Ah­met Pi­riş­ti­na’yı anar­ken

1999’un ilk ay­la­rı...   Yak­la­şan ye­rel se­çim­le­re gün­ler kal­mış.
Müt­hiş bir ko­şuş­tur­ma...
Ka­ğıt­lar ha­va­da uçu­şu­yor.
Pro­je­ler, fi­zi­bi­li­te­ler...
He­sap­lar, ki­tap­lar...
Za­man­la bir ya­rış var.
Bir yan­dan se­çim bil­dir­ge­si ha­zır­la­nı­yor.
Bir yan­dan kul­la­nı­la­cak slo­gan­lar bu­lun­ma­ya ça­lı­şı­lı­yor.
Si­vil top­lum ör­güt­le­rin­den gö­rüş­ler alı­nı­yor.
İz­mir’in akil in­san­la­rın­dan da tav­si­ye­ler... Oda­la­rın, der­nek­le­rin kent­le il­gi­li ön­ce­lik­ler lis­te­si ma­sa­ya ko­nu­yor. Hep­si te­ker te­ker yük­sek ses­le oku­nu­yor.
Ba­zı­la­rı üze­rin­de fi­kir cim­nas­ti­ği ya­pı­lı­yor.
Ba­zı­la­rıy­la il­gi­li uz­man­lar bu­lu­nu­yor, öne­ri­le­ri so­ru­lu­yor.
İz­mir’i bü­yü­te­cek pro­je­ler bir yan­da...
İz­mir­li­le­r’in gün­de­lik ha­ya­tı­nı ko­lay­laş­tı­ra­cak ya­tı­rım­lar bir yan­da...
İz­mir’in bu­gü­nü ka­dar geç­mi­şi de, ge­le­ce­ği de ay­rı ay­rı de­ğer­len­di­ri­li­yor.
Kül­tür, sa­nat... Spor, eko­no­mi...
Eği­tim, sos­yal so­rum­lu­luk... Alt­ya­pı, üst­ya­pı...
Ulu­sal, ulus­la­ra­ra­sı ve ye­rel or­ga­ni­zas­yon­lar... Bü­yü­tül­me­si­ne ka­rar ve­ri­len de­tay­lar...
Ko­nu­lar, baş­lık­lar...
Uza­yıp gi­den top­lan­tı­lar...
Ve...
Ah­met Pi­riş­ti­na’nın hiç unu­ta­ma­dı­ğım çı­kı­şı...
“Or­tak akıl... Or­tak akıl... Bu ken­te or­tak akıl la­zım...”
Slo­gan bu­lun­muş­tu, me­saj kuv­vet­liy­di. İz­mir’i se­ven her­kes or­tak ça­lı­şa­cak­tı.
Se­çim ka­za­nı­lır­sa iyi fi­kir­ler bu­lu­nup, top­la­nıp, ha­ya­ta ge­çi­ri­le­cek­ti.
Öy­le de yap­tı.
Bir ahenk oluş­tu. İyim­ser­lik bu­lu­tu ken­tin üze­ri­ne yer­leş­ti.
Şim­di... Ba­zen şöy­le ses­ler çı­kı­yor.
“Ak­lı­ma or­tak ol...”
Ben “or­tak ak­lı” çok önem­si­yo­rum.
Ah­met Pi­riş­ti­na da çok önem­se­miş­ti.
Not: Ah­met Pi­riş­ti­na’yı tam dört yıl ön­ce bu­gün kay­bet­miş­tik. Onu her za­man ol­du­ğu gi­bi bü­yük bir öz­lem­le anı­yo­rum. Tüm ba­ba­la­rın da Ba­ba­lar Gü­nü’nü ay­rı­ca kut­lu­yo­rum.

Çin pi­ra­mit­le­ri Ön­türk­le­re mi ait?
Çin’in Do­ğu Tür­kis­tan ola­rak da bi­li­nen Sin­can (Xin­ji­ang) Eya­le­ti’nde, Ön­türk­le­rin yap­tı­ğı öne sü­rü­len çok sa­yı­da pi­ra­mit bu­lun­du­ğu bil­gi­si­ni şüp­hey­le kar­şı­la­mış­tım. İn­ter­net­te “go­og­le.com”, ar­dın­dan “go­og­le.com in Eng­lish” ve “maps” e tık­la­yıp “Xi­an­yang” yaz­dı­ğım­da, şeh­rin et­ra­fın­da­ki çok sa­yı­da pi­ra­mi­di gör­düm. Kı­sa bir araş­tır­may­la edin­di­ğim bil­gi­le­ri su­nu­yo­rum.
