Seçim barajı ilk kez Ak Parti’yi vurdu

47 milyon 462 bin seçmenin sandık başına gittiği 7 Haziran seçimi sonucunda ortaya çıkan tablo, Ak Parti’nin özellikle Kürt nüfusun yoğun olduğu illerde seçmenlerinin önemli bir bölümünü HDP’ye kaptırdığını ortaya koydu. 2011 seçimine göre Ak Parti, 2,5 milyon oy kaybederken HDP, Cumhurbaşkanlığı seçimine oranla oylarını 2 milyon artırdı. CHP ve MHP’nin oy oranlarında anlamlı bir artış ya da düşüş gözlenmezken, 18 milyonu aşkın seçmenden oy alan Ak Parti’nin buna rağmen 258 vekilde kalması, önceki seçimlerde aldığı oy oranının üzerinde temsil hakkı elde eden Ak Parti’nin ilk defa yüzde 10’luk seçim barajından dolayı “kaybettiğini” ortaya koydu. HDP’nin barajı aşması, sandığa temsil oranlarının bütünüyle farklı yansımasına yol açtı.

En çok kaybeden 1. oldu
Kurulduğu günden bu yana girdiği her seçimi açık farkla önde bitiren ve her seçimden, “tek başına iktidar” çıkan Ak Parti, 7 Haziran’da da ipi önde göğüsledi. Ancak HDP’nin barajı aşması, Ak Parti’nin yüzde 40,8 oy oranıyla açık ara birinci olduğu seçimden tek başına iktidar çıkamamasına yol açtı.
18 milyon 850 bin oy alarak 258 milletvekili çıkaran Ak Parti, 2011’deki genel seçiminde aldığı 21 milyon 339 bin oyun 2 milyon 548 binini kaybetti. 327 vekillik kazandığı 2011’e göre 69 vekillik kaybeden Ak Parti, 276 olan “tek başına iktidar için gerekli vekil sayısına” ulaşamadı.

Baraj aleyhine işledi
2002’den bu yana yüzde 10’luk ülke barajı sayesinde sürekli “kazanan” Ak Parti, bu kez barajın kaybedeni oldu. Baraj sayesinde Ak Parti, yüzde 34 oy aldığı 2002’de sadece 10 milyon 808 bin oyla, iki partili Meclis’te 363 vekil kazanmıştı. Baraj, 2007’de de Ak Parti’nin 16 milyon 327 bin seçmenle 341 vekil kazanmasını sağlamıştı. Bu kez, 18 milyon 850 bin oy almasına rağmen, barajın HDP tarafından aşılması, Ak Parti’nin temsil oranını 258’e kadar düşürdü.

Yüzde 52’den düştü
Ak Parti, oransal olarak asıl oy kaybını ise Cumhurbaşkanlığı seçimine oranla yaşadı. Erdoğan’ın yüzde 52 oy oranına ulaşarak 21 milyon seçmenin oyunu aldığı seçim baz alındığında, Ak parti, yüzde 12’lik gerileme yaşadı.
Ak Parti Çankırı, Düzce, Karaman ve Rize’de “tulum çıkararak” adaylarının tamamını Meclise taşıdı, Ağrı, Hakkari, Iğdır, Şırnak ve Tunceli’de ise milletvekili çıkaramadı. Ak Parti’nin asıl oy kaybettiği kentlerin Doğu ve Güneydoğu kentleri olması dikkati çekti.

CHP sıçrayamadı
Geçerli oyların 11 milyon 513 binini alan CHP de, yüzde 24,96 oy oranı ile 132 milletvekili çıkarttığı seçimde beklediği sıçramayı yapamadı. 2011 seçimlerinde 11 milyon 155 bin 972 oy alarak 135 milletvekili çıkaran CHP, aldığı oyu 400 bin kadar artırsa da üç vekillik kaybetmiş oldu.
Kılıçdaroğlu’nun memleketi Tunceli’de HDP’ye iki vekilliğini birden kaptıran CHP, Adıyaman, Ağrı, Aksaray, Ardahan, Batman, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Çankırı, Diyarbakır, Düzce, Elazığ, Erzurum, Gümüşhane, Hakkari, Iğdır, Kahramanmaraş, Karabük, Karaman, Kars, Kastamonu, Kırıkkale, Kırşehir, Kilis, Kütahya, Mardin, Muş, Nevşehir, Niğde, Osmaniye, Rize, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Van ve Yozgat’ta vekil çıkaramadı.
CHP, geçen yıl yapılan yerel seçimde de yüzde 25 oranında oy almıştı. Bu durum CHP’nin son üç seçimde yüzde 24 ila 26 bandından aşağıya ya da yukarıya doğru evrilmediğini ortaya koydu.

