Hastanelerde yaşlı için ‘özel merkez’

Önder Yılmaz - TBMM Yaşlıların Sorunlarını Araştırma Komisyonu’nda uzmanlar yaşlılara yönelik çalışmalarını anlattı. Kırıkkale Üniversitesi Geriatri Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Özgür Kara hastanelerde kapı kapı dolaşan yaşlılar ile refakatçilerinin perişan olduğunu vurgulayarak, Sağlık Bakanlığı’nın talebi üzerine bu sorunun çözümü için proje geliştirdiklerini açıkladı. Kara, devletin şefkat elinin yaşlıya ulaştırılması ve SGK açısından maliyeti düşerek projenin ilk aşamada 85 yaş üzeri 650 bin kişiye odaklanacağını, bu yaş skalasının 2023’te 75’e ve daha sonra 65’e düşürüleceğini kaydetti. Yurtdışı örneklerinin incelendiğini ayrı bir yaşlı hastanesi yerine ilk aşamada “sağlık hayat merkezleri, toplum sağlığı merkezleri ve aile sağlığı merkezlerinin” etkin kullanılmasının planlandığını belirten Kara, “Alternatif değil entegre bir sistem istiyoruz. Hastanelerin bünyesinde Yaşlığı Sağlığı ve İzlem Merkezi (YAŞATEM) kurulmasını amaçlıyoruz” dedi.

Birinci basamak sağlık hizmeti birimleriyle koordinasyon içerisinde olunacağına dikkati çeken Kara, “Gerek hastadan birinci basamağı gerekse bizden hastaya ulaşacak bir sistem YAŞATEM. İçerisinde geriatri uzmanlarının orkestra şefi olduğu, altında multidisipliner ekiplerin, fizyoterapistin, psikoloğun, sosyal hizmet uzmanının, aile hekiminin, hemşirenin ve hastayı transfer edecek personelin olduğu YAŞATEM merkezlerinin kurulmasını planlıyoruz. Devlete ciddi maliyet gerektirmeyecek” dedi. Kara, “YAŞATEM” sisteminin nasıl çalışacağını
ise şöyle anlattı:

MODELLER HAZIR: İlk planda 226 sağlıklı hayat merkezleri ve toplum sağlığı merkezlerinde yaşlılara özel yetiştirilmiş yaşlı bakım hemşirelerinden oluşan “SAYAB” birimleri kurulacak. Eğitimlerini geriatristler verecek. Yaşlı hastaya nasıl ulaşacağı, nasıl değerlendirme yapılacağına dair modeller oluşturuldu.

ÖNCE 85 YAŞ ÜSTÜ: Öncelikle 85 yaş üstünde 650 bin insanda başlanacak. Yaşlıları da iki gruba ayırdık: Sağlıklı yaşlı ve hasta yaşlı. Hasta yaşlıyı da kendi içinde “bağımlı hasta ve bağımsız hasta” diye ayırdık. Yani yatağa bağımlı veya birisinin yardımına yani yemek yerken, tuvalete giderken, üzerini giyerken ve diğer faaliyetlerinde günlük temel yaşam aktivitelerinde birinin yardımına ihtiyaç duyana biz “bağımlı hasta” diyoruz.

YILDA DÖRT KONTROL: SAYAB’taki hemşiremize diyeceğiz ki: Hazırladığımız eğitim modelleriyle git yaşlılara evlerinde tarama yap. Hafıza testinden beslenmesine, fiziksel performansından diğer testlerine kadar hepsini yapacak. Hemşireler
bağımsız hastaları üç ayda bir yılda
dört kez kontrol edecek.

VERİLER ORTAK MERKEZE: Hemşirelere sistem modüllerinin yüklü olduğu tablet vereceğiz. Eve giden hemşire gerektiğinde, aynı anda, tablet üzerinden görüntülü olarak YAŞATEM’e bilgi akışı sağlayacak, biz gerektiğinde o hastayı YAŞATEM üzerinden planlı koordinasyonunu yapıp hastaneye, ayakta tedaviye ya da gerektiğinde yatarak tedavisini sağlamış olacağız.

HER TÜRLÜ DESTEK: SAYAB hemşiresi yerinde tespit ettiği tek başına yaşayan yaşlı hastayı bakıma ihtiyacı varsa bize bilgi gelecek. Biz sosyal hizmet uzmanımız ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’yla bağlantıya geçeceğiz. Hastamıza ekonomik, maddi ve gıda desteği sağlanacak. Gerektiğinde çaresiz bırakmayıp hastanemize alacağız, tedavisini kendimiz yapacağız.

NAKİL PERSONELİ: YAŞATEM’e getirilecek hastalar için nakil personel ekipleri olacak. Nakil personelleri, hastane içerisinde yapılacak bütün işlemlerinde hastaya eşlik edecek.

Pazartesi Bakan’a sunulacak

Doç. Dr. Özgür Kara, projenin Sağlık Bakan Yardımcılarına sunulduğunu ve kabul gördüğünü, pazartesi günü de Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’ya kapsamlı sunum yapılacağını kaydetti. Projenin pilot uygulaması olmayacağını, doğrudan sahaya inilmesinin istendiğine vurgu yapan Kara, bütün sahalarda YAŞATEM merkezleri kurulacağını bildirdi. Kara, Bakan Koca’nın onaylaması halinde projenin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunulacağını söyledi. Cumhurbaşkanın onaylanması durumunda proje 1 Ocak 2023’te uygulamaya girecek.