Yassıada İstanbul’un Camp David’i olacak

İdam edilen eski Başbakan Adnan Menderes’in yargılandığı Yassıada ve yakınındaki Sivriada’yı müze ve kongre merkezine dönüştürecek projenin temeli dün Başbakan Ahmet Davutoğlu, Menderes’in gelini Ümran Menderes, Celal Bayar’ın torunu Emine Gürsoy Naskali ve Yassıada’da yaşamını yitiren dönemin İstanbul Emniyet Müdürü Faruk Oktay’ın oğlu Emre Oktay tarafından atıldı. Davutoğlu, “Demokrasi ve Özgürlük Adaları” projesiyle ‘yaslı ada’ olarak andığı Yassıada’yı arabuluculuk görüşmelerinin yapıldığı barış adasına dönüştüreceklerini söyledi.
Demokrat Parti’nin (DP) iktidara gelişinin 65. yıldönümünde Yassıada’da gerçekleşen temel atma töreniyle Türk siyaset tarihinde kötü anıları çağrıştıran Yassıada ve bitişiğindeki Sivriada’nın “Demokrasi ve Özgürlük Adaları” olarak anılmasının ilk adımı atıldı. Törene Adnan Menderes’in gelini Ümran Menderes ve Celal Bayar’ın torunu Emine Gürsoy Naskali de katılırken, ilk kez Yassıada’ya geldiğini belirten Ümran Menderes, Adnan Menderes ve arkadaşlarının ülkeye hizmetten başka amaçları olmadığını ve haksız yere yargılandıklarını belirtti. Menderes, “Unutulmadılar, unutulmayacaklar. Gençler bu adayı unutmamalıdır. Burası Yassıada değil, Yaslı ada” dedi.
Yeşil ve doku korunacak
Başbakan Ahmet Davutoğlu da, projeyle adayı Camp David gibi arabuluculuk ve barış görüşmelerinin yapıldığı bir barış adasına dönüştüreceklerini söyledi. Davutoğlu projeyle ilgili şunları kaydetti:
“Şehit başbakanımızın arkadaşlarının hatırasına bir nebze halel getirecek hiçbir eylem ve hiçbir toplantıya burada izin vermeyiz. Yassıada ve Siviriada’daki hatıralar muhafaz edilecek. Sivriada ve Yassıda burada yaşananlarla yaşayacak. Buradan izler silmeyeceğiz, aksine yaşatacağız. Yargılamanın yapıldığı salon muhafaza edilecek, gelecek nesillere aktarılacak. Tarihi doku itibariyle Bizans’tan kalan tarihi kalıntılar da muhafaza edilecek ve dokuya zarar verilmeyecek. Burada bir tek ağaç eksilirse yerine ağaç dikilecek. Yeşil alan kesinlikle bugünkünden fazla olacak. Yıkılacak olan binalar lojman olarak kullanılan geçmişte tarihi değeri olmayan binalar olacak. Bu alanın kullanılması demorkasi ve özgürlük kavramlarıyla uyumlu şekilde olacak. Camp David gibi arabuluculuk ve barış merkezi yapılacak. İstanbul’da arabuluculuk ve barış merkezi kurma kararımız vardı. İstanbul’u bir barış şehri yapmak istiyoruz. Buraya yapılan otel düzenlemesi kesinlikle eğlence maksatlı kullanılmayacak. Ben burada alkıştan bile edep ediniyorum. Kongrelerde katılanların kalması için kullanılacak.”
‘TBMM’yi burada toplayalım’
“Muhalefet partilerine çağrı yapıyorum. Buradaki proje tamamlandığında 27 Mayıs’ta TBMM sembolik olarak burada toplansın. Bir daha TBMM’ye kimsenin kilit vuramayacağını cümle aleme göstermek için her 27 Mayıs’ta burada özel bir celse yapalım. Yassıada bir intikam için demokrasi barış adası haline dönüşmüyor, aksine kalıcı bir barışı kalıcı bir barışı, insanlık onuru ve özgürlüğü inşa etmek için yola çıkıyoruz. Bir daha hiçbir zaman bu darbe yaşanmayacak. Adnan Menderes gibi bir şahadetle yaşamımız sona erecekse başımız gözümüz üstüne. Bundan çok daha büyük bir onur olamaz. Bunu mübarek düğün diye karşılarız.”

