"Enflasyonun yüzde 76'sı özel sektörden"

Koç Grubu'nun yaptığı 'enflasyona karşı fedakarlık' çağrısı tartışılmaya devam ediyor. Maliye Bakanı Zekeriya Temizel enflasyonun yüzde 76'sının özel sektörden kaynaklandığını belirterek bu kesimden fedakarlık istedi. Koç hariç diğer özel sektör grupları Koç'un çağrısına sempatik bakmazken, işçi sendikaları 'kendileri fedakarlık yapsınlar, bizden istemesinler' diyor

MALİYE Bakanı Zekeriya Temizel, enflasyonun yüzde 76'nın özel sektörden kaynaklandığını söyledi. Temizel, devletin kendinden kaynaklanan enflasyonu kontrol etmeye başladığını, sıranın özel sektörde olduğunu kaydetti. Temizel, devletin harcamalarını kontrol altına almak için sırada harcama reformunun olduğunu açıkladı.
Anasol - D Hükümeti'nin enflasyonla mücadele için bugüne kadar gerekli önlemleri aldığını vurgulayan Temizel, enflasyonun en önemli nedeni olan kamu açıklarının azaltılmasında önemli adımlar atıldığını belirtti. En önemli adımın bütçe dışı kamu finansman açığında yapıldığını vurgulayan Temizel, şöyle konuştu:
"Bütçe dışında bütçe açığı kadar açık var. Bu açıklar kamu kuruluşlarının hizmet ve ürün fiyatlarının düşük belirlenmesinden kaynaklanmaktadır. Zamlar bu açıkların kapatılması için yapılmıştı. Eğer o zamlar yapılmasaydı, sadece 12 kamu kuruluşunun 1997 zararı 183 trilyon liraya ulaşacaktı. Şimdi 156 trilyon liralık gelir sağlandı. Toplam 339 trilyonluk bir kaynak sağlandı. O zamları yapmasaydık Şeker Fabrikaları'nın 32, Tüpraş'ın 95, Çaykur'un 32, Demir Çelik İşletmeleri'nin 14 trilyon zararı olacaktı. Ziraat Bankası'nın açığı 1 katrilyon, Halk Bankası'nın 442 trilyon lira olacaktı. Bu iki bankanın açıkları da azaltıldı. Bütün bunları topladığınız zaman, eğer önlemler alınmasaydı açık 1 katrilyon 762 trilyon liraya ulaşacaktı. Devletin bunun altından kalkması mümkün değil. Hiç kimse bu açığa seyirci kalamazdı."
Maliye Bakanı Temizel, devletin sağlıklı kaynaklara sahip olması için tahsilatın hızlandırılması uygulamasıyla adım atıldığını, daha önce yüzde 102 olan tahsilat artış oranının yüzde 114'e ulaştığını kaydederek, "Ağustos ayından sonra aylık 12 puanlık artış var. Son bir ay içinde vergi gelirimiz 100 trilyon lira arttı" dedi.

Sırada vergi reformunun olduğunu ekleyen Temizel, kamudan kaynaklanan enflasyonun toplam enflasyon içinde bir puana kadar gerilediğine dikkat çekti. Oysa tüketici fiyatları endeksi dikkate alındığında enflasyonun yüzde 76'nı özel sektörün davranışlarının etkilediğini vurgulayan Temizel, şöyle devam etti:
"Bütçe ya da kamunun önlemleri enflasyonla mücadelede tek başına yeterli değildir. Tüketici fiyatlarında enflasyonun yüzde 23'nü kamu harcamaları etkiler. Yani sizin bütçenin enflasyonun yüzde 23'nü belirler. Kalan yüzde 76 size inanmaz ve kendi beklentilerine göre hareket ederse, enflasyonla mücadele başarılı olmaz. Eğer özel sektör, enflasyon hedefini yüzde 50 olarak belirleyen hükümetin hedefi yerine, 1998 yılı için yüzde 80 belirlerse o zaman enflasyon yüzde 50 değil, yüzde 60 çıkar. Yani kamu açıklarını mümkün olduğu kadar azaltmak enflasyonu ortadan kaldırmaz. Eğer bütün toplum olarak beklentilerimizi değiştirmezsek, herkes hükümet bütçeyi nasıl uygulayacak diye beklerse bu hedeflere varamayız. Tüm toplum desteklerse enflasyonla mücadelede başarılı olacağız."
Temizel, devletin harcamalarını tam disiplin altına almak için bütçede öngörülen düzenlemelerin yanı sıra harcamayla ilgili tüm yasaların değişeceğini de açıkladı. Temizel, Taşıt ve Kamulaştırma yasa tasarılarının hazır olduğunu bildirerek, "Taşıt israfı küçük, ama önemli. Bu yasa tasarısını kısa sürede Meclis'e götüreceğiz. Kamulaştırma Yasa Tasarısı da tamamlandı. İhale Kanunu üzerindeki çalışmaları Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile birlikte sürdürüyoruz. Harcamalarla ilgili tüm yasalar günün şartlarına uygun hale getirilecek" dedi.

