Ağır bir ihmal..

Altan ÖYMEN

BU kadar "akıldışılık" nasıl yapılabilir? İnanılır şey değil.
Pazar günü herkes kaderine razı olmuş. Evinde oturmuş, sayım memurlarını bekliyor.
Bu eve kapanma zorunluluğu, yılların ihmalinin sonucu. Vatandaşların bilgisayara geçirilmesi çoktandır planlanmış ama, bunun uygulama çalışmaları, daha ancak 20 ilde yapılabilmiş. Çare gene, eski devirlerden kalma "sokağa çıkma" yasağında.. Ama bu defa, yemin billah ediliyor ki, bu "son" olacak.. Bundan sonra sayımların bilgisayarlaşması her yerde hızla tamamlanacak..
Ama gelin görün ki, bu "son yasak" altındaki sayımın soruları, meslek ve çalışma durumu açısından sadece aile reisini kapsamına alarak hazırlanmış.
-"Aile reisi, son bir hafta içinde çalıştı mı? Çalıştıysa hangi işi yaptı?"
Bunun, ülkemizdeki iş, işsizlik ve meslek verilerini saptamaya yönelik bir soru olduğu belli. Fakat bu, o amacı karşılayabilir mi?
Aile var, "reis"i erkek, ama sadece o değil, eşi de çalışıyor. Veya kendisi emekli veya işsiz, eşi çalışıyor. Aile var, reisi dul kadın, o çalışmıyor ama, oğlu veya kızı çalışıyor.. Bunları kapsamına almayan bir iş - işsizlik - meslek saptaması ne işe yarar?
"Türkiye'deki aile reislerinden yüzde şu kadarı son bir hafta içinde çalışmış.. Yaptıkları işler de, yüzde hesabıyla şunlarmış.. Şu kadarı da işsizmiş.."
Peki, gerisi?. Gerisini hesaba katmayan bir genel istatistik standardı, dünyanın neresinde var?
"İş"le ilgili bir istatistiğin en önemli verisi, "çalışma çağındaki nüfüs"taki iş ve işsizlik oranları.. Tüm ülkelerde olduğu gibi - hele şu sırada - ülkemizin de önde gelen ihtiyacı o.. Bunun mesleklere göre saptanması da, elbette faydalı.. Ama, bunu sadece aile reisleri için bilmek neyi sağlar?
Burası Suudi Arabistan veya Afganistan olsa, belki denilebilir ki, kadınların çalışma imkanları zaten çok sınırlı, onlar hesaba katılmasa da olur.. Ama oralarda bile, ailenin - aile içinden henüz çıkmamış - yetişkin erkek çocuğunun iş durumunu saptamak gerekli ki, iş ve meslek konusunda genel bir değerlendirme yapılabilsin..
* * *
PEKİ, buna, o soru formlarını hazırlayan kurumun sorumluları ne diyor?
Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) Başkanı, gazetecilerin yönelttiği sorular üzerine, bunun "kadınları dışlamak" diye yorumlanamayacağını söylüyor. "Aile reisi kadın da olabilir. Biz sadece `reis'lerle yetindikdiyor.
Peki, niçin sadece "reis"lerle yetinmişler?. "Çünkü" diyor, "Zamanımız kısaydı. Zaman ve kağıt tasarrufu yapmak istedik."
Bu mazerete hak vermek çok güç ama, diyelim ki verdik: Ee o zaman "reis"lerin işini - mesleğini de sormasaydılar.. Tek başına hiç bir derde deva olmayacak o sorudan da vazgeçseydiler, daha fazla "zaman ve kağıt" tasarruf edeceklerdi.
Yani, bu "özür"ün de mantığa sığacak yanı yok.
Özetle: Pazar günü, 60 milyon insanın evine kapanmasıyla ve onbinlerce görevlinin sabahın 7'sinden gece karanlığına kadar çalışmasıyla yürütülen "nüfus tespiti" uygulaması, DİE yönetiminin ağır bir ihmali sonucunda, sağlayabileceği faydanın önemli bir bölümünü sağlamaktan uzak kalmıştır. Bu ihmalin siyasi sorumluluğunu taşıyan hükümet, herhalde, bu konuda birşeyler söylemek ve yapmak durumundadır.





Yazara Email A.Oymen@milliyet.com.tr