İdama giden yargılamanın yapıldığı ada

27 Mayıs 1960 Darbesi’nden sonra devrilen Demokrat Parti yönetimi, Milli Birlik Komitesi tarafından Yassıada’da kurulan özel bir mahkemede yargılandı. DP Hükümeti’nin Başbakanı Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan’ın da aralarında olduğu 15 parti yöneticisi hakkında anayasal düzeni bozma ve değiştirmeye kalkışmak suçundan idam kararı alındı. Menderes, Zorlu ve Polatkan, 16 Eylül 1961 sabahı İmralı adasında idam edildiler.

Camp David nedir?

ABD’nin başkenti Washington DC’ye 100 kilometre uzaklıktaki Camp David, Amerikan başkanlarının istiharate çekilmek için kullandığı konuta verilen isim. Maryland eyaletinde geniş bir alana yayılan tesis, İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna doğru, ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt’in İngiltere Başbakanı Winston Churchill’i ağırlamasından bu yana tarihi görüşmelere de ev sahipliği yaptı. Camp David tarihe; 1978’de Başkan Jimmy Carter’ın İsrail ve Mısır arasında müzakere edilen barış görüşmelerine ev sahipliği yapmasıyla da geçti. Gizli görüşmeler sonucunda Mısır’ın İsrail’i tanıdığı; İsrail’in de Sina yarımadasından çekildiği imzalar Camp David’de atıldı.

Süreç nasıl gelişti?

2011’de önce Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredilen Yassıada ile Sivriada, ardından Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) iştiraklerinden Gümrük ve Turizm İşletmeleri Ticaret A.Ş.’ye devredildi. Bakanlık tarafından yatırım izni verilen adalara, geçtiğimiz 6 Mayıs’ta inşaat ruhsatı çıkarıldı. TOBB tarafından yap, işlet, devret modeli ile yapılacak projenin 103 bin 700 metrekare büyüklüğünde olması planlanıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın verdiği turizm yetki belgesi ile Yassıada’ya müze ile 4 yıldızlı otel inşaa edilecek. Proje kapsamında Adnan Menderes’in hatırasını yaşatmak için bir de uluslararası kongre merkezi inşa edilecek.

İskelede protesto

Öte yandan temel atma töreni öncesinde Kabataş İskelesi’nde küçük çaplı bir protesto gösterisi yapıldı. Adalar Savunması adlı bir grup, iskeleye gelerek “Yassıada’dadan elini çek”, “Yassı-Sivri bırak ıssız kalsın” pankartı açarak, açıklama yaptı. Adalar Savunması adına açıklama yapan Olcayto Art, “Alelacele temel atma töreni planlayan hükümet Yassıada’dan siyasal bir rant elde etmenin peşine düşmüş. Verilen inşaat ruhsatları ve turizm yetki belgeleri yasal ve teknik açıdan usulsüzlüklerle doludur. Adalar halkı Yassıada ve Sivriada’da her ne olursa olsun imara açılmasına karşıdır” dedi.

Menderes’in gelinine yakın ilgi

Başbakan Davutoğlu, projenin açılış butonuna Menderes’in gelini Ümran Menderes, Celal Bayar’ın torunu Emine Gürsoy Naskali ve Yassıada’da yaşamını yitiren dönemin İstanbul Emniyet Müdürü Faruk Oktay’ın oğlu Emre Oktay’la birlikte bastı. Ümran Menderes ve Emine Gürsoy Naskali’yle yakından ilgilenen Davutoğlu bir süre sohbet etti.