Türk sansür tarihi
09.04.2010 - 17:38 | Son Güncellenme:
.
Önceki ay Sadri Alışık’ın “Turist Ömer - Boğa Güreşçisi” filminde kadın oyuncunun dekoltesini buzladığı için tepki çeken tv8, önceki gece şaşırtan bir sansüre daha imza attı.MİLLİYET MAGAZİN SERVİSİ
Sadri Alışık’ın filmine yapılan sansür büyük tepki çekince yapılan buzlamanın montaj hatasından kaynaklandığını açıklayan kanal, çarşamba akşamıysa “Kanun Benim” filminde kadın oyuncunun geceliğini buzladı.
2009 yapımı olan ve başrollerini Viggo Mortensen, Renne Zellweger ile ED Harr’ın paylaştığı “Kanun Benim” filmindeki sansür seyirciyi çok şaşırttı.
Filmde, Ariadna Gil’in üstünde gecelik olmasına rağmen gögüs kısmının buzlandığı görüldü. 40 saniye süren sahnede Gil’in göğüs bölgesi tamamen sansürlendi. Seyirciler sosyal medyada duruma tepki gösterdi.
tv8'in bu sansürünü gören seyirciler sosyal medyada "Bir yaşıma daha girdim. Geceliğin altından meme uçları görünecek diye buzlama yaptılar", "tv8'de 'Kanun Benim' filmini izliyorum. Kadının gayet kapalı geceliğini bile buzlayıp sansürlüyorlar. Hiç yayınlamasın o zaman" şeklinde yorumlar yaparak duruma tepki gösterdi.
Mürebbiye
Sansürlenen İlk Film Dünya Savaşı sonu. İşgal Kuvvetleri İstanbul’da. Sinemalarda “Mürebbiye” diye bir film oynuyor. 1919 yılında Hüseyin Rahmi’nin aynı adlı eserinden Ahmet Fehim tarafından sinemaya uyarlanmış filmde, bir Osmanlı konağındaki çapkın bir Fransız mürebbiyenin aşkları anlatılıyor. Çapkın mürebbiye, konaktaki herkesi baştan çıkarır. Bunu göre Fransız İşgal Kuvvetleri Generali Pronşe, filmdeki bir Fransız kızının düşük ahlaklı oluşunu kabullenemiyor ve filmin Anadolu’da gösterimini yasaklıyor. Böylelikle Türk Sineması’ndaki ilk sansür olayı gerçekleşiyor. Sansür Kurulu’nun Başlangıcı 7 Şubat 1923′de İzmir İktisat Kongresi toplandı. Kongrede bazı üyeler, ahlaka aykırı filmlere sansürün uygulanması gerektiğini belirttiler. 1932 yılına kadar merkezi bir sansür kurulu kurulmadı ama film gösterime girmeden önce mahalli polis tarafından izlenir ve filmin uygun görülmeyen yerlerini kesebilir sonra gösterimine izin verilirdi.Kaynak: Türk Sinemasında Sansürün Tarihi Yön: Behiç Ak
“Vurun Kahpeye”
1949 yılında Ömer Lütfi Akad’ın “Vurun Kahpeye” adlı filmin, savaş sonrası ve çok partili döneme geçişin sembol filmlerinden biridir. Film, bir iftira sonrası yobazlar tarafından linç edilen Aliye Öğretmen’in hikayesini anlatır. Film, tutucu çevrelerin tepkisini çekti. Önce Sansür Heyeti’nin büyük beğenisini kazanan film, daha sonra bazı baskılar sonucu gösterimden kaldırıldı. Film tam 3 kez sansüre girerek gösterimine daha sonra devam etti.
Hıçkırık
Bu öneriler doğrultusunda yönetmen, filmi yanındaki memur nezaretinde çekiyor, çekilen filmler tekrar komisyon tarafından inceleniyordu. Savaş Sonrası Savaş sonrası ülkeyi yabancı ideolojilerden koruma isteği, Sansür Kurulu’nu aşırı duyarlı yapmıştı. Atıf Yılmaz’ın 1953′te İtalya’da çektiği “Hıçkırık” filmi bu nedenle kuşa çevrilmişti.
