Varisi oluşturan sebeplerin devam etmesi venöz tromboz dediğimiz toplardamar pıhtısı oluşturabilir
Bacakta kirli kanı kalbe götüren toplardamarlar yerçekimine karşı çalışır. Toplardamarlar tek yönlü çalışan kapakçıklar sayesinde kanı yukarı doğru taşır. Fakat bu kapakçıklar hasar görür veya güçsüzleşirse vazifesini yerine getiremez. Kapaklardaki yetersizlik sebebiyle damarlardaki kan geriye kaçar ve göllenir. Bu durum damarda basınç artışına ve şişliğe yol açar. Zamanla damar daha da genişler, kıvrılmalar oluşur. Kan bacaklarda göllenir.
Varis oluşumunu kolaylaştıran sebepler
Aşırı kilo, ayakta çalışmak, uzun süre ayakta ve hareketsiz kalmak, hamilelik, çok doğum yapmak ya da ailesel özellikler nedeniyle oluşan yapısal bozulmalar varis sebepleri arasındadır. Doğum kontrol hapı kullanımı ve hormon tedavileri, dar giysiler, kabızlık varis oluşumuna zemin hazırlar. Bu sebeplerle ayakta çalışma gerektiren mesleklerde olanlarda ve kadınlarda daha sık gözlenir.
Belirtiler ve teşhis
Venöz yetersizlik olarak da adlandırılan bu durum, hastalığın derecesine ve kişinin yaşam tarzına, damarların yapısına göre değişerek o bacakta şişmeye neden olur. Ağrı, özellikle ayak parmaklarında uyuşukluk, kaşıntı, özellikle geceleri artan kramp ve huzursuzluk hali, yanma ve sıcaklık hissi olur. Yazın bu sıcaklık ve yanma hissi daha da fazladır. Soğuk uygulama, ayakları soğuk suyla yıkama kişiyi rahatlatır. Varisleri olan kişi ayakta kaldığında ya da yürüdüğünde daha çabuk yorulur.
Varis değişik görünümlerle karşımıza çıkabilir. “Telenjiyektazi” dediğimiz kılcal damar varisleri adından da anlaşılacağı gibi kılcal damarları ilgilendirdiğinden incedir ve örümcek ağına benzer görünümdedir. Sıklıkla kırmızı, mor renktedir. Hamilelerde ve doğum kontrolü ya da tedavi nedeniyle hormon kullanan kadınlarda sık görülür. Diğer bir varis türü retiküler dediğimiz varislerdir. Bunlar kılcal damar varislerinden biraz daha kalındır. Sıklıkla ayak bileği çevresi ve diz arkasında görülür. Telenjiyektazilere kıyasla ciltten hafif kabarık ve mavi-yeşil görünümdedir. Büyük toplardamar varisleri ise klasik görünümüyle ciltten daha da kabarık, yeşil renkte ve kalındır.
Varisleri iç varis ve dış varis olarak da iki çeşitte ele alabiliriz. Dış varisler yukarıda saydığım görüntü değişiklikleri ile kendilerini kolayca gösterirler. Sıklıkla da kişi özellikle kozmetik sebepler ön planda olarak bu görünümden kurtulmak amacıyla tedavi yoluna girer. Oysa iç varisler çok daha sinsi ilerler. Bu varis türleri derindeki toplardamarların yetmezliğidir ve yüzeydeki damarların yetmezliğiyle aynı şekilde gelişir. Dışarıdan olan görünümde tanı koydurucu belirgin değişikliklere yol açmadığından kolaylıkla atlanabilir. Varislerin tanısı yukarıda saydığım belirtiler ve şikayetlerin varlığında doktor muayenesi ile ve muayeneye yönelik bazı testlerle kolayca konulur. Özellikle görünür belirti vermeyen iç varisleri de tespit etmek amacıyla Venöz Doppler tetkiki yapılarak kesin teşhis konulur.
Tehlikeli sonuç
Varisi oluşturan sebeplerin devam etmesiyle kan toplardamarlar içinde pıhtılaşarak, venöz tromboz dediğimiz toplardamar pıhtısı oluşturabilir. Bu durum bacakta ani şişmenin sık görülen nedenleri arasındadır ve mutlaka ve acil tedavi gerektirir. Tedavi vaktinde ve etkili olarak yapılamazsa pulmoner emboli dediğimiz ölümcül hastalığa sebep olabilir. Derin ventrombozu dediğimiz oluşumla bacaktaki toplardamarda bulunan pıhtı hareket ederek kalbin sağ kulakçığına, oradan kalbin içindeki kanın normal akışıyla sağ karıncığa gelir. Buradan devam ederek akciğer atardamarını tıkar. Kan pıhtısı büyükse aniden gelişen sağ kalp yetersizliği, ölümcül kalp ritm bozuklukları ve kardiyojenik şok tablosu gelişebilir. Daha küçük kan pıhtıları ise bir belirti vermeden kaybolabilirler. Kimi zaman da toplardamar pıhtılarına saatler içinde oluşan bacak şişmesi, ağrı, ısı artışı ile bacak renginde kızarma veya koyulaşma gibi belirtiler de eşlik eder. Bu şekilde gelişen olay da tromboflebit olarak adlandırılır.