TÜRKİYE Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Fuat Miras, özel sektörün hedeflerini, hükümet enflasyonla mücadele programı hedeflerine göre belirlemesi için önce bütçenin Meclis'ten nasıl geçeceğini, sonra diğer reformların yapılıp yapılmayacağını görmek istediklerini açıkladı.
İstikrar programının ilk ayağı olarak getirilen 1998 bütçesinin Meclis'ten geçip geçmeyeceğinin ya da nasıl geçeceğinin belli olmadığına dikkat çeken Miras, Milliyet'e şu değerlendirmeyi yaptı:
"Eğer bir fedakarlık yapılacaksa, önce Meclis'ten başlayacak, milletvekilleri uyacak, sonra da bütün toplum onları izleyecek. Onlar öncü olacak. Sayın Maliye Bakanı kamu açıkları düşüyor diyor diyor, ama henüz somut bir şey yok. Meclise sunulan bütçe nasıl çıkacak? Orası burası değiştirilecek mi, yoksa hükümetin getirdiği gibi mi? Önce bunu bir görelim. Bu programın diğer ayakları var. Sosyal güvenlik reformunun yapılmadan kamu açıklarını nasıl azaltacaklar? Vergi reformunu hazırlayıp getirdik. Ancak hala tartışılıyor. Neyi tartışıyoruz? Bu ülkede kayıt dışı ekonomi kayıt altına alınmadan nasıl devlet sağlıklı gelire sahip olacak? Beyanname ve belge düzeni yerleştirilmeden kayıt dışı ekonomi kayda almak mümkün mü? Bunları görmemiz lazım."
Yılbaşına kadar hükümetin programın bütçe dışındaki ayaklarının atılması ve uygulanmasını görmek istediklerini ekleyen Miras, bazı işadamlarının "TOBB kabul ederse hedeflerimizi revize ederiz" açıklaması konusunda ise, "Eğer o arkadaşlarımız düşüncelerinde samimiyse, TOBB bünyesinde bu konuyu tartışır, geliştirir ve birlikte bir uzlaşma oluştururuz. Ancak TÜSİAD Başkanı bile konsensusn zor olduğunu söylüyor. Henüz hükümetin alması elzem kararlar var. O kararların alınması lazım" dedi.

KOÇ Holding'in "enflasyonu düşürmek için 1 yıl kar etmeyelim" çağrısı işçi kesiminden büyük destek gördü. DİSK Genel Başkanı Rıdvan Budak, öneriyi "gerçekçi" bulduğunu söyledi.
Koç Topluluğunun önerisinin Türkiye'de bir "ilk" olduğunu belirten Rıdvan Budak, "İş dünyasından ilk defa geç de olsa gerçekçi bir öneri gelmiştir. Bu tavırda katılmadığımız tek şey gerçekleşme oranı henüz belli olmayan yüzde 50 enflasyon kadar zam verilmesi olayıdır" dedi. Budak, "sevindirici bir öneri" diye nitelendirdiği çağrıyı, "Bu olayın en sevindirici tarafı enflasyonu düşürmek için, sosyal barışı sağlamak için bir süre kardan vazgeçilmesidir. Türkiye tarihinde bir ilktir. Umarız işdünyası buna uygun davranış sergiler" ifadesini kullandı.
Rıdvan Budak, "artık işçiden fedakarlık istenemeyeceğinin ortaya konması bakımından da bu çağrı büyük önem taşıyor" dedi.

Türk -İş Genel Eğitim Sekreteri Salih Kılıç, "Aslında Koç topluluğunun yıllarca yapmış olduğu karlılığından fekadarlık yapması kadar doğal b irşey olamaz" ifadesin kullanarak, "Türkiye'nin içinde bulunduğu şartlar içinde taktir etmemek mümkün değil. Tabii ki ürtettikleri mamullere zam yapammak ve çalıştırdıkları işçileri işgüvencesinden mahrum etmeyecek, istihdam daraltıcı tedbirleri gitmeyecek şekilde yapıldığı zaman kamuyonu bunu taktir edecek ve destekleyecektir" dedi.
Yapılan özveriyi "hükümetin akılcı bir şekilde değerlendirmesi gerektiğini" söyleyen Kılıç, "Bu kararlar 1998 yılını enflasyonla mücadele yılı ilan eden hükümetin tedbirlerine büyük destektir. Hükümetin dar ve sabit gelirliler için alacağı satınalım gücü ile ilgili önlemlerin de beraberinde gelmesi ile iyi bir adım atılmış olacaktır" ifadesini kullandı.

Hak -İş Genel Başkanı Salim Uslu ise, "Eğer Koç topluluğunun bu yaklaşımı doğru ise şimdiye kadar olan yüksek enflasyondan da Koç grubu ve bir grup holding sorumluydu gibi bir sonuç çıkıyor" dedi.
Uslu, "Ben böyle bir yaklaşımı siyasal amaçlı buluyorum. Geçtiğimizi hafta MESS tarafından düzenlenen bir toplantıda konuşan üst düzey bir Koç Holding temsilcisi `inanmadığımız halde yüzde 50 enflasyonu destekliyoruz' dedi. Politik kaygılarla böyle birşeyi desteklemek son derece hatadır" ifadesini kullandı.
Uslu, öncelikle TÜSİAD üyelerinin "aşırı kar hırsından vazgeçmeleri gerektiğini" belirterek, "Uygulanabilir bir öneri değil. Sadece Koç grubunun son aylarda yüklendiği politik misyon nedeni ile yaptığı bir şov olarak kabul ediyorum" dedi.