sahiplerinden alınmasına, bazılarının hapse girmesine, Hazine’den 20 milyar dolar aktarılmasına yol açan, mali durumu zayıflayan bankaları Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na alma politikasından vazgeçilmesi noktasından bankalara Hazine’ce destek noktasına gelen temel değişikliğin çifte standart oluşturduğunu ve haksızlıklara neden olduğunu anlatmaya çalışmıştık. Ayrıca, esas sorunun üretim ve ihracat yapan, istihdam yaratan reel sektörün desteklenmesi olduğunu, tasarıda bu yönde herhangi bir hüküm bulunmadığını belirtmiştik.

Operasyon şeffaf olmalı
Erzurum milletvekili Aslan Polat Meclis Genel Kurulu’nda tasarı görüşülürken konuşması sırasında bizim yazımıza da değindi.
Koalisyon içinde büyük çatışmalara yol açan, Kemal Derviş’i istifa noktasına getiren tasarı TBMM’ce kabul edildi. Meclis’te yasaya reel sektörün desteklenmesi noktasında önemli eklemeler yapıldı.
Meclis’te kabul edilen yasanın doğru uygulanabilmesi için BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu)’na büyük görevler düşmektedir. Bankalara aktarılacak kamu kaynaklarının somut ölçülerle şeffaf bir şekilde aktarılması ve reel sektöre verilecek destek konusunda adil, tutarlı ve şeffaf davranılması BDDK’nın göstereceği basirete bağlıdır.
Bankalar halktan topladığı mevduatı reel sektöre kullandıran aracı kuruluşlardır. Halkın parasının toplanıp değerlendirilmesi ve reel sektöre kredi olarak aktarılmasında kurallara bağlılık ve güven esastır. Ne yazık ki kamu otoriteleri bugüne kadar gerek bankaların kurulmasında gerekse çalışmalarında üzerlerine düşen görevleri yerine getirememişledir. O nedenle, 19 banka fona devredilmiş ve Hazine 20 milyar dolar yük altına girmiştir.

Yeminli murakıp denetler
Bankalar hem bağımsız denetim kuruluşları hem de bankalar yeminli murakıpları tarafından denetlenmektedir. Hazine Müsteşarlığı ve kuruluşundan sonra BDDK, bağımsız denetim kuruluşları ve bankalar yeminli murakıplarının raporlarını sağlıklı bir şekilde değerlendirip gereğini zamanında yapmamıştır.
Yeni kanunda bankalarda şeffaflığın sağlanmasına son derece önem verilmektedir. Kanunun 4’üncü maddesinde, BDDK mevduat kabulüne yetkili tüm özel bankaların sözleşmeli bağımsız denetim kuruluşları tarafından denetlenmesini, bu bankaların 31.12.2001 tarihli bilançolarının ikinci bir bağımsız denetim kuruluşuna denetlendirilmesi sağlanacak.
Ayrıca bağımsız denetim kuruluşlarınca düzenlenen rapor ve mali tablolar, kurum tarafından yapılan gözetim ve denetim sonucunda her bir banka için yapılmış olan tespitlerle karşılaştırılarak, bankanın mali durumunu tam olarak yansıtıp yansıtmadığı, esas ve usullere uygunluk açısından ilgili bankanın görüşleri de alınarak kurumca değerlendirilir.
Yasanın değindiğimiz hükümleri, BDDK’nın bugüne kadar özel bankaların güvenilir şekilde denetlenmediği ve açıklanan bilançoların yeterince şeffaf olmadığı düşüncesinde olduğunu göstermektedir.
Şimdi BDDK’nın hem bağımsız denetim kuruluşlarının çalışmalarını hem de hazırladıkları denetim raporlarını yakından izleyip denetlemesi gerekmektedir. Bağımsız denetim kuruluşlarının kurulmasına, çalışmalarına ilişkin yönetmeliklere Bankalar Kanunu gereğince TÜRMOB ve Merkez Bankası’nın görüşü alınarak BDDK tarafından son şekli verilmektedir.

Geçmiş sonuçlara bakılsın
BDDK bankaların mali tablolarını denetleyecek ikinci bağımsız denetim kuruluşunu belirlerken, o kuruluşun geçmiş denetleme sonuçlarını iyi değerlendirmelidir. Bankaları denetleyecek şirketlerin seçiminde sadece yabancı unvanlı denetim şirketlerine öncelik vermek yerine uluslararası standartlara göre denetim yapan yerli kuruluşlara da şans tanımak gerekir.
BDDK son Yasa ile artırılan yetkilerini de kullanarak bankacılık sisteminde tam şeffaflığı sağlamak zorundadır. Bankalarda, şeffaflığı engelleyen batık alacakların artmasına neden olan temel olgu, kredi müşterilerinin denetlenmeyişidir. Bankalar Kanunu’nun 11’inci maddesine göre kredi müşterilerinin hesaplarının TÜRMOB’dan yetki almış serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavirlerce denetlenmesi gerekmekte iken BDDK yayımladığı bir yönetmelikle 2 trilyon liranın altında kalan kredi taleplerini denetim dışı tutarak sistemin şeffaflaşmasında önemli bir gedik açmıştır. Bu gediğin kapatılması ve kredi müşterilerinin hesaplarının denetlenmesi sağlanmalıdır.




EKONOMİ