Seçim Kanunu'nda değişiklik

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikler Resmi Gazete’de yayımlandı. Yapılan değişikliklerle, Yurtdışı İlçe Seçim Kurulları’nın görevleri ayrıntılı olarak belirlendi, yurtdışı seçmen sandıkları konusunda Dışişleri Bakanlığı’na verilen görevler artırıldı, seçmen sayısının çok olması durumunda YSK tarafından randevulu oy kullanma işlemine karar verilebileceği belirtildi. Kanuna eklenen geçici maddeyle, 2016 yılı sonuna kadar Yurtdışı Seçmen kütüklerinin oluşturulmasında “adres kayıt sistemine bağlı kalınmayabileceği”, bunun yerine TC kimlik numarası ve mevcut bilgilerin kullanılabileceği ifade edildi.

Yapılan değişiklikle, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un Yüksek Seçim Kurulu’nun görev ve yetkilerini düzenleyen 14. maddesinin birinci fıkrasına “Yurt dışı seçim iş ve işlemlerinde seçim takvimi süresince Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulunun verdiği görevleri yapmak üzere, ihtiyaç görülmesi halinde, Dışişleri Bakanlığının görüşü alınarak bu Bakanlık mensupları arasından en az daire başkanı seviyesinde görevlendirme yapmak” ifadesi eklendi.

-YURT DIŞI İLÇE SEÇİM KURULLARI-

Kanunun 20. maddesine yapılan ekle Yurt Dışı İlçe Seçim Kurullarının görev ve yetkileri belirtildi. Buna göre Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu, yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı vatandaşların oy kullanmalarıyla ilgili seçim iş ve işlemlerinin düzenle yürütülmesini sağlamak ve gereken bütün tedbirleri alacak, yurt dışı sandık kurullarını kuracak, oy pusulalarını, zarflarını ve diğer seçim araç ve gereçlerini oy verme işleminin başlayacağı günden en geç yedi gün önce Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla ilgili yurt dışı temsilciliklerinde hazır bulunacak şekilde gönderecek. Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu ayrıca gerekli görülen hallerde oy sandığı, oy verme kabinleri gibi araçların mahallinden teminini Dışişleri Bakanlığından isteyecek, yurt dışı sandık kurullarının işlemlerine ve kararlarına karşı yapılan itiraz ve şikayetleri inceleyip karara bağlayacak. Yurt dışı sandık kurulu başkanlıklarınca seçim iş ve işlemleri hakkında sorulacak soruları cevaplamak, yurt dışı seçmen kütüğüne, yapılacak itirazları sonuçlandırmak, verilecek kararları Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne göndermek ve bu kararlara uygun gerekli kayıt ve düzeltme işlemlerini yaptırmak da Kurulların görevleri arasında sayılıyor. Bununla birlikte, yerleşim yeri adresi yurt dışında olmasına rağmen yurt dışı seçmen kütüğünün askı süresi içinde herhangi bir nedenle Türkiye’de bulunan seçmenlerin, yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlarının yapılması için doğrudan ya da ilçe seçim kurulları aracılığıyla iletilen adres beyan formlarını onaylayarak Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne göndermek de Kurulların görevi lacak. Kurul, askerlikten terhis olanların yurt dışı seçmen kütüğüne kaydını sağlamak, yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı olmakla beraber, izinli olsalar bile silah altında bulunan er ve erbaşlar ile askeri öğrenciler ile kesinleşmiş mahkeme kararı ile kısıtlanan seçmenlerin yurt dışı seçmen kütüğündeki kayıtlarının dondurulmasına karar verme görevlerini de üstlenecek. Kurulların dikkat çeken bir görevi de “Yurt dışı seçmen kütüğüne yazılması için askı süresi içinde yapılan başvuruların kütüğe kaydedilmesine karar verildiği halde, kesinleşen yurt dışı seçmen kütüğünde ismi yer almayan seçmenlerin, yurt dışı seçmen kütüğünün kesinleşmesine bakılmaksızın kütüğe ilave edilmelerine karar vermek ve Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğüne göndermek” olacak. Kurullar, yurt dışından ağzı mühürlü olarak gelen oy torbalarının da sayımlarını yapacak. Sayım yapılırken, bir başkan, bir kamu görevlisi üye ve son milletvekili genel seçiminde Türkiye genelinde en çok oy alan üç siyasi partinin bildirdiği bir asil bir yedek üyeden oluşan yeteri kadar sandık kurulu kurulacak, sandıklar denetim altında açılacak, sayım ve dökümü tutanağa bağlandıktan sonra, geçici gümrük kapısı seçim kurullarından gelen sonuçlarla birleştirilerek Ankara İl Seçim Kurulu'na iletilecek.

-SANDIK ALANINDA İSTİSNALAR-

Yapılan değişiklikle Seçim Kanunu’nun 35 inci maddesine “Yurt dışı seçmen listeleri, yurt dışında sandık kurulmasına karar verilen temsilciliklerin görev çevreleri gözetilerek ve yurt dışı seçmen kütüğü esas alınarak Yüksek Seçim Kurulunca oluşturulur ve elektronik ortamda ilan edilir” hükmü eklendi. Kanunun “sandık alanını” düzenleyen 81 maddesine de “yurtdışı ayarı” yapıldı. Kanunun önceki halinde “sandık kurulunun görev yaptığı yer merkez olmak üzere 100 metre yarıçaplı alan” olarak belirlenen sandık alanında cezaevleri mesafe kuralından istisna olarak tutuluyordu. Yapılan değişiklikle mesafe sınırından istisna olan yerler arasına “yurt dışında belirlenen mahaller ve gümrükler de” eklendi.

-DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI'NA ALT YAPI GÖREVİ-

Seçim Kanunu’nun yurtdışı seçmenlerin oy kullanmasıyla ilgili 94/A maddesinde yapılan değişiklikle, yurt dışı seçmenlerin oy kullanmasında sandık, gümrük kapılarında oy kullanma veya elektronik oylama yöntemlerinin birlikte kullanılmasının da yolu açıldı. Buna göre yurt dışı seçmenin oy kullanmasında hangi yöntem veya yöntemlerin izleneceği oy kullanılacak ülkenin durumuyla ilgili Dışişleri Bakanlığının görüşü alınarak Yüksek Seçim Kurulu’nca belirlenecek. Yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenlerin oy kullanmalarına yönelik iş ve işlemlerde, Dışişleri Bakanlığı'nın bilişim altyapısından faydalanılabilecek. Dışişleri Bakanlığı, kullanılacak olan bilişim altyapısının oluşturulması ve güvenliği için gerekli tedbirleri alacak.

-RANDEVULU OY KULLANMA DÜZENLEMESİ-

Kanunun “Yurtdışı Seçmenlerin Sandıkta Oy Vermesi” başlıklı 94/C maddesinde de önemli değişikliklere gidildi. Maddenin birinci fıkrasında yapılan değişiklikle, seçimden 45 gün önce başlayan oy verme süresinin Yüksek Seçim Kurulu tarafından kısaltılabileceği, oy vermede gün içindeki oy verme saatlerinin YSK tarafından belirlenebileceği ve “seçmen sayısının fazla olması durumunda kendisi için belirlenen günde ve sandıkta oy kullanmasına karar verilebileceği” ifade edildi.

Maddenin 2. fıkrasında yapılan değişiklikle, Yurtdışı İlçe Seçim Kurulu'nun oluşumuyla ilgili hükümler eklendi. Buna göre Yurtdışı İlçe Seçim Kurullarının oluşumunda siyasi partiler üye bildirmezse eksiklik kamu görevlileri veya seçmenler arasından seçilecek üyelerle doldurulabilecek. Maddenin 5. fıkrasında yapılan değişiklikle, Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulları'na verilen oy pusulaları ve oy zarfları ile diğer seçim araç ve gereçlerini oy verme işleminin başlayacağı günden en geç üç gün önce ilgili yurt dışı temsilciliklerde bulunacak şekilde gönderme görevi metinden çıkarıldı. Bunun yerine oy kullanılacak, sandık, kabin, gibi oy kullanma araçlarının yabancı ülkenin durumu göz önünde tutularak, YSK karıyla farklı olarak belirlenebileceği hükmü eklendi. Maddenin 6. fıkrasında sandık kurulu başkanının yapacakları ve oy kullanma yöntemi de ayrıntılı şekilde anlatıldı. Seçim saatlerinin belirlenmesinde YSK’ya yetki tanındığından, 7. fıkrada yer alan yurt dışı sandıklarının her gün 17.00’de açılıp sayılacağına dair hüküm de değiştirildi. Maddenin 8. fıkrasında yer alan oy torbalarını Yurt Dışı İlçe Seçim Kuruluna ulaştırmakla görevli kurulun yapısı da ayrıntılı olarak belirlendi. Maddenin son fıkrasında yapılan değişikliklerle de sandık sonuçlarının birleştirilmesine dair hükümler yer aldı.

-PASAPORTA ‘OY KULLANDI’ MÜHRÜ BASILMAYACAK-

Kanunun gümrük kapılarında oy kullanmayı düzenleyen 94/E maddesinde yer alan oy kullanma süresini 75 gün olarak belirleyen hüküm de değiştirildi. Metindeki “yetmişbeş gün” ibaresi “kırkbeş gün” olarak yenilendi. Düzenlemenin önceki halinde yer alan “Oyunu genel esaslara göre kullanan seçmenin pasaportunun Yüksek Seçim Kurulu'nca belli edilen yerine ‘oyunu kullanmıştır’ diye bir ifade yazılır ve sandık kurulu mührüyle mühürlenerek başkanca imzalanır” hükmü de metinden çıkarıldı. Geçici gümrük kapılarında da kurulların oluşumunun YSK tarafından belirleneceği belirtilirken, gümrük kapılarında oy kullanma işleminin sadece giriş ve çıkışlar sırasında yapılabileceğine dair hüküm de yasa metninden çıkarıldı.

-2016’YA KADAR YURTDIŞI SEÇMEN KÜTÜĞÜ ADRESE BAĞLI OLUŞTURULMAYABİLİR-

Yapılan değişiklikle ayrıca, Seçim Kanuna, bir de geçici madde eklendi. Eklenen geçici madde ile “31 Aralık 2016 son tarih olmak üzere” milletvekili genel seçimi, cumhurbaşkanlığı seçimi ve halkoylamalarında Seçim Kanunun 35 inci maddesinde belirtilen “adres kayıt sistemi” kriterine bağlı kalma hükmüyle sınırlı kalınmaksızın Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası esas alınarak veya mevcut bilgilerle Yurt Dışı Seçmen Kütüğü oluşturulabilmesinin yolu açıldı.