Türkiye yolsuzlukta dünyanın neresinde?

10 Soru - 10 Cevap Türkiye yolsuzlukta dünyanın neresinde?
‘Uluslararası Şeffaflık Kurumu’nun, ‘Yolsuzluk Algılama Endeksi’ne göre 22. sıradayız
NAKİ ÖZKAN

Davos’ta açıklanan bir raporda Türkiye’nin dünyada dördüncü yolsuzluk yapılan ülke çıkması üzerine, her yıl yolsuzluk endekslerini takip eden 9 Eylül Üniversitesi Ekonomi Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Coşkun Can Aktan ile konuştuk.

1 - Türkiye, dünyada yolsuzlukta 4. sırada mı?
Araştırmayı yapan Price Waterhouse, bir yönetim danışmanlığı firması. Yolsuzluklar üzerine uzman bir kuruluş değil.

2 - Yine de vahim değil mi?
Söz konusu araştırma sadece dünya ekonomisinde belirli bir yeri olan, gelişmiş ve gelişmekte olan 35 ülke ile sınırlı. Eğer ülkeler arasında mutlaka bir yolsuzluk karşılaştırması yapılmak isteniyorsa, "Uluslararası Şeffaflık Kurumu"nun, "Yolsuzluk Algılama Endeksi"ne bakmamız daha doğrudur.

3 - Uluslararası Şeffaflık Kurumu nasıl çalışıyor?
Bu kurum yıllardır yolsuzluk konusunda çok ciddi çalışmalar yapıyor. Her yıl bir "Yolsuzluk Algılama Endeksi"ni kamuoyuna duyuruyor. 2000 yılı endeksinde en fazla yolsuzluk yapan ülkeler sıralaması 90 ülkeyi kapsıyor. En fazla yolsuzluk yapan ülkelerin başında, Nijerya, Yugoslavya, Azerbaycan, Ukrayna, Endonezya, Angola ve Rusya geliyor.

4 - Türkiye yolsuzlukta kaçıncı sırada?
Türkiye en fazla yolsuzluk yapılan ülkeler sıralamasında 90 ülke arasında, 22. sırada. 1 ile 10 arasında değişen endeks puanlarına baktığımızda, 1. sırada bulunan Nijerya’nın puanı 1.2; Türkiye’nin ise 3.8’dir.

5 - Yolsuzlukla mücadelede temel önlem nedir?
Siyasal iradenin yolsuzluklarla mücadelede samimi ve kararlı olması gerekir. Sivil irade de siyasi irade üzerinde etkili olmalı. Siyasal Ahlak Yasası’nı süratle hazırlamalı ve Meclis’ten geçirmeliyiz. Bu yasada yolsuzluk kavramını doğru tanımlamalıyız. Sadece rüşvet, zimmet ve irtikap değil, bunun dışında diğer türdeki yolsuzluklar da yasa içine alınmalı. Örneğin Meclis’teki oy ticaretinden, mebus pazarlığına kadar tüm yolsuzluk ve yozlaşmalar tanımlanmalı. Siyasal Ahlak Yasası’nda, yasama, yürütme ve yargı organlarında üst düzeyde görev yapan kişilerin servetlerinin kayyuma bırakılması veya mal varlıklarının ne şekilde izleneceği; mal bildirimi esasları belirlenmeli. Yani bir "Devlet Ahlakı Yasası"yla işe başlamalıyız.

6 - Hukuksal tedbirler dışında ne yapılabilir?
Ahlaki değerleri ciddi erozyona uğramış bir toplumu sadece hukukla tedavi edemezsiniz. Erozyona uğramış olan sadece siyasal değil; birey, iş, medya ve akademik ahlak da. Bir "Toplam Ahlak Devrimi"ne ihtiyacımız var.

7 - Siz özellikle genişlemiş devleti yeniden yapılandırmaktan söz ediyorsunuz. Neden?
Her yönüyle genişlemiş ve büyümüş devlet, sadece ahlaki açıdan değil, özgürlükler için de bir tehlikedir. Onun için devlet sınırlandırılmalı ve küçültülmelidir. Kamusal ya da siyasal alan genişlediği ölçüde ahlaksızlık yaygınlaşır. Sınırlandırılmamış bir devleti, ne iyi bir yönetim, ne de Toplam Kalite kurtarabilir. İsraf ve savurganlığın, yolsuzluğun temel kaynağı etkin yönetimde değil mülkiyette yatmaktadır.

8 - Yolsuzluklarla ekonomik sistem ilişkisi nedir?
Kolektif mülkiyet, hırsızlığın temelidir. Devlet müdahaleciliği ve mülkiyetinin genişlediği ülkelerde hırsızlık daha fazla değil mi?

9 - Demokrasi ile yolsuzluk arasında nasıl bir ilişki var?
Daha fazla demokrasi, daha az yolsuzluk demektir.

10 - Başka ne gibi önlemler düşünülebilir?
Hükümet üyeleri Resmi Gazete’de mal bildirimlerini yayımlamalı. Mallarının izlenmesi, bağımsız bir özel danışmanlık firması ya da bir kayyuma bırakılmalı. Kamudaki gereksiz kuruluşlar tasfiye edilmeli. Kamu bankaları özelleştirilmeli. Teşvik sistemi kaldırılmalı. Vergi oranları indirilmeli. İhale mevzuatı değişmeli. Yolsuzluklar ağır şekilde cezalandırılmalı. Yolsuzlukları izlemede siyasi otoriteden bağımsız bir ombudsman olmalı.



ENTELLEKTÜEL BAKIŞ