Asgari gelir desteği

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Sorumlusu Yeşim Oruç Kaya, Sohbet Odası'nda bu hafta asgari gıda gereksinimlerini bile karşılamaktan uzak yoksul kitlelere yönelik yardım programıyla ilgili olası maliyet hesaplamalarını açıklamıştı. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politikalar Forumu tarafından çıkarılan tahmini verilere göre, yoksulluk sınırındaki herkese ayda 100 dolarlık gelir desteği sağlanmasının bütçeye maliyeti yılda 4.3 milyar doları buluyor. Bu da toplam ulusal gelirin, sadece yüzde 1.78'ini oluşturuyor.UNDP Yoksulluk Programı Sorumlusu Yeşim Oruç Kaya'nın Milliyet'te çıkan sözlerine ilk tepki AKP kanadından geldi. Diyarbakır AKP Milletvekili Aziz Akgül, 'vatandaşlık geliri' adı altında Meclis'e sunduğu yasa önerisine destek sağlamak üzere harekete geçti. Ancak Akgül'ün, hükümeti ikna ettiği henüz söylenemez. IMF destekli ekonomik programdan sorumlu Babacan ve Unakıtan'ın, 'asgari gelir desteği'ne vize vereceklerini düşünmek hayli iyimser beklentidir.Programın maliyeti, uygulamanın önündeki en temel engel.Oysa, evine ekmek götüremeyecek düzeyde yoksul olan ve açlık sınırında yaşayan insanlara karşı sosyal devletin temel ödevidir, gelir desteği sağlamak. Burada bir yardımdan değil, haktan söz edilmekte.Ayrıca yoksullara yönelik insani yardım programları, sağlık ve eğitime pozitif etkisi nedeniyle üretkenlik artışı sağlamakta ve ekonomik büyümeye katkıda bulunmakta. Doğrudan gelir desteği, tüketime olan etkisi nedeniyle durgun ekonomilere canlılık getirmekte.Devlet kendi vatandaşına dağıttığı sosyal yardımı, toplumun en altındakileri üretime katarak geri almaktadır.UNDP, asgari gelir desteği programlarına yönelik yaygın yanılgıları da not etmiş: Bazı kesimlerde, vatandaşlara yapılan devlet desteğinin 'kişisel inisiyatif ve toplam ulusal üretkenliği körelten bağımlılık' durumu yarattığı öne sürülmekte.Refah bağımlılığı riskini en aza indirmek üzere çok sayıda farklı nakit sistemleri öngörülüyor: İşle ilgili yardımlara hak kazanmak için geçecek sürenin uzatılması, sıkı iş arama koşullarının uygulanması, genç işsizlere daha az yardım yapılması modelin kötüye kullanılmasına karşı öneriler.Brezilya'da uygulanan 'asgari gelir desteği'nin Türkiye'de geçerlik kazanması için UNDP devrede. Yeşim Oruç Kaya, projenin yaşama geçirileceğinden umutlu. dsazak@milliyet.com.tr Türkiye'de, Brezilya örneğindeki gibi yoksullukla mücadelede başvurulan 'asgari gelir desteği' partilerüstü bir politika olarak uygulanabilir mi?