Oyu düştü ama...
7 Haziran seçiminde oyların 7 milyon 516 binini alan MHP, 2011’de aldığı 5 milyon 575 bin oyu 1 milyon 940 bin artırdı. Böylece yüzde 16,29’luk oy oranı ile 80 milletvekili çıkardı. 2002’de yüzde 8,2’de kalarak baraja takılan, 2007’de yüzde 14,3 alan, 2011’de oyunu yüzde 13’e düşüren MHP, böylece 13 yıl sonra genel seçimlerdeki en yüksek oy oranına ulaştı.
Osmaniye’de birinci parti olan MHP, iki olan kadın vekil sayısını ise dörde yükseltti.
MHP, 33 ilden vekil çıkartamadı. Adıyaman, Ağrı, Amasya, Ardahan, Artvin, Bartın, Batman, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Çankırı, Çorum, Diyarbakır, Düzce, Edirne, Erzincan, Hakkâri, Karaman, Kars, Kırklareli, Malatya, Mardin, Muş, Ordu, Iğdır, Rize, Siirt, Sinop, Şanlıurfa, Şırnak, Van ve Yalova MHP’nin vekil çıkaramadığı iller oldu. Kalan 49 ilden vekil çıkartan MHP, 2011 seçimine göre oylarını yükseltse de geçen yıl yapılan yerel seçimdeki yüzde 17,6’lık oranın altında kalması aldığı sonucu gölgeledi.
Ancak bu durum, MHP’nin kilit parti konumuna gelmesinin önünü kesmedi. HDP’nin barajı aşması, MHP’yi de iktidar hesaplarındaki en kritik parti konumuna taşıdı.

Seçimin asıl kazananı HDP
7 Haziran seçiminden en başarılı çıkan parti ise tereddütsüz HDP oldu. Geçerli oyların 6 milyon 51 binini alarak sürpriz biçimde barajı rahatça aşan ve yüzde 13,12 oranına ulaşan HDP, oy oranı daha düşük olmasına rağmen, daha fazla vekil çıkaran illerde yüksek oy aldığından MHP ile aynı vekil sayısıyla, 80 vekil ile TBMM’de temsil hakkını elde etti.
27 kentte milletvekili çıkartan HDP, Ağrı, Iğdır, Tunceli, Şırnak ve Hakkâri’de tulum çıkardı, tüm adayları Meclis’e girdi. HDP adaylarından 30 kadın vekilin seçilmesi, Meclis’teki kadın vekil rekorunun da kırılmasını sağladı.
Bağımsız adaylarla girdiği 2011 genel seçiminde yaklaşık yüzde 5,76 oranına ulaşabilen, parti olarak girdiği 2014 yerel seçiminde ise yüzde 6,63’te kalan HDP, ilk patlamayı Eş Başkanı Selahattin Demirtaş’ın Cumhurbaşkanı adayı olduğu Cumhurbaşkanlığı seçiminde yaptı. Demirtaş’ın 9,7 oranında oy alması, HDP’nin barajı zorlayabileceğinin mesajını verdi. Buna rağmen, HEP ve DEP ile başlayan, HADEP, DEHAP gibi deneyimlerle süren çizgideki hiçbir partinin barajı zorlayamamış olması tereddütlere neden oldu. Ancak HDP, rekor bir oy oranına ulaşarak barajı rahatlıkla geçti. Yüzde 73 katılımın olduğu Cumhurbaşkanlığı seçiminde 3 milyon 958 bin oy alan parti, zaten kendisi açısından rekor sayılan bu oy sayısını 2 milyon daha artırarak yüzde 13’ü aştı. Bu başarı, Ankara, Antalya, Ardahan, Adana, Bursa, Erzurum, Iğdır, Kocaeli gibi sürpriz kentlerden bile vekil çıkarmasını sağladı. Güneydoğu ve Doğu Anadolu’da büyük başarı elde eden HDP, Ak Parti’yi geride bırakarak seçim haritasının rengini mora boyadı.