“Bataklı Damın Kızı Aysel”
Gerekçe ise düşman gemilerinin boğaz girişini net bir şekilde görmüş olmalarıdır. Ayrıca plajda güneşlenen sevgililerin olduğu sahnede, düşmanın çıkarma yapabileceği uygun kumsal imajı verildiği gerekçesiyle çıkarılması uygun görünmüştür. Yazarlara Sansür Sansür Kurulu, birçok yazara da yasak uyguluyordu. “Bataklı Damın Kızı Aysel” filminin senaristi Nazım Hikmet’ti. Ama filmde Hasan Cemil’in ismi geçiyordu.
“Bu Vatanın Çocukları”
Çünkü mimli yazarların isimleri rahatlıkla kullanılmazdı. Nazım Hikmet’i Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Vedat Türkali gibi edebiyat ustaları izledi. Yaşar Kemal’ın “Bu Vatanın Çocukları” filminde, Yılmaz Güney de ilk kez yeralmıştı. (1965) Senaristin adı Yaşar Kemal yerine izin alınabilsin diye sansür polisinin adı yazılmıştı. Ancak film, Antalya’da en iyi senaryo ödülü alınca, ödül, Yaşar Kemal’in gözü önünde sansür polisine verildi.
“Mahallenin Sevgilisi”
Politik iktidar için sinema ürkütücü birşeydi. Halkı sinemadan uzak tutmak için politikalar geliştirilmeliydi. “Mahallenin Sevgilisi” (Memduh Ün) filminde, filmdeki dozer sahnesi, halkın üzerinde vahşet etkisi yaratır diye ve devlet malı dozerin özel biri tarafından özel amaçla kullanılamayacağı gerekçesiyle yasaklanmıştı. Ama asıl nedenler başkaydı tabii. 1960 yılında Orhan Kemal’in “Suçlu” filmi ise en çok kesilmiş filmlerden birisiydi.
“Yılanların Öcü”
Film, tam 28 yerden kesildi. 1962 yılındaki Metin Erksan’ın çektiği “Yılanların Öcü” filmi de sansürün hışmına uğrayan filmlerden biriydi
Ordu ve Sansür “Şafak Bekçileri” filmi 1962 yılında içindeki uçak düşme sahneleri yüzünden yasaklanmıştı. Gerekçe, gençleri askerlikten soğutabilirdi.
“Susuz Yaz”
Aynı yıllarda Suphi Baykam da bir kanun teklifi hazırlayarak konuyu Meclis’e getirdi. Ancak teklif, bir sonuca ulaşmadı. Sansürden Kaçırılan Film Metin Erksan, 1963′te, Necati Cumalı’nın “Susuz Yaz” adlı romanını sinemaya uyarladı. Film, Sansür Kurulu’nun festivale katılmasına izin vermemesine karşın, Berlin’e gitti ve Altın Ayı Ödülü’nü kazandı.
“Gurbet Kuşları”
İlk Erotik Görüntü Aynı yıllarda “Gurbet Kuşları” adlı filmde Sevda Ferdağ’ın göğsü tesadüfen açılıyor ve filmin inanılmaz iş yapmasına neden oluyordu. O tarihe kadar, gerek dünya, gerekse Türk Sineması’nda kadın göğsü hiç görünmemişti. İşin garip tarafı ideolojik ya da ahlaki olarak oldukça katı olan Sansür Kurulu, bu sahne için onay verebilmişti. Danıştayca Yasaklanan İlk Film 1966 yılında, bir filme karşı çok sert bir tavır alındı.
