Saygın
"The Times Gazetesi"nin başyazısında
Türkiye'nin hem
sismik hem de
siyasi fay hatları üzerinde olduğuna işaret ediliyor.
Depremin siyasal yaşam üzerinde yaratabileceği şoklar araştırılıyor.
Doğru bir yaklaşım...
Ancak bir önceki aşama
"psikolojik travma"dır.
Bu bireysel davranış değişimleri, sosyal ve siyasal fay kırılmalarını oluşturur.
Bu bağlamda...
Daha depremin başlarından bu yana, konunun ihmal edilmiş bulunan
psikoloji boyutuna eğilmekte yarar var.
Vietnam sendromu
Büyük acıların toplu davranış bozuklukları önce
Vietnam Savaşı'nı izleyen yıllarda gündeme geldi.
"Vietnam sendromu" deyimi üretildi.
Savaşın insanlık dışı koşullarında yaşayanlar, normal yaşama geçmekte ve toplumsal düzene yeniden uyumda büyük zorluk çekiyorlardı.
Aile ve işyeri sorunları oluyordu.
Ya da bu tür bozukluklar normal yaşama geçtikten bir süre sonra ortaya çıkıyordu.
ABD'li psikologların oluşturdukları organizasyonlar,
Vietnam'da savaşmış
120 bini aşkın eski askerine ya da aile bireyine
terapi yaptı.
Türkiye'de ilk kez
Türkiye'de ilk kez böyle bir girişim başlatılmış bulunmakta.
Önce...
Fransız ekibi "acil psikolojik mücadele" için küçük bir grup psikolog gönderdi.
Ama asıl kapsamlı girişimi
Türkiye Psikologlar Derneği başlatıyor.
Bu günden itibaren, deprem yöresine sayıları
50'yi aşkın psikolog dağılmakta.
"DEPREMİN PSİKOLOJİK ETKİLERİYLE NASIL BAŞA ÇIKILIR" konulu
4 sayfalık bir dokümanı onbinlerce kişiye dağıtıyorlar.
Ayrıca...
Dernek,
ABD'nin
HAP (HUMANITARIAN ASSISTANCE PROGRAMS) adlı kuruluşu ile iletişim halinde.
HAP'tan altı uzman
Türkiye'ye geliyor.
İyi
İngilizce bilen
60 psikoloğu eğitecekler.
Ve onlar da son depremin psikolojik şokunu yaşayanlara yardımcı olacaklar.
Dernek, hem yetişkinler hem çocuklara hizmet verecek.
Ayrıca...
UNICEF'in
Erken Çocukluk Eğitim Vakfı ile birlikte çalışan
AÇEV (Anne Çocuk Vakfı) da sadece okul çağı öncesi çocuklara ve daha ileri yaşlardaki çocuklara psikolojik destek sağlayacak.
Belirtiler
Aslında...
Sadece depremde yakınlarını kaybedenler, enkaz altından sağ çıkanlar, yaralananlar değil, depremin uzağında olsalar dahi, yaşanan acıları derinden hissedenler de psikolojik etki altına girerler.
Psikologlara göre şok ve tepki ya ilk anda başlar ya da önce yüz ifadeleri olaydan hiç etkilenmemiş gibi donuklaşır ama gerçekte yoğun bir ızdıraba karşı vücut direnmektedir.
Kişi, uyuşmuş gibidir.
Adeta olayı inkar eder görüntüdedir.
Bir süre kendini yaşamdan kopmuş hisseder.
Tepkiler sonra gelir.
Korku, endişe, suçluluk, pişmanlık, öfke, karamsarlık, panik, çaresizlik ve utanç gibi duygular çok derin ve yoğun yaşanır.
Kişi kendini sinirli hissedebilir.
Bazı duygularda çok fazla ve ani iniş - çıkışlar olur.
Bunların hepsi normaldir.
Çaresi başka insanlarla sık sık konuşmak ve duyguları paylaşmaktır.
Onlar unutmamalıdırlar ki, herkes kendileri gibi acı çekmektedir.
O nedenle dayanışma ve diyalog, ruhun en iyi ilacıdır.
Bir diğer yöntem de oyalanmak, sosyal ilişkileri içten, yoğun ve derin yaşamaktır.
Sevmek ve sevilmektir.
Yardımdır.
Çocuk psikolojisi
Depremden sonra çocuklarda daha erken yaşlara dönüş davranışları görülür.
Parmak emmek, altını ıslatmak gibi.
Ayrıca...
Altlarını ıslatabilirler, kabus görebilirler, kaybettikleri yakınlarına karşı zaman zaman öfkelenip, çocuksu tepkilerle
"bir ölse" demiş olduklarını anımsarlar. Yakınlarının kayıplarından kendilerini sorumlu tutarak, pişmanlık ve suçluluk pisikozuna girerler.
Başlarına gelenler nedeniyle öfke duyarlar.
Onlara özen göstermek ve diyalog gerekir.
Anahtar davranışlar şöyle sıralanabilir:
"Sevecenlik, kabul edicilik, dürüstlük ve tutarlılık..."
Sonuç...
Toplumsal psikolojik travmayı genellikle siyasal travma izler.
Sismik fay hattı kırılmasını nasıl psikolojik fay hattı kırılması izliyorsa, bir sonraki aşama siyasal fay hattındaki kırılma ve deprem olabilir.
Hele siyasi iktidarlar iyi sınav verememişlerse...
Yazara E-Posta: gcivaoglu@milliyet.com.tr
