“Sanat galerisi açan alışveriş merkezinin ziyaretçi sayısı artar”

İstanbul’da 300’ü aşkın alışveriş merkezi bulunduğunu biliyor muydunuz? Ve bu alışveriş merkezlerinin günde 20 ila 50 bin arasında ziyaretçisi olduğunu... Ama buna karşılık İstanbul’da kaç sanat galerisi vardır dersiniz? Söyleyelim: Sadece 50! Dolayısıyla sanat izleyicisi sayısının da, alışveriş merkezlerinin ziyaretçilerinden bir hayli az olduğunu vurgulamaya gerek yok bile.
Bu durum Eğitim Kültür ve Araştırma Vakfı’nın (EKAV) dikkatini çekti, daha 2008 yılında. Ve alışveriş merkezlerinin (AVM) ziyaretçilerini sanatla buluşturabilmek adına bir proje hazırladı. “AVM’lere Özel Uydu Sanat Merkezi” adlı projeyle, alışveriş merkezlerine sanat galerileri kurulması gerekliliği ortaya konuluyor. EKAV Yönetim Kurulu Başkanı İnci Aksoy’un 7 Şubat 2009’da Devlet Bakanı Egemen Bağış’a sunduğu proje, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından da ilgiyle karşılandı.
25 Mart 2009’da Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’nden İnci Aksoy’a gönderilen yazıda “Projenizin kültür ve sanata destek olabilecek, halkın sanatla bütünleşmesinde olumlu adımlar atılmasını sağlayacak bir proje olduğu kanaatine varılmaktadır. Bu bağlamda yasal düzenleme hazırlanması için girişimde bulunulması düşünülmektedir” sözlerine yer verildi.
Tüm bu çalışmalar meyvesini vermeye başladı bile. AVM’lere sanat galerisi kurma şartını da getiren Alışveriş Merkezleri, Büyük Mağazalar Yasa Tasarısı Taslağı mart ayında Meclis’e gönderilecek. Taslakta satış alanı 2 bin 500 5 bin metrekare arasında olan AVM’lerin 100, 5001-10 bin metrekare arasında olanların 150, 10 bin metrekareden büyük olanların ise 200 metrekarelik alanları “Sanat Galerisi ve Atölyesi” olarak ayırması şartı yer alıyor.
Bu projeyi Kültür ve Turizm Bakanlığı’na sunan EKAVART Başkanı İnci Aksoy ile konuştuk.


“New York’ta adım başı müze var, bizde ise alışveriş merkezi”
Proje nasıl ortaya çıktı?
Ben her zaman çocuklarımı ve gençleri gözlemlerim, onları dinlerim. “Nereye gidiyorsunuz?” dediğimde alışveriş merkezine diyorlar. Orada sosyalleşiyorlar. Yaptığımız araştırmalarda gördük ki AVM’lerde sanatsal mekanlar yok. Gençler buralarda vakitlerini iyi değerlendiremiyorlar. Halbuki yurtdışında insanlar müzelerde, sanat galerilerinde daha çok vakit harcıyorlar. Alışverişlerini bile müzelerin dükkanlarından yapıyorlar. Bunlar beni bu projeye yönlendirdi. Düşüncemi vakıf yönetimine sundum. Kurul kabul etti. Bu düşünceyi hayata geçirmek iki yıla yakındır sürüyor. New York’ta adım başı müze var. Bizde ise alışveriş merkezi. Bu proje ile gençler sanatsal etkinliklerden haberdar olacak ve interaktif katılımlarla sanat ortamında sosyalleşme imkanı bulacaklar.

Neden bu projeye ihtiyaç duydunuz?
Sanatı toplumun her kesiminden insana ulaştırmak için. Sanatın geliştirici özelliği ile onu günlük hayatın aktivitesi haline getirmek, birleştirici özelliği ile de toplumsal barışın sağlanmasına katkıda bulunmak... Kültür ve sanatla toplumun her bireyini buluşturabilirsek, Türkiye o zaman gelişir ve zenginleşir. Mesela Çin artık dünya çapında bir sanat üssü haline geldi. Christie’s ve Sotheby’s müzayede şirketleri buralara yatırım yapıyor, yabancı koleksiyonerler Çin’deki sanat merkezi projelerine destek vermeye başladılar. İlk kez 2007 eylülünde düzenlenen Şanghay Çağdaş Sanat Günleri iki günde tam 39 bin 500 ziyaretçi toplamış. Bizde 2010 Avrupa Kültür Başkenti açılışında müzeler gece yarısına kadar açıktı. Acaba kaç kişi gezdi merak ediyorum.

Vakfınız Kültür Bakanlığı ile işbirliği içinde olacak mı proje uygulanırken?
Önemli kısmı kararname çıkartılmasıydı. Bakanlık kararnameyi yürürlüğe sokarak önemli bir adım attı. Türkiye’de kültürün ve sanatın yükselen bir değer olmasına katkıda bulunmayı amaçladığımız bir toplumsal duyarlılık projesi bu. Hiçbir ticari amacı yok. Bu projedeki konumumuzu şöyle açıklayayım: Avrupa Kültür Başkenti kavramı 1980’lerde o zamanın Yunanistan Kültür Bakanı sanatçı Melina Mercouri tarafından düşünülmüş ve projelendirilmişti. AB’ye kabul ettirilip 1985 yılında ilk olarak Atina’da başlatıldı. Şimdi AB ülkeleri bu projeyi sürdürüyorlar. Bizim konumumuz da aynen böyle.


“Hâlâ galeriye telefon edip ‘Giriş ücreti var mı?’ diye soruyorlar”
Bence bu proje AVM’lerin ziyaretçi sayısını da artıracak; çeşitli uygulamalarla. Böylece AVM’ler sanata ve sanatçıya destek vererek halk nezdinde önemli bir referans noktası haline gelecek. Hâlâ galeriye telefon açıp, bazen de kapıya kadar gelip giriş ücretinin ne olduğunu soranlar, “Sergiyi gezebilir miyiz?” diyenler oluyor. Bu da sanattan ne kadar uzak yaşadığımızın göstergesi. Bu proje sayesinde pek çok sanat dalıyla ilgili çalışmalar halkla buluşacak ve gündeme gelecek. Böylece sanata gösterilen ilginin nitelikli yapıtlara dönüştürülmesi sağlanmış olacak.