DİĞER sektörlerde durum nasıl bilmiyorum ama, eğitimde serbest piyassa ekonomisi tıkır tıkır işliyor. 1999'da eğitimde neler olacak araştırmasını yaparken, özel öğretim kurumlarına geldiğimizde, gözlerimiz fal taşı gibi açıldı.
Peryodik olarak her yıl yüzde 80 ile yüzde 100 arasında zam yapan kolejlerde 1999 ücretleri, 5 milyar lira sınırını aşacak. Evet yanlış anlamadınız 5 milyar lira ve sadece bir yıllığı. Bir sonraki yılda da 10 milyar lira sınırına dayanırsa, hiç şaşırmamak gerekir...
Sekiz yıl önce, ücretler bir milyon lira sınırına dayandığında, Türkiye ayağa kalkmıştı. Gazeteler, televizyonlar günlerce bu konuyu işlemişti. Ücretler nereye gidiyor, bu ücreti kimler ödeyecek tartışması yapılmıştı günlerce.
Ama sonraki yıllarda Özal sayesinde pek çok insan önce milyoner, ardından da milyarder yapıldığı için "bir milyar"ın tepkisi pek o kadar yaygın olamamıştı. Ama eminim ki, 5 milyarlık faturalar da en az bir milyonluk ücretler kadar şok yaratacak...
Enflasyonun yüzde 65 olarak açıklandığı, ücret artışlarının yüzde 50'lerde kaldığı bir ülkede, kolej ücretleri böyle uçarsa ne olur? Normalde çökmeleri gerekir. Ama her türlü krize rağmen Türkiye gibi onlar da hala ayaktalar ve sayıları her geçen gün artıyor.
Aslında kolejleri üç gruba ayırmak gerekir. Ücretlerin 5 milyara dayandığı A grubunda yabancı okullar ve Koç benzeri vakıf okulları var. B grubunda fahiş olmayan ücretlerle kaliteli eğitim yapma çabası içinde olan Eyüpoğlu, Kültür, İSTEK okulları bulunuyor. C grubunda ise eğitimi bir kazanç kapısı olarak görenlerle, kısıtlı olanaklarla bir şeyler yapmaya çalışanlar yer alıyor. En kötü durumda olanlar da onlar. Çoğu yüzde 50 kapasiteyle çalışıyor...
Geçtiğimiz yıllarda onbinlerce öğrencinin başvurduğu kolejlere bu öğretim yılında sadece 1723 kişi başvurdu. Oysa sadece sınavla öğrenci alan okulların toplam kontenjanı 2241 idi. Sınav sisteminin dışında kalan, isteyenin sınavsız girebildiği kolejleri de bu kapsama aldığımızda, toplam kantenjan 9 bini buluyor. Yani, başvuranların neredeyse dört katı...
Kolej ücretleri son 10 yılda bir milyondan, 5 milyara tırmandı. Buna parelel olarak da başvurular 50 binlerden 1700'lere indi. Peki ama bu noktaya nasıl gelindi?..
Kolejlerde durum böyle de özel üniversitelerde farklı mı? Tamamına yakını dolara endeksli ve ortalama ücretleri de yıllık 5-6 bin dolar. 10-12 bin dolara çıkanlar da var. İleriki aylarda, yıllarda doların ne kadar yükseleceği ise meçhul...
Bilgi Çağı'na bir kala eğitim yükselen değerlerin en başında geliyor. Bu yüzden kaliteli eğitime olan talep de giderek artıyor. Devlet okulları bu konuda sınırlı ve yetersiz kalınca, tüm dikkatler özel okullara çevrildi. Onların geldikleri nokta ise ortada: Gözleri paradan başka bir şey görmüyor.
Özetin özeti: Devlet eğitim yükünün altından tek başına kalkamıyor. Özel okulların yüzde 2 olan payının, en az yüzde 10'a yükselmesi şart. Ama kaliteli eğitimi, daha makul ücretlere yapmadıkları sürece bu çok zor gözüküyor!..
Yazara E-Posta: a.guclu@milliyet.com.tr
