Stresi gideriyor, bağışıklık güçlendiriyor, kilo verdiriyor! Hayat kurtaran 3 mikrop
Yaşam alanımızın her yerinde gözle görülmeyen küçük mikroplar hayatımızı derinden etkiliyor. Ancak bu, yalnızca kötü anlamda değil. Bazıları var ki stres gideriyor, bağışıklığı düzenliyor hatta kilo verdiriyor! Yanı başımızda durarak her şeyi değiştiren bu 3 iyi huylu bakterinin hayatımızı nasıl kurtardığını Dr. Öğr. Üyesi Ozan Emre Eyüpoğlu anlattı.
Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr - Geçtiğimiz pandemi sürecinden sonra yaşam alanlarımızın temizliğine çok daha fazla dikkat etmeye başladık. Ancak gözle görülemeyen ve insan sağlığına düşman olan bakteriler konusunda fazlasıyla algıda seçici olsak da aslında yanıldığımız önemli bir detay var. Sanılanın aksine her bakteri insan sağlığına zararlı değil! Üstelik bazı bakteriler var ki insan sağlığına zarardan çok yararı var. Öyle ki yararlı bakteriler yağ yakımından stres yönetimine kadar pek çok şeyde rol oynuyor. Peki biz bu 'iyi huylu' bakterileri vücudumuza nasıl alabiliriz? Biyokimya Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Ozan Emre Eyüpoğlu, insan sağlığı açısından az bilinen bazı önemli gerçekleri tek tek anlattı.
MİKROP TÜRLERİ ŞEHİRDEN ŞEHİRE DEĞİŞİYOR
2021 yılında dünya çapında görev yapan 900 bilim insanı tam 60 şehirde metro, otobüs ve tramvay duraklarındaki bilet makinelerinde, korkuluklarda ve koltuklarda kısaca 'en kirli' alanlarda yaşayan mikropların sürüntülerini aldı. Bu büyük projenin sonucunda daha önce tanımlanmamış 10 bin 928’den fazla virüs ve bin 302 bakterinin olduğu tespit edildi.
ABD’de Weill Cornell Medicine kuruluşundan profesör Christopher Mason tarafından yürütülen bu araştırma, bilim insanlarına her şehrin kendine özgü bir mikrobiyal karışımı olduğunu açıkça gösterdi. Çalışmaya göre 60 şehrin her birinde insanlar farklı mikrop türlerine maruz kalıyordu. Yapılan araştırmadan daha önce yapılmış bir çalışmada da her bir kişinin evinde 9 binden fazla mikrop türü olduğu tespit edilmişti. Yıllar boyunca bakteriler üzerine yapılmış çalışmalar sonucunda aslında hayatımızda gerekli olan iyi huylu bakteriler olduğunu da ortaya çıkardı.
ASLINDA 'İYİ HUYLU' MİKROPLAR DA VAR!
Uzmanların halihazırda 'iyi huylu' mikroplarla ilgili çalışmaları devam ediyor. Araştırmacılar binlerce mikrobun hayatımızda olduğu bu durumu 'mikrobiyal çorba' olarak tanımladı. Tüm mikropların zararlı olduğuna dair bakış açısını değiştirmek isteyen uzmanlar kolları sıvadı ve bir projeye imza attı.
Henüz gelişim aşamasında olan bir projede uzmanlar, spot matları ya da koltuk/yatak gibi yüzeyler ile üzerinde yararlı bakterilerin yaşadığı ve insan vücuduna yararlı olacak yüzeyler geliştirmeye odaklandılar.
Uzmanların iyi huylu mikroplar hakkında araştırmaları halen devam ederken, birkaç önemli 'iyi huylu' mikrobun varlığına da ulaşıldı. Özellikle 3 mikrobun hayatımızdaki etkisini duyunca siz de çok şaşıracaksınız!
'AŞIRI TEMİZLİK ÇOK DA DOĞRU DEĞİL'
"Bütün mikroplar sanıldığının aksine zararlı değil. Bazı bakterilerin rahatsız edici hatta ölümcül hastalıklara yol açtığı biliniyor ancak birçoğu da bizim için yararlı" diyen Biyokimya Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Ozan Emre Eyüpoğlu, "Mikroplar bağırsaklarımızda vitamin üretirler, cildimiz üzerinde bir tabaka oluşturarak zararlı mikroplara karşı korurlar ve besinleri sindirmemize yardımcı olurlar. Vücudumuz dışındaki ortamlarda ise organik artıkları parçalar, dünyadaki oksijenin yarısını üretir, havadaki nitrojen seviyesini düzenler yani dünyayı yaşanılır kılarlar" dedi.
Özellikle pandemi döneminde insanların kendilerine zarar verecek derecede aşırı temizlik yapmalarına dikkat çeken uzman isim, mikroplara karşı gösterilen bu aşırı dezenfeksiyonun bağışıklık sistemini hassaslaştırdığına dikkat çekti. Aşırı temizliğin çok da doğru olmadığını ve etrafımızdaki bakterilerle yaşamayı öğrenmek gerektiğini vurgulayan Dr. Öğr. Üyesi Ozan Emre Eyüpoğlu, vücudumuza fayda sağlayacak yararlı mikroorganizmaları da öldürdüğünü hatırlattı.
