‘Reform söylemleri bir rüyadan öteye gidemez’

MERT İNAN İstanbul - Afganistan’da kontrolü ele geçiren Taliban yönetiminden yapılan “yumuşama” açıklamalarının gerçekçi olup olmadığı tartışılmaya devam ediyor. Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahid, “Öç almayacağız, herkes güvende olacak” açıklamasına karşılık ülkeden gelen son görüntüler Taliban şiddetinin tüm hızıyla devam ettiğini ortaya çıkardı. Milliyet’e konuşan Uzmanlar ise Taliban yönetiminin reform ve özgürlükler konusunda yumuşama göstermesinin mümkün olmayacağı fikrinde birleşiyor. Kökeni Afgan Kraliyet ailesine dayanan uluslararası ilişkiler uzmanı Prof. Dr. Ahmet Kasım Han, “Taliban’ın reform yapması, yumuşaması, kadınlara haklar tanıması söz konusu bile olmaz” uyarısında bulunurken, “Asla samimi olamazlar. Taliban’ın inşa etmeye çalıştığı yapı en radikal teolojik argümanlar üzerine oturuyor. Böyle bir yapıdan esneklik ve reform hareketleri çıkmaz” ifadelerini kullandı. Diğer görüşler ise şöyle:

‘İç savaş çıkabilir’

Prof. Dr. Hasan Ünal (Siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler uzmanı): “Taliban değişimden bahsederken hemen ‘İslami kurallara’ göre diye ekliyor. Bu sözler samimi olmadığını ortaya koyuyor. Kadınlara haklarının verilmesi kendi fanatik düşünce sistematiğinin izin verdiği ölçüde olacaktır. 1996’da iktidarı ele geçirdiklerinde Şiilere kan kusturmuşlardı. İran ile normal ilişki kurmak için bazı gruplara sınırlı haklar tanıyabilirler. Ama içeride sert, fanatik uygulamaları sürdürecektir. Tacik ve Özbek gruplarla Taliban arasında çatışmalar başlayabilir. Taliban rejiminde laiklik, inançlara saygı, kadınlara özgürlük rüyadan öteye gidemez. Afganistan’ın bölünmesi ve iç savaşa sürüklenmesi olasılığı çok yüksek.”

‘Reform gerçekçi değil’

Prof. Dr. Binnaz Toprak (Siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler uzmanı): “DAEŞ ve Taliban gibi radikal İslami yapıların  reformlara kapalı olduğunu zaten biliyoruz. Bu tür rejimlerde en büyük zararı kadınlar görüyor. Afganistan’daki asıl mesele kadınların durumu. Yumuşama veya reform yapacaklarını beklemek gerçekçi olmaz. Aşırı İslami grupların hedefinde hep kadınlar oluyor. Söylemleri inandırıcı gelmiyor.”

‘Silah Taliban’ın yaşam biçimi’

Namık Tan (Emekli Büyükelçi): “40 yıldır elinde silahla büyümüş, adeta tesbih taşır gibi silah taşımış, hiçbir amacı olmayan fanatik bir grubun birden bire değişeceğini düşünmüyorum. Bir an önce askerlerimizi geri çekmemiz, gelişmelerin seyrine göre ülkedeki rehabilitasyon çalışmalarına katılmamız doğru olacaktır. Afganistan, önümüzdeki günlerde daha da gerilecek. Sürecin iç savaşa evrileceğini düşünüyorum. Eli silah tutan barış çağrısında bulunamaz. Silah Taliban için yaşam biçimi, bir kültür haline gelmiş.”

‘Esneme biraz hayali geliyor ’

Pulat Tacar (Emekli Büyükelçi): “Taliban gibi radikal İslami söylemleri benimseyen bir grubun değişmesi, reform başlataması, kadınlara eşit haklar tanıması mümkün olamaz. Radikal İslami düşünüş sistematiği değişime kapalı olduğundan, reformist hareketler de söz konusu değildir. Reform yapmayı bırakın, bunu tartışmanın bile günah veya şeytani görüldüğü bir grubun esnemesini beklemek biraz hayali geliyor.”