Rus ajanlarının istihbarat arşivi artık Türkiye’de

Türk Tarih Kurumu (TTK), Rus Askeri İstihbarat Servisi ajanlarının 1620-1917 arasında istanbul ve diğer ilerden gönderdiği raporlarla birlikte toplam dokuz ülkeye ait raporların yer aldığı, “Russian Military Intelligence on Asia: Archives, 1620-1917” arşiv koleksiyonunu satın aldı. Koleksiyon, Türkiye ile ilgili 41 makara olmak üzere toplam 9 ülkeye ilişkin 93 makara mikrofilmden oluşuyor. Satın alınan mikrofilmlerin dijital kopyaları araştırmacıların hizmetine sunuldu. Koleksiyonda Rus ajanlarının Osmanlı topraklarını içine alan haritaları ile Osmanlı askeri gücünü gösteren çok sayıda raporu yer alıyor. Rus ajanlarının gönderdiği bazı raporlar şöyle:

- İstanbul’daki Rus Askeri ajanı Albay Peşkov’un, 1890-1896 yıllarını kapsayan Kafkasya’da Rus-Türk sınırındaki Türk kuvvetlerinin gücünün artması ve Yunanistan’la savaş durumunda olan Osmanlı’nın askeri hazırlıkları hakkında bilgi.
- Zelenii’nin Erzurum’daki Türkler ile Ermeniler arasındaki çatışmalar ve 4. ordu için yapılacak askeri acil durum duyurusu. (1890-1891)
- İstanbul’daki Rus askeri ajanı Albay Peşkov’un, 1892’den itibaren Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa, Asya ve Afrika bölgelerinde Türk ordusu ordusunun (Nizam) güç ve tevkileri hakkındaki raporu. (1892-1893)
- İstanbul ve Çanakkale Boğazı’ndaki tahkimatlar ve 1874’te Albay Veniukov tarafından hazırlanan Türkiye hakkında askeri notlar, ekleri.
- İstanbul’daki Rus askeri ajanı Alekseev’in Türkiye’de telsiz telgraf kullanımına ilişkin raporları. (1905-1906)

Bağdat demiryolu

- Bükreş ve İstanbul’daki Rus askeri ajanlarının Türkiye ile Japonya arasındaki ilişkilerin daha da yaklaştığını belirten raporları. (18 Ocak-18 Mart 1906)
- Rus askeri ajanı Albay Kalnin ve Erzurum’daki Başkonsolosluk Sekreteri Przhevalskii’nin, Hamidiye düzensiz süvari alaylarının oluşumu ve eğitimi hakkında ve Kürtlerin Rusya sınır bölgelerine baskınları ve Bayazit sancakları hakkındaki raporları.(1905)
- Bağdat demiryolunun inşaatı ile ilgili rapor. (Kasım 1900)

Nadir eserler

Edinilen bilgiye göre, 2018’de TTK, koleksiyonu Hollanda’da bulunan Brill adlı yayınevinden satın aldı ve araştırmacıların hizmetine sunmak için koleksiyonun dijital kopyalarını hazırladı. Kurum ayrıca, Petersburg’daki Rusya Ulusal Kütüphanesi’nde bulunan 17-18 ve 19. yüzyıllarda Osmanlı-Rus ilişkilerine ilişkin batı dillerinde basılmış nadir eserleri kapsayan Russian-Ottoman Relations adlı koleksiyonunun mikrofişlerini de satın alarak dijital kopyalarını araştırmaların hizmetine sundu.