Derviş’ten 70’lik hostes çağrısı!

Eski Devlet Bakanı ve ABD’li düşünce kuruluşu Brooking Enstitüsü’nün Başkan Yardımcısı Kemal Derviş, dünya ekonomilerinin karşı karşıya olduğu sorunların çözümünde eldeki önlemlerin yetersiz kaldığını belirterek, krizlere karşı yeni bir ‘sosyal sözleşme’ çağrısında bulundu.
Davos Zirvesi’ni düzenleyen Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) internet sitesi için bir yazı kaleme alan Derviş, gelişmiş ülke toplumlarının yaşlanma problemiyle içiçe olduğunu ve gelişmekte olan ülkelerin çoğunun da 20 - 30 yıl içinde benzer yapıya kavuşacağını belirtti.
Artan yaşam süreleriyle birlikte sağlık harcamalarının yükseldiğini kaydeden Derviş, “Şimdiki sistemde küçük değişiklikler teknolojik etkilere cevap vermek, toplumsal gerilimi ve gençlerin korkularını azaltmak ya da artan mali yükleri karşılamakta yeterli olamaz. İş hayatının, vasıf kazanmanın, emekliliğin ve izin konularının radikal şekilde yeniden değerlendirilmesi gerekiyor” dedi.

‘İzinler yaşla artsın’
Hayata yeni atılanlar için vasıf oluşturma ve gelişimin ömür boyu devam edecek bir süreç haline gelmesi, okulda başlayan eğitim sürecinin işte devam etmesi ve hayatın belli noktalarında tam zamanlı eğitim araları verilmesi gerektiğini yazan Kemal Derviş makalesinde yeni sosyal ve ekonomik düzenle ilgili şu düşüncelerini aktardı:
- Emeklilik mutlaka kademeli olmalı. İnsanlar 50’lerine kadar yılda 1800 - 2000 saat çalışabilir, bu giderek 60’larında yılda 1300 - 1500 saate doğru azalır ve 70’lerinde yılda 500-1000 arası saate doğru gider. Örneğin, bir hemşire, bir hostes ya da öğretmen 50’li yaşlarının sonuna kadar haftada beş gün çalışabilir, 62 yaşına kadar haftada dört güne iner, 65 yaşında 3 gün olur ve belki 70’ine kadar iki gün çalışır.
- İşçi-işveren arasında esnek müzakere olmalı, kamu destekli değişken sosyal güvenlik primleri ve gelir vergileri oluşturulmalı. Ücretli izinler 45 yaşına kadar yılda 3-4 hafta olabilir, 60’ların sonunda 7-8 haftaya artabilir.
- Kamu politikaları bireysel seçimler için cesaretlendirici olmalı. Örneğin 10 yılda bir çalışanlar bir yıllık bir eğitime katılabilmeli, bunun maliyetinin üçte biri işveren, üçte biri kamu, üçte biri ise kişisel tasarruflardan karşılanmalı.

‘Çalışma hayatında devrim yapalım’
Kemal Derviş hedefin, 70’lerine kadar çalışan ve vergi ödeyen, ancak çalışma ortamının ileri yaşlara doğru esnek ve daha az yoğun hale geldiği bir toplum olduğunu söyledi. Derviş, “21’inci yüzyılın ilk yarısı için yeni toplumsal sözleşme mali realizm, bireysel tercihler için geniş alan ve güçlü sosyal dayanışma ile şoklara karşı korumanın bir araya geldiği bir sözleşme olmalı. Birçok ülke bu yönde adımlar atıyor ancak çok ürkekler. Eğitim, çalışma, emeklilik ve izin konusunun yeniden kapsamlı ve devrimci biçimde şekillendirilmesine ihtiyacımız var” diye yazdı.