90’lara damga vuran komutan vefat etti

Türkiye’nin 1990’lı yıllarda devlet ve siyaset hayatına damgasını vuran isimlerinden, eski Genelkurmay Başkanı ve DYP milletvekili Doğan Güreş hayatını kaybetti.
Doğan Güreş, tedavi gördüğü Ankara Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hastanesi’nde vefat etti. 90’lı yıllara damgasını vuran isimlerden biri olan Güreş, 1926’da Adana’da doğdu. 4 Aralık 1990’da atandığı Genelkurmay Başkanlığı görevinden 30 Ağustos 1994’te emekli olan Güreş’in TSK Üstün Hizmet Madalyası ve TSK Altın Şeref Madalyası bulunuyor. Güreş’in Genelkurmay Başkanı olduğu dönem, PKK’nın Güneydoğu’daki bazı ilçelerde kalkışma içine girdiği kritik yıllardı.
Alınan bilgiye göre, Güreş için yarın öğle namazının ardından Kocatepe Camii’nde cenaze töreni düzenlenecek. Törenin ardından Güreş’in naaşı Cebeci Asri Mezarlığı’nda toprağa verilecek.
Güreş, Genelkurmay Başkanlığı döneminde, “düşük yoğunluk savaş” anlayışına dayalı olarak PKK’ya karşı mücadele konseptini değiştirdi. Bu dönemde, özel kuvvetler organize edilirken, ordu envanterine ilk kez PKK ile mücadelede kullanılması için kaleşnikof silahı alındı.

Faili meçhuller dönemi
Güreş, etkili bir Genelkurmay Başkanı idi. 1993’te başbakanlık koltuğuna oturan Tansu Çiller ile uyumlu bir çalışma içindeydi. Çiller, başbakan olduktan sonra askerin istediği çerçevede bir terörle mücadele politikasını hayata geçirmeye yöneldi. Güreş, o dönemde DEP milletvekilleri için, “Eşkiyayı Bekaa’da aramaya gerek yok. Maalesef bunların bir kısmı Yüce Meclis’in çatısı altındadır” dedi.
Bu sözlerin ardından Meclis’te DEP milletvekillerinin dokunulmazlıkları kaldırıldı. Bu milletvekilleri polis tarafından Meclis’te gözaltına alındı. Faili meçhul olayların önemli bölümü de bu dönemde yaşandı.
Güreş’in Genelkurmay Başkanlığı döneminde, Sivas ve Başbağlar katliamları, Jandarma Genel Komutanı olan Eşref Bitlis’in uçağının düşmesi, Diyarbakır Jandarma Bölge Komutanı Tuğgeneral Bahtiyar Aydın’ın Lice’de, DEP Milletvekili Mehmet Sincar Batman’da öldürülmesi gibi olaylar yaşandı. Aynı dönemde, Çiller’in, “PKK’yı destekleyenler listesini” açıklamasının ardından, 1994’ün başında Behçet Cantürk, Yusuf Ziya Ekinci, Savaş Buldan, Hacı Karay, Adnan Yıldırım, Namık Erdoğan, Medet Serhat, Faik Candan, Fevzi Arslan, Şahin Arslan, Mecit Baskın öldürüldü.
26 Mart 1994’te TSK’nın Şırnak’ın Kuşkonar ve Koçağılı köylerini bombalaması sonucu 38 köylü öldürülmüştü. AİHM’nin Türkiye’yi geçtiğimiz yıl mahkum ettiği bu olaya ilişkin Güreş o dönemde, “Uçaklardaki kayışların gevşemesi nedeniyle bombalar yanlışlıkla 38 köylünün üzerine düşmüş” demişti.

Çiller A Takımı’na aldı
Çiller, 1995’te Güreş’i A Takımı içine aldı ve milletvekili adayı yaptı. Güreş, Kiles’ten milletvekili seçildi. Ancak 1996’da RP-DYP koalisyonun kurulması ile siyasette yeni bir gerilim oluştu. Bu dönemde Güreş’in Kahramanmaraş’taki kışladan adı silindi.
Askerin bir bölümünün tepki gösterdiği eski Genelkurmay Başkanı oldu. Güreş, 28 Şubat döneminde Refahyol’u bırakması ve hükümetten ayrılması için Çiller üzerinde baskı yapan isimlerden biri oldu.

‘Muhtıra yersin koltuğu bırak!’
Güreş, 2007’de katıldığı bir televizyon programında şu değerlendirmelerde bulunacaktı:

28 ŞUBAT: Erbakan’ın Libya gezisi sonrası koalisyonun bozulmasını istedim Çiller’den. Tansu Hanım, ben Başbakanlığı alayım dedi. Bırakın şu Başbakanlığı, asker tanklarla gelmez ama bir muhtıra yersiniz dedim. Ben Genelkurmay Başkanı olsaydım ben de 28 Şubat’ı yapardım. Cumhuriyet tehlikeye girmişti. Laiklik en önemli meseledir. Erbakan’a, Kızılay’da işçiler yürür bir şey olmaz ama askerler yürürse burdan çıkamazsın dedim. Çok uyardım.

TAK ŞAK: Tak şak uydurma. Benim karakterimle uyuşmaz. İngiliz komutana demişim. İngilizce tak şak nasıl söylenir dedim yazan adama?

ETEK PARODİSİ: Levent Kırca’nın yaptığı parodiye hâlâ gülerim. Kendisini mahkemeye falan vermedim. Gazeteci tenkit edebilir ama şahsiyetim rencide edilmemelidir.

Tugayda zehirleniyordu

Güreş; Genelkurmay Başkanı iken 1991’de Muhittin Fisunoğlu ve İsmail Hakkı Karadayı ile birlikte 26. Zırhlı Birlikler Tugayı’nı denetlemeye gitti. Daha sonra PKK saflarına katılacak olan iki asker, generallere siyanürlü yemek hazırlandı. Ancak genaraller erlerle birlikte yemeyi tercih edince tugay komutanının odasında kahve ikram edildi. İddiaya göre, kahve de siyanürlü idi. Komutanlar, bu zehirleme girişiminden şans eseri kurtuldu.

‘Tak diye emrediyor, şak diye yapıyorum’

Çiller, 1994’te Güreş’in görev süresini bir kez daha bir yıl uzatmak istiyordu. Ancak dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel buna karşı çıktı. Demirel ile Çiller arasında o dönemde önemli bir gerilim yaşandı. Güreş’in Çiller için sarf ettiği, “Tak diye emrediyor, şak diye yapıyorum” sözleri tarihe geçti. Öte yandan TBMM Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada, TBMM Başkanı Çiçek’in, eski Genelkurmay Başkanı, emekli orgeneral, 20 ve 21. Dönem TBMM üyesi Doğan Güreş’in vefatı nedeniyle, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel’e bir taziye mesajı gönderdiği bildirildi.