Mali kuralla borç stoku eriyecek

Hazine Müsteşarı Halil İbrahim Çanakcı, mali kural uygulamasıyla Orta Vadeli Program’da (OVP) 2010 yılı için öngörülen GSYH’nin yüzde 4.7’si kadar bütçe açığı tahmininin, 10 yıl sonunda yüzde 1’e inebileceğini söyledi. Çanakcı, yüzde 45.5’e gerilemiş olan borç stokunun GSYH’ya oranının ise 10 yıllık dönemde yüzde 30’lara düşeceğini ifade etti. Çanakcı mali kural uygulamasıyla 10 yılda GSYH’nin yüzde 1’ine çekilen bütçe açığının, 10 yıl süresince bu düzeyini koruması halinde ise Türkiye’nin borç stokunun GSYH’ya oranının yüzde 15’lere kadar ineceğini belirtti.
Hazine Müsteşarı Halil İbrahim Çanakcı, 2011 yılı itibariyle uygulamaya geçmesi öngörülen mali kuralla ilgili olarak ekonomi muhabirlerini bilgilendirdi. Çanakcı, Mali Kural Kanun Tasarısı Taslağı’nın dün akşam itibariyle Başbakan Yardımcısı Babacan tarafından Hazine Müsteşarlığı, Devlet Planlama Teşkilatı ve Maliye Bakanlığı’nın tasarı taslağı olarak gönderildiğini bildirdi. Mali kuralla genel devlet dengesi açığının anlamlı ve kalıcı bir şekilde aşağıya doğru gideceğinin, borcun da düşüş patikasında olacağını söyleyen Çanakcı, mali kuralda yüzde 1 olarak belirlenen bütçe açığı hedefinin oldukça makul olduğunu belirtti. Çanakcı, mali kural uygulamasının bütçe açığının yanısıra borç hedefini de içerdiğine işaret etti. Borcun GSYH’ya oranının birden bire yüzde 30’a, genel devlet dengesi açığının ise yüzde 1’e çekilmesinin söz konusu olamayacağına dikkat çeken Çanakcı, mali kural formülü takip edildiğinde 2010 yılı için OVP’de yüzde 4.7 olarak öngörülen genel devlet açığının 5 yıllık bir dönemde oldukça makul bir düzeye getirileceğini aktardı. Çanakcı, “İlk 5 yılda yüzde 1.5 - 2 düzeyine getiriyorsunuz. 10 yıllık dönemde yüzde 1’e yaklaşacak” dedi. Çanakcı, yüzde 45.5’e gerilemiş olan borç stokunun GSYH’ya oranının ise 10 yıllık dönemde yüzde 30’lara düşeceğini ifade etti. Çanakcı mali kural uygulamasıyla 10 yılda GSYH’nin yüzde 1’ine çekilen bütçe açığının, 10 yıl süresince bu düzeyini koruması halinde ise Türkiye’nin borç stokunun GSYH’ya oranının yüzde 15’lere kadar ineceğinin altını çizdi.

“GERÇEKLEŞME TAVAN SINIRLARI İÇİNDE OLURSA TEDBİR ALINMAYACAK”
Mali kuralın bir tavan ve patika belirlediğini, bütçe dengesinin verdiği açığın bu tavanın üzerine çıkamayacağını gösterdiğini belirten Çanakcı, bütçenin, gelirlerin, harcamaların üst sınır içindeyse tedbir alınmasına gerek kalmayacağını dile getirdi. Çanakcı, gerçekleşmenin bu tavanın dışında olması durumunda tedbir alınacağını ifade etti. Mali kural formülünün birçok şok senaryosu altında bile işlemeye devam ettiğine değinen Çanakcı, ekonomide şok küçülmeler olması halinde mali kuralın genişleme imkânı verdiğini kaydetti.

“SAYIŞTAY SİSTEM DENETİMİ YAPACAK”
Bir soru üzerine Çanakcı, genel yönetim içinde tüm kurum ve kuruluşların yer aldığını anımsatarak, KİT’lerin de mali kural kapsamı içinde bulunacağını vurguladı. KİT’lerin toplulaştırılmış bazda borçlanma gereğinin bulunmaması kuralı getirildiğini ifade eden Çanakcı, Haziran’da yayınlanacak OVP’yle birlikte rehber bir kitap yayınlanacağını vurguladı. Rehber kitapçıkta genel yönetim kapsamında yer alacak kuruluşlar hakkında bilgi verileceğini aktaran Çanakcı, ayrıcı genel yönetim açığının nasıl hesaplandığına dair en ince ayrıntıların dahi yer alacağını vurguladı. Üçer aylık dönemlerde “Mali İzleme Raporları” yayınlanacağını söyleyen Çanakcı, Sayıştay’ın da bu noktada devreye gireceğini Sayıştay’ın sistem denetimi yapacağını bildirdi.