3 İYİ HUYLU BAKTERİNİN MUCİZEVİ ETKİSİ
Yıllarca süren araştırmalar sonucunda bilim insanları 3 türü keşfettiler. Bu 3 bakteri türü stres giderici, bağışıklık düzenleyici ve kilo vermeyi kolaylaştırıcı etkiye sahipti. Bakterilerden ilki 'Mycobacterium Vaccae' adı verilen stres giderici bakteriydi. İlk olarak 1970 yılında Uganda'daki Kyoga Gölü'nün kıyılarında John Stanford tarafından keşfedilen bu bakteri fareler üzerinde yapılan deney sonucunda stres ve kaygıyı azalttığı gözlemlendi.
Duyguları dengelemek için neredeyse şart olan serotonin hormonunun salgılanmasına yardımcı olan 'TPH2' genini aktifleştiren 'Mycobacterium vaccae' bakterisinin sayısının çok olması stres oranını azaltabiliyor.
ANTİBİYOTİKLERİN İÇİNDE DE BULUNUYOR
Stres kadar bağışıklık sistemimiz de bir hayli önem taşıyor. Sanılanın aksine aşırı derecede temiz olmak bağışıklığı güçlendirmediği gibi aslında insan sağlığını olumsuz yönde de etkileyebiliyor. Özellikte toprakta bulunan 'Bacillus subtilis' bakterisi de hayvanlar üzerinde yapılan araştırmaya göre, kan dolaşımlarındaki antikorları artırıyor ve enfeksiyonlarla savaşmayı kolaylaştırıyor. Bacillus subtilis bakterisi gözlerde ve ciltte oluşan birçok enfeksiyon için üretilmiş antibiyotiklerin içinde de bulunuyor.
KİLOYU KONTROL ALTINDA TUTABİLİYOR
Mucize bakterilerin sonuncusu ise hemen hemen çoğumuzun en büyük derdi olan fazla kilolarımızı hedef alıyor. 'Bacillus licheniformis' olarak adlandırılan bakterinin kilomuzun son derece kontrol altında tutabildiğine dair bulgular var.
Dr. Öğr. Üyesi Ozan Emre Eyüpoğlu'nun aktardığı bilgilere göre kobaylar üzerinde yapılan çalışmalar bu bakterinin kolonda görülen mikrobiyatayı değiştirdiğini ve vücut ağırlığını azalttığı tespit edildi. Yapılan çalışmalarda bakterinin glikoz toleransını, obeziteyi ve insülin direncini geliştirdiği görüldü. Ancak ne yazık ki enfeksiyonlu hastalıkları tedavi etmekten kullanılan antibiyotikler bu yararlı bakterilerin yok olmasına sebep olabiliyor. Eyüpoğlu, Bacillus licheniformis bakterisinin özellikle süs bitkileri ve çimlerde görülen bitki hastalıklarını önlemek ve tedavi etmekte kullanıldığını söyledi.
'PROBİYOTİK ÇOK ÖNEMLİ'
Peki bu üç bakteri türü insan vücuduna nasıl dahil oluyor? Özellikle kullandığımız probiyotikli ilaçlarda yer alan bu üç bakteri ve daha fazlasının doğal yaşam alanı toprak alanlar. Tarım arazilerinde oldukça sık rastlanan bu bakterilere tahrip edilmemiş, kirlenmemiş doğal ortamlarda maruz kalabilir ve daha sıhhatli olabilirsiniz.
Dr. Öğr. Üyesi Ozan Emre Eyüpoğlu bu iyi bakterilerin stres, uykusuzluk, dengesiz beslenme gibi sebeplerden dolayı azalabildiğini söylüyor. Bu sebeple bağırsaklarda meydana gelen kötü huylu bakteri sayısındaki artışın önüne geçmek için probiyotik takviyesi almak ve probiyotikli besinleri tüketmek oldukça önemli.
"Gözle görülmeyen bakteriler özellikle hareketli iş yaşantısının geçtiği mekanlarda, ofislerde, okullarda görülür. Özellikle ofislerde ortak kullanılan alan ve malzemeler mikropların yuvalandığı ve tehlike arz ettiği noktalar olarak bilinir. Ofis masaları en çok mikroorganizma barındıran alanlar olarak biliniyor. Sabit bir telefon üzerinde ortalama 25 bin adet bakteri ve mantar yaşayabiliyor. Klavye ve farenin santimetrekare başına 3 bin adet civarı mikroorganizma barındırdığı saptanmış. Bu mikroorganizmalar içinde hastalığa sebep olan türlerin olduğunu bilmek de oldukça ürkütücü." - Dr. Öğr. Üyesi Ozan Emre Eyüpoğlu
