‘Yatak bile prize göre ayarlanıyor’

Akıllı telefonların ve tabletlerin kullanımının artması beraberinde ilginç bir konu ve tartışmayı da gündeme getirdi. Nöroloji uzmanı Dr. Mehmet Yavuz’un Popüler Bilim dergisindeki yazısında gündeme getirdiği ‘plagomani’ adı verilen ‘şarj bağımlılığı’ kavramı uzmanları ikiye böldü.

Dr. Mehmet Yavuz, Türkiye’de teknoloji bağımlılığının yanı sıra şarj bağımlılığı olduğunu da belirterek şu bilgileri verdi:

“Aslında insanların şarj aletleriyle dolaşma ve prize yakın yerlerde oturma isteğiyle baş gösteren bu sorun gittikçe hayatın bir parçası durumuna geliyor. Şarj bağımlıları, yataklarını prize göre yerleştirirken, uzun yolculuklarda cihazlarını şarj edecek yerleri tercih ediyorlar. Bu kişilerdeki en büyük belirti ise restoran, kafe ve lokallerde sürekli olarak prize yakın yerlerde oturmak istemeleri. Gözlem ve araştırmalarımız sonucunda özellikle telefonlarının şarj durumu, bazı kişilerin güne nasıl başlayacağına da doğrudan etki ediyor. Şarj bağımlılığı olan insanların depresyona girme olasılığı diğer insanlara göre daha fazla. Bu kişilerin aklının bir köşesinde sürekli olarak telefon veya tabletlerinin şarjının bitme korkusu yer alıyor. Şarja bağımlı kalmak insanlarda takıntılara yol açarken, beraberinde obsesif kompulsif sorunları doğuruyor.

‘Morali etkiliyor’

İleri boyuttaki bağımlıların sosyal hayatta odaklanma sorunu yaşayabildiğine dikkat çeken Yavuz, “Bu kişilerin aklı sürekli şarj durumunda olduğundan ilgilendikleri konuya odaklanamıyorlar. Neredeyse tamamına yakınında bedenin gevşeme ve rahatlamasına yol açan melatonin hormonu daha az salgılanıyor. Nikotin ve kafein bağımlılık seviyeleri yüksek düzeyde olan insanlarla şarj bağımlılığı yüksek olan insanların beyin özelliklerinin birbirine oldukça benzer özellikler gösterdiğini tespit ettik. Seyahat yapacağı otobüste veya oturacağı kafede ilk baktığı şey priz olan, yanında sürekli yedek batarya veya taşınabilir şarj aleti taşıyan, şarj seviyesine göre morali değişen, uyandığında ilk olarak telefon şarjına bakan, gün içinde sürekli olarak telefonun şarj durumunu kontrol edenleri bağımlılar olarak tanımlıyoruz. Şarj bağımlılığından kurtulmak isteyenlere sürekli şarjlarını kontrol etmemeye gayret göstermeleri, taşınabilir şarj veya şarj aleti taşımamalarını öneriyoruz” dedi.

‘Geyik muhabbeti’

Psikiyatri uzmanı Dr. Ahmet Koyuncu ise şunları söyledi: “Bugün için psikiyatri biliminde şarj bağımlılığı, yani plagomani diye bir kavram tanımlanmıyor. Plagomani, tanımlaması uzun süre şarjı giden bir telefonun reklam metninde dikkat çekmek için yer alan bir tanımlama. Amerikan Psikiyatri Birliği Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nda madde kullanımı ile ilişkili olmayan bağımlılık bölümünde sadece kumar bağımlılığı yer alıyor. Örneğin internet ve teknoloji bağımlılığı gibi konularda henüz birikmiş yeterli kanıt bulunmuyor. Plagomani denilen kavram konusunda bir takım ileri sürülen görüşler safsata ve geyik muhabbetinden ibaret.”

‘Takıntılı ruh hali’

Psikiyatri uzmanı Ayhan Akçan ‘plagomani’ adı verilen kavramın bağımlılıktan çok takıntılı ruh hali olduğuna dikkat çekerek şunları söyledi: “Bağımlılık kavramı, bir madde veya aşırı uğraş halinin, kişinin öznelliğini, özerkliğini ve özgürlüğünü kısıtlaması halinde ortaya çıkar. Şayet bir kişi davranışlarını akıllı telefon veya şarj aleti üzerine kuruyorsa, şarj bitince huzursuzluk çekiyorsa bu durum takıntı olarak tanımlanır. Ortada yoksunluk hali varsa bu durumda kişi bağımlıdır. Şarjı biten kişi kaygı ile beraber ‘ne yaparım’ telaşı içine giriyorsa yardım alabilir. Sürekli şarj seviyesine bakma, yedek şarj aleti taşıma hali doğru davranış biçimleri değildir. Bu tür kişilerin takıntısını farkına varıp bununla yüzleşmesi gerekir. Şarj takıntısı olanlara gün içinde bir süre cep telefonlarını kapalı tutmalarını, telefonlarından uzaklaşmalarını tavsiye ediyoruz.”