MALİ KURALDA KREDİBİLİTE YOLUYLA OTODİSİPLİN GETİRİLECEK”
“Önemli olan sistem denetimi, sistem kurulmuş mu, sistem çalışıyor mu buna bakılması” diyen Çanakçı, Sayıştay’ın bu denetimi yapacak altyapıya sahip olduğunu vurguladı. Sayıştay’ın yapacağı denetimlerde sapma tespit edip etmemesinin söz konusu olmadığını vurgulayan Çanakcı, “Bu sapmanın yaptırımı kredibilite kaybıdır. Yaptırımı, her iki bakanımızın, TBMM’ye giderek, bir önceki yıl niçin sapma oldu, bu sapmanın gerekçelerini, bir sonraki yıl sapma olmaması için ne yapılması gerektiği noktasında hesap vermesidir. Nasıl Merkez Bankası enflasyon hedefinden saptığında hükümete mektup gönderiyor. Mali kuralda da sistem bu şekilde işleyecek. Kredibilite yoluyla otodisiplin getirilecek” diye konuştu.

ALTERNATİF TEDBİRLER BAKANLAR KURULUNA SUNULACAK
Çanakcı, 3 ayda bir yapılan değerlendirmeler veya altı aylık değerlendirmeler sırasında, uygulama aşamasında belirlenen rakamlardan sapma olduğu, hedefe doğru gidilmediğinin görülmesi halinde, tedbir alternatiflerinin hazırlanacağını vurguladı. Bu önerilerin Bakanlar Kuruluna sunulacağını dile getiren Çanakcı, Merkez Bankası’nın her Para Politikası Kurulu toplantısında değerlendirme yapıp adımlarını ona göre attığını anımsatarak, “Biz de bu değerlendirmeyi yapıp, hedeften sapma riski olduğunda, tedbir alacağız. Sürekli o tavanın içinde kalınmaya çalışılacak” dedi.

ZORUNLULUK YOK”
Çanakcı, mali kuralla ilgili düzenlemede, bakanlar kuruluna sunulacak alternatif tedbirlerin uygulanmasıyla ilgili zorunluluk getirilmediğini ifade etti. Alternatif tedbirlerin birer değerlendirme olduğuna dikkat çeken Çanakcı şu açıklamalarda bulundu:
“Değerlendirmeniz yüzde 100 isabetli olmayabilir. Bütçe açığı şöyle gidiyor derseniz, adım atmanız gerekiyor. O değerlendirmenin sistematik olarak yapılması düzenleme getiriyor. Alır yapar diye bir şey söz konusu değil. Tanımlanmış bir tavan koyuyorsunuz. ‘Ben bu tavanı aşmayacağım’ taahhüdünün altına giriyorsunuz. Burada esas önemli nokta bu. Bu tavanın üzerine çıkılması halinde, onun getireceği kredibilite kaybıyla karşılaşıyorsunuz. Bugüne kadar olandan farklılık bu. Onun dışındakiler tamamen uygulamayla ilgili şeyler.

“OVP’NİN SAĞLAM, TUTARLI VE GERÇEKÇİ OLMASI ÖNEMLİ”
Çanakcı, OVP’nin sağlam, tutarlı ve gerçekçi olmasının büyük önem taşıdığını söyledi. Büyümenin öngörülenden daha iyi geliştiğini, bazı gelir kalemlerinde daha iyi performans yaşandığını, bazılarında ise beklenenden daha zayıf performans söz konusu olduğunu vurguladı. Bazı harcamaların büyüme ve enflasyon gelişmelerinden paralel ölçüde etkilendiğini dile getiren Çanakcı, “OVP’de, bunun toplamında dengede nerede olacağımızı göreceğiz. Şu kadar tasarruf olur, şu kadar performans olur diye bir değerlendirmede bulunmak için erken olduğunu düşünüyorum. Şu anda çalışmalar sırasında yapılıyor. Tam bir faz oluşturulacak” dedi.

“ZAMANLAMA SORUNU YOK”
Mali kuralın seçim yılında uygulamaya konulmasının ölü doğmasına neden olup olmayacağının sorulması üzerine Çanakcı, “Biz o anlamda zamanlama konusunda bir risk görmedik” dedi. Şu anda uygulanmakta olan mevcut programla, kuralın ortaya çıkaracağı rakamların çok paralel olduğunu belirten Çanakcı, OVP’nin şu ana kadar başarıyla ve harfiyen uygulandığını vurguladı, bu nedenle mali kuralın yeni bir sıklaştırma getirmeyeceği için bir risk görmediklerini ifade etti.

“MALİ KURALLA TÜRKİYE KENDİ AYAKLARI ÜZERİNDE YÜRÜYECEK”
Mali Kural ile Türkiye’nin IMF’ye ihtiyacının kalıp kalmayacağının sorulması üzerine Çanakcı, mali kuralın Türkiye’nin uzun dönemde sürdürülebilir açık ve sürdürülebilir borç düzeyine ulaşmasını sağlayacağını söyledi. Mali kural uygulamasıyla Türkiye’nin risk priminin aşağı çekileceğini dile getiren Çanakcı, mali kuralın, Türkiye’nin kendi ayakları üzerinde yürümesini sağlayacağının altını çizdi.