“Temel İçgüdü”
Bu film, Fransa’da film eğitimi almış Alp Zeki Heper’in “Soluk Gecenin Aşk Hikayeleri” adlı filmiydi. Film, müstehcen bulunarak Danıştayca yasaklanmıştı. Filmin yönetmeni, bir gazete röportajında “aşk hiçbir zaman müstehcen olmamıştır. Aşka karşı tutumdur müstehcen olan” demiştir. Yargıtayca Aklanan İlk Film 1992 yılında gösterime çıkan “Temel İçgüdü” adlı film, Cumhuriyet tarihinde Yargıtayca aklanan ilk film olma özelliğini taşır. Joe Esterhas’ın senaryosunu yazdığı, Paul Verhoeven’in yönettiği ve dünyanın bu filmle starlaştığını söylediği Sharon Stone ile Michael Douglas’ın başrollerini paylaştığı film, dünyada hasılat rekorları kırdığı bir sırada, ülkemizde de gösterime girdi.
“Umut”
Yılmaz Güney’in “Umut” filmi böyle bir politikleşmenin içinden doğdu. Atının, araba çarpması sonucu ölmesi ve geçimini bu ata bağlamış olan, meçhul bir definenin peşinden koşan faytoncunun öyküsü anlatılmaktadır. Film, faytoncunun giyimi ve kuşamının, fakirliğin bir sembolü olarak ele alınmasını, zengin otomobil sahibi hakkında takibat yapılamayacağı kanaati verilmesini, faytoncunun iş ararken zengin-fakir ayrımı yapılmasını, Cabbar’ın (Yılmaz Güney) Amerikalı zenciyi soymasını, sabah namazının güneş doğarken kılınmasını sakıncalı bularak, sansür kurulunca yasaklanmıştı.
“Baba”
Film, 1971 yılında Danıştay kararıyla şartlı oynatılarak büyük ilgi gördü. Seks Filmleri 12 Mart 1971′de Ordu, yönetime tekrar el koydu. 1971 yılında Kültür Bakanı Talat Sait Halman, bir komisyon kurdu. Üyeler, sansürün kaldırılmasını tartışırken, başka bir yerde (Genelkurmay’da) başka bir tüzük hazırlanıyordu. 1972 yılında Adana Altın Koza Film Festivali’nde Yılmaz Güney’in “Baba” filmi birinci seçildi. Ama Yılmaz Güney’in politik tutumundan rahatsız olan çevreler, juriye baskı yapıp sonucun değişmesine neden oldular.
“Otobüs”
Verilen ödül geri alındı. Bu dönemde reddedilen filmlerden biri de Tunç Okan’ın “Otobüs” filmiydi. Gerekçe, Türkleri küçük düşürmesi ve aptal göstermesi, ayakta işeyen işçilerin ellerini yıkamadan sofraya oturmasının örf ve adetlere aykırı bulunması, sofrada bayat ekmek ve soğan bulunmasının Türklerin kötü beslendiği izlemi verdiği, şoförün dönülmez levhasına rağmen dönmesini Türklerin trafik kurallarına uymaması, plastik sosisleri kemirmesini küçültücü buluyordu. Bu dönemde en çarpıcı şey ise filme Yaşar Kemal ve Aziz Nesin’in karşı çıkmasıydı.
Milleyetçiler ve Sansür 1975 yılında işbaşına geçen Milliyetçi Cephe döneminde sansür ağırlaştı. Fiilen değilse de fikren iktidar partisine yakın olan Sansür Kurulu Üyeleri, kendi ahlak ve fikirleri doğrultusunda ya filmleri yasaklamış ya da koşulsuz serbest bırakmışlardır.70’li yıllarda yaygınlaşan arabesk müzik, sağ ve solun yapamadığını yapıyor, kitleleri inanılmaz etkiliyor, şarkıcıları ilahlaştırıyordu. Bu dönemde arabeskin kralı Orhan Gencebay, ilk kez politik bir mücadele içinde gösterildi. Bu filmin adı “Derdim Dünyadan Büyük” idi. Film, daha sonra yasaklandı ve video kasetleri toplatıldı. Filmin yönetmeni Şerif Gören’di.