Tür­ki­ye’de­ki pek çok in­ter­net si­te­sin­de­ki bil­gi­le­re gö­re dün­ya­nın en bü­yük pi­ra­mi­di olan Xi­an şeh­ri­nin 100 km gü­ney­ba­tı­sın­da­ki Be­yaz Pi­ra­mit’in II. Dün­ya Sa­va­şı’nda bir C54 uça­ğın­dan çe­kil­miş res­mi 1957’de Li­fe der­gi­sin­de ya­yım­lan­mış. Da­ha son­ra 1994’te ya­sak böl­ge­yi araş­tı­ran Al­man Hart­wig Ha­us­dorf, sap­ta­dı­ğı 100’den faz­la pi­ra­mi­din 4 bin 500 yıl­lık ol­du­ğu­nu tah­min et­miş. Ya­ban­cı in­ter­net si­te­le­rin­de ulaş­tı­ğım fark­lı bil­gi­le­re gö­rey­se Be­yaz Pi­ra­mit fo­toğ­ra­fı as­lın­da Trans World Ha­va­yol­la­rı’ndan Al­bay Ma­uri­ne Shea­han’a ait ve 30 Mart 1947 ta­rih­li The New York Sun­day Ti­mes ga­ze­te­sin­de ya­yım­lan­mış. Fo­toğ­raf­ta­ki pi­ra­mit­se as­lın­da Mao­ling Anıt Me­za­rı (ba­na inan­dı­rı­cı gel­me­di) ve böl­ge ar­tık ya­sak ol­ma­dı­ğın­dan zi­ya­ret edi­le­bi­lir.
*   *   *
Ön­türk­ler­le pi­ra­mit­le­rin iliş­ki­si­ne ge­lin­ce. Doç. Dr. Ha­luk Berk­men’e gö­re Ön­türk­le­rin di­ni inanç­la­rın­da, tıp­kı pi­ra­mi­din ge­niş ta­ba­nı ve yük­sel­dik­çe da­ra­lan ya­pı­sı gi­bi, alt­ta kü­çük, yük­sel­dik­çe güç­le­nen fa­kat sa­yı­la­rı aza­lan tan­rı­lar, en üst­tey­se tek Gü­neş Tan­rı yer alı­yor­du. Or­ta­ As­ya’da, Me­zo­po­tam­ya’da, Mı­sır’da, Ana­do­lu’da, Et­rüsk­ler­’de, Ma­ya ile Az­tek kül­tür­le­rin­de gö­rü­len pi­ra­mit­ler dış ko­şul­la­ra en da­ya­nık­lı ya­pı tü­rüy­dü. M.Ö. 4. bin yı­lın baş­la­rın­da Or­ta As­ya’da­ki dağ te­pe­le­rin­de, M.Ö. 3. bin yıl için­de Trak­ya’da üs­tü top­rak­la ör­tü­lü ya­pay te­pe­ler­de (tü­mü­lüs) soy­lu yö­ne­ti­ci­le­rin gö­mül­dü­ğü me­zar­lar (kur­gan) gö­rül­dü. Mu­az­zez İl­mi­ye Çığ’a gö­re “Türk­ler­de dağ­lar Tan­rı’ya ya­kın sa­yıl­dı­ğın­dan kut­sal ol­muş, dağ ol­ma­yan Me­zo­po­tam­ya’da Sü­mer­ler Tan­rı ev­le­ri­ni ya­pay te­pe­ler üze­ri­ne yap­mış­lar­dı.”
Ma­ya, Mı­sır ve Or­ta As­ya pi­ra­mit­le­ri­nin bir or­tak nok­ta­sı da ölü­le­rin mum­ya­lan­ma­sı ge­le­ne­ğiy­di.
*   *   *
Mı­sır’da­ki pi­ra­mit­le­ri bi­li­yo­ruz, Çin’de­ki­le­ri ne­den bil­mi­yo­ruz? Ko­nu­ya ge­liş­miş ül­ke­ler ne­den il­gi gös­ter­me­miş­ler? Türk Ta­rih Ku­ru­mu bu ko­nu­da han­gi araş­tır­ma­la­rı yap­mış? Ata­türk’ün ta­ri­he ne­den çok önem ver­di­ği­ni, yaz­dı­ğı şi­ir­de­ki “Ya­lan ta­ri­hi gö­müp, doğ­ru ta­ri­he gi­din” di­ze­siy­le ne de­mek is­te­di­ği­ni da­ha iyi an­lı­yo­rum.
(Prof. Dr. Ül­gen Ze­ki Ok’un ka­le­min­den, ul­ge­nok@ul­ge­nok.net)